Trong thời gian chính sách chuyến bay combo được triển khai, dòng tiền hối lộ trải qua một lần điều chỉnh.

Từ tháng 11/2020 đến 3/2021, chỉ có 5 đại diện doanh nghiệp tiếp cận cán bộ Văn phòng Chính phủ (cấp phê duyệt) và Bộ Ngoại giao (cấp đề xuất) để hối lộ, gồm: Hoàng Diệu Mơ (Công ty An Bình), Lê Hồng Sơn và Nguyễn Thị Thanh Hằng (Công ty Bluesky), Hoàng Anh Kiếm (Công ty Lữ Hành Việt, Hoàng Long Luxury), Nguyễn Thị Tường Vy (Công ty ATA, Investco, Minh Vượng), và Phan Thị Mai (Công ty Việt Phát, Việt Nhật).

Tình hình thay đổi khi ngày 1/4/2021, Tổ công tác 5 Bộ được trao quyền quyết định chuyến bay giải cứu. Văn phòng Chính phủ không còn vai trò trong quá trình cấp phép.

Khi 5 Bộ có thẩm quyền ngang nhau, hồ sơ của doanh nghiệp phải được tất cả đồng ý, chuyến bay mới có thể cất cánh. Để thuận lợi, doanh nghiệp thỏa thuận ngầm mua "chữ ký" đồng thuận từ nhiều quan chức ở các Bộ. Từ đây, dòng tiền hối lộ bắt đầu chuyển sang một số cán bộ, quan chức tại Bộ Y tế, Công an, Giao thông Vận tải, lan xuống tận cấp phòng.

Số doanh nghiệp tham gia cũng tăng lên 18 nhóm. Hơn 90% số tiền đút lót của vụ án được đưa trong giai đoạn này, cho đến khi các đường bay thương mại mở lại vào tháng 1/2022. Giá mỗi chuyến bay được điều chỉnh từ 100 đến 200 triệu đồng, thay vì 231 triệu (10.000 USD), thậm chí 500 triệu, như giai đoạn trước.

Dòng tiền hối lộ vụ chuyến bay giải cứu từ 2020 đến 1/2022

Click để xem chi tiết

Thị trường ngầm mua bán giấy phép chuyến bay giải cứu hé lộ sau khi Bộ Công an khởi tố và Viện kiểm sát Nhân dân Tối cao truy tố 54 bị can. Trong đó, 23 người bị cáo buộc Đưa hối lộ hơn 226 tỷ đồng, còn 21 quan chức nhận 165 tỷ đồng tiền tham nhũng. 61 tỷ đồng chênh lệch đang tiếp tục được cơ quan điều tra làm rõ. Ngoài ra, 10 bị can khác bị truy tố vì tội Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ (4 người), Lừa đảo chiếm đoạt tài sản (2 người) và Môi giới hối lộ (4 người).

Trong số cán bộ bị truy tố, có 7 người hầu như doanh nghiệp nào cũng phải "qua cửa". 5 bị can thuộc Bộ Ngoại giao gồm: Tô Anh Dũng, Nguyễn Thị Hương Lan, Đỗ Hoàng Tùng, Lưu Tuấn Dũng, và Lê Tuấn Anh. Hai người còn lại là "đầu mối" từ Bộ Y tế (Phạm Trung Kiên) và Công an (Vũ Anh Tuấn). Thông qua họ, các chủ doanh nghiệp lần lượt tiếp cận những người có thẩm quyền khác để đút lót, đẩy nhanh tiến độ hồ sơ.

So sánh số tiền tham nhũng từ doanh nghiệp của các quan chức tại 5 Bộ

Click để xem chi tiết

Chứng cứ thu thập được của cơ quan điều tra cho thấy, quy trình từ lúc cấp phép phần lớn các chuyến bay, đón công dân, đến đưa đi cách ly đều có thể được mua bằng tiền. Đơn cử, có giai đoạn doanh nghiệp không thuê được tàu bay to để chở hết số khách, Vũ Hồng Quang (nguyên Phó Phòng vận tải hàng không, Cục Hàng không Việt Nam) đã "cung cấp dịch vụ" cấp phép bay quá số khách đã duyệt trên máy bay nhỏ, với giá 2 triệu đồng mỗi khách tăng thêm.

Không chỉ mua - bán giấy phép bay, một nhóm cá nhân còn đứng ra môi giới chuyển nhượng. Theo kết luận điều tra, Lê Thị Ngọc Anh (chuyên viên Phòng nhà khách, Vụ Lễ tân, Ban đối ngoại Trung ương) là đầu mối nhận "bán" giấy phép chuyến bay cho bị can Nguyễn Thị Hiền (kinh doanh vé máy bay), và Vũ Sỹ Cường (cán bộ Bộ Công an). Để xin được giấy phép, Ngọc Anh tiếp tục nhờ Phạm Thị Kim Ngân (cán bộ Phòng trị sự, Tạp chí Thanh tra Chính phủ) chuyển tiền cho quan chức có thẩm quyền. Mỗi chuyến thành công, Ngọc Anh sẽ trả cho Ngân từ 150 đến 200 triệu đồng.