Lê Trọng Nghĩa, sinh viên Học viện Nông nghiệp Việt Nam, được Cục Hợp tác quốc tế cử du học Belarus theo diện hiệp định liên chính phủ giữa hai nước vào năm 2022. Hôm 23/10, Nghĩa gửi đơn "cầu cứu" tới Bộ Giáo dục và Đào tạo vì không được phía bạn tiếp nhận theo học bổng này, khiến việc học bị chậm trễ, đời sống khó khăn.
Nghĩa cho hay cùng hai bạn khác bay sang Belarus vào tháng 12 năm ngoái. Học bổng bao gồm học phí, chi phí sinh hoạt, bảo hiểm y tế, vé máy bay, lệ phí làm hộ chiếu, visa... Hàng tháng, các du học sinh nhận hỗ trợ chi phí sinh hoạt khoảng 17,5 triệu đồng (hơn 700 USD). Trong đó, phía Việt Nam chi 10 triệu đồng, còn lại do phía Belarus chi trả (không tính thời gian học tiếng Nga).
Đại học Tổng hợp Quốc gia Polessky, thành phố Pinsk, Belarus. Ảnh: Just Arrived
Theo Nghĩa, ba sinh viên phải học một khóa tiếng Nga, trước khi nhập học chuyên ngành vào đầu tháng 9 năm nay. Nghĩa được cử sang học ngành Quản trị Kinh doanh tại Đại học Tổng hợp Quốc gia Polessky và cùng một sinh viên khác học tiếng luôn tại đây. Nam sinh còn lại học ở trường khác.
Tuy nhiên, đến tháng 6, Nghĩa được phòng hợp tác quốc tế của trường thông báo tất cả du học sinh Việt Nam đến Belarus năm 2022 không được tiếp nhận theo diện hiệp định. Lý do trường đưa ra là Bộ Giáo dục và Đào tạo Belarus không nhận được các giấy tờ liên quan từ Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam.
"Nếu muốn tiếp tục học chuyên ngành tại Belarus, chúng em phải chi trả như mọi sinh viên quốc tế khác", Nghĩa nói.
Nam sinh và các bạn liên hệ, gửi giấy tờ liên quan về Bộ Giáo dục và Đào tạo hồi tháng 7. Đến tháng 10, các em được Cục Hợp tác quốc tế gửi một văn bản của Đại sứ quán Belarus tại Việt Nam, cho biết sẽ tiếp nhận cả ba. Cục hướng dẫn các em mang theo công văn đến trường để nhập học theo diện hiệp định. Tuy nhiên trường cho biết đây là học bổng miễn học phí do trường cấp.
Hôm 13/10, Nghĩa được nhập học chuyên ngành. Tuy nhiên, lớp học đã bắt đầu từ 4/9, đồng nghĩa với việc em đã vắng mặt nửa học kỳ, không có điểm chuyên cần; không tham gia các bài kiểm tra và lỡ mất nhiều kiến thức nền tảng.
"Ở Belarus, nếu kết quả học tập yếu hoặc tỷ lệ vắng cao, chúng em có thể bị đuổi học", Nghĩa giải thích. Nghĩa và bạn cũng lo phải học lại, không còn cơ hội lấy bằng xuất sắc.
Ngoài ra, từ ngày sang cho đến tháng 5/2023, Nghĩa không nhận được sinh hoạt phí do phía Việt Nam cấp. Gia đình ở quê khó khăn nhưng phải vay mượn, nhờ người thân gửi cho Nghĩa để trang trải ăn uống, trả phí ký túc xá. Hồi tháng 5, Bộ chuyển cho Nghĩa tiền sinh hoạt phí của 7 tháng, sau đó lại dừng. Nam sinh cho hay thời gian qua phải sống nhờ vào số gạo, rau, thức ăn từ sự hỗ trợ của cộng đồng người Việt ở Belarus.
"Em đã hy vọng về một tương lai xán lạn, muốn du học để không là gánh nặng cho gia đình nhưng không ngờ lại như vậy", Nghĩa nói.
Nghĩa cho biết theo thông báo tuyển sinh đi học tại Belarus diện hiệp định năm 2022, những người không hoàn thành chương trình đào tạo, tự bỏ học, bị buộc thôi học phải bồi hoàn kinh phí đào tạo. Do đó, nếu trở về nước, nam sinh có thể phải đền bù số tiền hàng trăm triệu, nhưng ở lại mà không nhận được tiền sinh hoạt thì sẽ rất chật vật. Chi phí sinh hoạt ở mức bình thường tại Belarus hiện nay khoảng 10 triệu đồng một tháng, nhưng với du học sinh, khoản này sẽ cao hơn do phải chi trả tiền bảo hiểm, hộ khẩu... Phí ký túc xá cũng cao gấp 5 lần so với sinh viên bản địa.
Do đó, nguyện vọng của Nghĩa là được nhập học lại vào năm sau, vẫn theo diện hiệp định.
Chiều 25/10, ông Nguyễn Hải Thanh, Phó cục trưởng Hợp tác Quốc tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo, xác nhận nắm được thông tin của ba du học sinh từ tháng 7. Cục này đã tham mưu lãnh đạo Bộ gửi công hàm tới Đại sứ quán Belarus tại Việt Nam và Đại sứ quán Việt Nam tại Belarus, đề nghị tiếp nhận ba du học sinh vào học chuyên ngành theo diện hiệp định.
Đến hôm 5/10, Đại sứ quán Belarus tại Việt Nam cho hay sẽ tiếp nhận các em vào học theo diện học bổng (hiệp định). Về nguyện vọng của Nghĩa, ông nói phía Belarus không đồng ý cho du học sinh tạm dừng học một năm, trừ khi có lý do về sức khỏe hoặc phải thực hiện nghĩa vụ quân sự.
"Cục sẽ trao đổi với phía Belarus để đảm bảo quyền lợi và các chế độ chính sách cho du học sinh theo diện hiệp định", ông Thanh chia sẻ.
Lý giải việc chậm sinh hoạt phí, ông Thanh nói do ảnh hưởng của xung đột Nga - Ukraine nên không thể chuyển tiền. Phương án chuyển vào tài khoản của các em ở Việt Nam cũng chưa được phê duyệt. Còn về việc có phải ban đầu Bộ Giáo dục và Đào tạo Belarus không nhận được giấy tờ, ông Thanh không trả lời cụ thể.
Học bổng chính phủ Belarus nằm trong khuôn khổ hiệp định về hợp tác giáo dục giữa Belarus và Việt Nam, mỗi năm có 20 suất, chia đều cho bậc đại học, thạc sĩ, tiến sĩ và thực tập sinh. Để được xét học bổng đại học, sinh viên phải có điểm tổng kết ba năm THPT và kỳ đầu ở đại học từ 7 trở lên. Nếu ứng tuyển từ lớp 12, ngoài điều kiện học lực, các em còn phải đạt giải học sinh giỏi ở các kỳ thi khu vực, quốc gia, quốc tế.
Bình Minh