Trong báo cáo vừa gửi Quốc hội về tình hình thực hiện các dự án trọng điểm ngành giao thông, Chính phủ nêu thực tế loạt dự án đang có nguy cơ chậm tiến độ, điển hình là tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông.
Dự án này khởi công từ tháng 10/2011, dự kiến vận hành vào quý II/2019, nhưng đến nay chưa xác định được ngày vận hành chính thức. "Hiện tổng thầu EPC chưa xác định được mốc thời gian hoàn thành nên dự án không có cơ sở trình cấp thẩm quyền cho phép kéo dài thời gian thực hiện", báo cáo Chính phủ nêu.
Thực tế này dẫn đến gói thầu tư vấn giám sát chưa có cơ sở để cho phép kéo dài trong thời gian tới. Mặt khác, do chưa làm rõ được nguyên nhân, trách nhiệm của bên làm chậm nên hiện nay chưa bố trí được nguồn vốn cho gói thầu tư vấn giám sát.
Trong khi đó, dự án cũng đang gặp vướng mắc liên quan tới thiết bị công nghệ khu Depot, đánh giá an toàn đoàn tàu, công tác vận hành toàn hệ thống và thanh quyết toán... Việc Covid-19 bùng phát tại Trung Quốc vào cuối năm 2019 cũng ảnh hưởng tới tiến độ nghiệm thu dự án này.
Cuối tháng 3, Hà Nội đã lập tổ công tác gỡ khó khăn cho dự án. Tuy nhiên, theo báo cáo của Chính phủ, hiện các kỹ sư, chuyên gia Trung Quốc chưa thể quay lại Việt Nam dù cuối tháng 4, chủ trương cho phép số nhân sự này nhập cảnh đã được cấp có thẩm quyền chấp thuận. Ban Quản lý dự án sau đó làm việc với các bên về thủ tục nhập cảnh cho số nhân sự trên, nhưng hiện còn thiếu văn bản chấp thuận của UBND TP Hà Nội. Các bên đang tích cực làm việc với các cơ quan thẩm quyền hai nước, tháo gỡ vướng mắc để sớm đưa nhân sự sang Việt Nam.
Với các nhân sự tư vấn giám sát, báo cáo nhấn mạnh "phải khẩn trương sang Việt Nam để cùng Tổng thầu EPC giải quyết tồn tại vướng mắc của dự án". Do số nhân sự tư vấn giám sát chỉ 5 người, Ban Quản lý dự án đường sắt đề nghị phía tổng thầu có phương án di chuyển bằng đường hàng không, xin cấp thẩm quyền cấp hộ chiếu công vụ cho số nhân sự này.
Tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông phải lùi thời gian chạy thử do ảnh hưởng của Covid-19. Ảnh: Hoàng An.
Ngoài nguyên nhân khách quan từ Covid-19, khó khăn khác tại dự án này là tổng thầu Trung Quốc đề nghị thanh toán toàn bộ số tiền 50 triệu USD trước khi bàn giao cho phía Việt Nam. Ban Quản lý dự án đường sắt trong báo cáo gửi Bộ Giao thông Vận tải nêu quan điểm rằng, việc thanh toán phải tuân theo quy định hợp đồng EPC. Vì vậy, hai bên thống nhất sẽ tiếp tục nghiên cứu, rà soát (trong vòng 15 ngày) các điều khoản hợp đồng và tổ chức buổi họp chuyên đề để trao đổi, thống nhất các công việc thực hiện.
Về hồ sơ hoàn công và nghiệm thu, Ban Quản lý dự án đã rà soát hiện trạng, số lượng hồ sơ chưa đủ điều kiện nghiệm thu, cần hoàn thiện thủ tục pháp lý các bên. Đơn vị này cho biết liên tục đôn đốc tổng thầu Trung Quốc bố trí nhân sự hoàn thiện hồ sơ các hạng mục về phần xây dựng (hạng mục kiến trúc các nhà ga và đơn thể Depot), hồ sơ phần thiết bị; yêu cầu tổng thầu rà soát, kiểm tra dứt điểm các tồn tại.
Liên quan tới đánh giá chứng nhận an toàn hệ thống, Chính phủ cho biết, các vấn đề mà tư vấn ACT đưa ra phải thực hiện theo quy định của pháp luật và cần tổng thầu tích cực phối hợp, thực hiện cung cấp các hồ sơ tài liệu, mới có thể hoàn thành việc đánh giá và cấp chứng nhận an toàn hệ thống cho dự án.
Trước những khó khăn nêu trên, Ban Quản lý dự án đường sắt đề xuất Bộ Giao thông Vận tải báo cáo Thường trực Chính phủ tháo gỡ để sớm đưa vào vận hành khai thác dự án. Đơn vị này cũng đề nghị gia hạn gói thầu tư vấn giám sát và tổ chức họp với lãnh đạo tổng thầu để tháo gỡ khó khăn về nhu cầu vốn cho tổng thầu nhằm triển khai công tác vận hành thử dự án.
Tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông có chiều dài 13,05 km gồm 12 ga và 1 khu Depot. Tổng mức đầu tư ban đầu 8.770 tỷ đồng (gần 553 triệu USD), sau đó điều chỉnh lên 18.002 tỷ đồng (hơn 868 triệu USD). Trong số này, vốn vay ODA Trung Quốc là 13.867 tỷ đồng, vốn đối ứng 4.134 tỷ.
Dự án này khởi công tháng 10/2011, kế hoạch hoàn thành, đưa vào khai thác thương mại vào Quý II/2019 nhưng đến nay vẫn chưa thể vận hành.
Anh Minh