"Sống và làm việc theo Hiến pháp và Pháp luật", tấm băng rôn căng nổi bật trước cổng trụ sở UBND xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, Hà Nội. Chủ nhật (19/1) ngày nghỉ nhưng cổng trụ sở vẫn mở, khu nhà của công an xã có người trực.
Mười ngày sau vụ một số người tấn công lực lượng chức năng ở thôn Hoành khiến ba cảnh sát hy sinh, ông Lê Đình Kình người được xác định là "chống đối" tử vong, cuộc sống bình thường dần trở lại. Người dân cho biết ba ngày trước, các chốt chặn vào làng đã được tháo gỡ.
Ngoài khu vực đồng Sênh giáp tỉnh lộ 429, tường rào bảo vệ sân bay Miếu Môn đã xây xong, trát vữa, chăng dây thép bên trên và đóng biển đỏ "Khu vực cấm" bằng tiếng Việt lẫn tiếng Anh.
Một đoạn đường làng đang được tu sửa, trải bê tông. Ảnh: Gia Chính
Người lạ đi vào thôn Hoành vẫn bắt gặp ánh mắt dò xét của cư dân, nhưng những cuộc trò chuyện đã cởi mở hơn. Ven cổng ủy ban xã là một chợ đào, quất nhỏ. Phía đối diện, các cửa hàng thời trang, tạp hóa rộng cửa đón khách. Các quán gội đầu cũng kín người đi nhuộm tóc, làm đẹp ngày cuối năm.
Ông Nguyễn Văn Hưởng, Chủ tịch Hội cựu chiến binh cho biết, chờ bớt mưa rét, nắng lên, các đoàn thể sẽ dọn dẹp đường làng ngõ xóm, trang trí cờ hoa. Theo kế hoạch đón Tết ban đầu, xã sẽ tổ chức trò chơi dân gian, thi kéo co, văn nghệ, giải bóng đá của 14 đội thuộc các cụm dân cư. "Nhưng với chuyện vừa xảy ra thì đành hủy bỏ", ông Hưởng nói.
Những ngày qua cán bộ Đảng ủy, UBND xã Đồng Tâm có mặt suốt ngày ở trụ sở, chỉ về nhà ăn cơm rồi lại ra trực. Nơi đây sáng đèn thâu đêm, các phòng ban mở cửa cho lực lượng an ninh túc trực.
Cuộc sống ở Đồng Tâm mười ngày sau biến cố 9/1. Video: Gia Chính
Ông Phạm Hồng Sỹ, Phó chủ tịch UBND xã Đồng Tâm cho biết, ngày 9/1, đài phát thanh xã thông báo việc "các cơ quan chức năng khi thực thi nhiệm vụ đã gặp hành động chống trả, những người chống đối đã bị bắt, đề nghị người dân không nghe thông tin xuyên tạc, nói xấu, lôi kéo trên mạng xã hội".
Chiều cùng ngày, Ban chấp hành Đảng ủy xã có cuộc họp mở rộng để triển khai các biện pháp ổn định tình hình địa phương.
Theo ông Sỹ, lực lượng công an về đảm bảo an ninh cho người dân và việc lập các chốt an ninh trong và xung quanh làng những ngày qua không ảnh hưởng đến đi lại của người dân địa phương. Người ngoài xã Đồng Tâm, nếu xuất trình đầy đủ giấy tờ cá nhân cũng được đi lại bình thường qua các chốt. Hai ngày trước, công an đã rút sau một tuần lập chốt.
Ông Sỹ cũng cho hay, khi có kết luận thanh tra của các cơ quan chức năng về đất sân bay Miếu Môn, ủy ban đã thông tin nội dung đến toàn thể nhân dân trong xã.
Lãnh đạo xã trực tiếp gặp, trao đổi, giải thích với ông Lê Đình Kình và một số người liên quan khi họ có kiến nghị về kết luận thanh tra. "Tuy nhiên, một số người không tin tưởng, vẫn có những hành động thiếu chuẩn mực. Cá nhân tôi và nhiều lãnh đạo xã khác đã nhiều lần bị quấy rối, đe doạ tại một số cuộc họp cũng như qua các video phát trên mạng xã hội", ông Sỹ nói.
Phó chủ tịch xã Đồng Tâm cho hay, xã được Quân chủng Phòng không Không quân (Bộ Quốc Phòng) thông báo bắt đầu xây tường bao sân bay Miếu Môn từ ngày 23/12/2019. Sau đó, xã cập nhật chủ trương này cho người dân, đề nghị mọi người tạo điều kiện cho quân đội hoàn thành nhiệm vụ. Đến ngày 14/1, việc xây dựng tường bao đã hoàn thành.
Ông Sỹ thông tin thêm, toàn xã có 9.400 nhân khẩu, sự việc vừa qua chỉ liên quan đến một nhóm nhỏ, do vậy "dư luận không nên và không thể đánh đồng toàn bộ người dân trong xã với một bộ phận có hành vi chống đối".
"Mọi người hãy đến Đồng Tâm và trực tiếp nhìn thấy đại đa số người dân đang sản xuất, lao động bình thường và chuẩn bị đón tết Nguyên đán", ông Sỹ nói.
Đường làng thôn Hoành chiều 25 Tết. Ảnh: Gia Chính
Sau khi chốt cảnh sát rút, anh Nguyễn Văn Sự mang 300 chậu hoa cảnh, thược dược, mẫu đơn ra trung tâm xã bày bán. Những năm trước, qua rằm tháng Chạp là tiểu thương đã rục rịch đánh cây ra khu vực này để "xí" chỗ. Khi ấy Đồng Tâm còn ăn Tết to, con đường từ cổng thôn Hoành qua trụ sở ủy ban ngợp đào quất, kéo dài hàng cây số. Năm nay chỉ còn bốn nhà buôn cây, hoa cảnh. Từ sáng đến trưa bán được vài chục chậu.
Mười ngày trôi qua cũng là ngần ấy thời gian ông Bùi Văn Giang nghỉ công việc hàn xì. Ông quyết định nghỉ luôn để chuẩn bị gói bánh chưng. Tết này, người đàn ông 58 tuổi không chơi đào quất, phần vì thu nhập giảm, phần vì "ngại chưng diện với bà con trong bối cảnh làng vừa trải qua sự việc như vậy".
Gần tháng trước, "xóm ủy ban" gồm 22 nhà, trong đó có nhà ông Giang, ngay trung tâm xã ăn tân niên chào năm mới. Họ lên kế hoạch mua đèn lồng, đèn nhấp nháy, cờ ngũ sắc về chăng gần một km đường cho hoành tráng. Đó là thông lệ hàng năm. Giờ việc trang trí đành gác lại.
Nhớ lại diễn biến rạng sáng 9/1, ông Giang kể đang ngủ thì giật mình tỉnh giấc bởi nghe những âm thanh lớn. Ông chạy lên trần ngó xuống đường thấy lực lượng chức năng đang làm nhiệm vụ.
Những ngày sau, ông Giang cảm thấy hơi gò bó trong chính ngôi làng của mình. Không ai dám giơ điện thoại chụp hình, không túm tụm nói chuyện. Thôn Hoành gần như bị cô lập. Điện thoại không vào được mạng, ông không biết tin tức gì, cũng không xem tivi. "Giờ thì yên tâm rồi", ông Giang nói.
Anh Nguyễn Văn Sự mang hoa ra trung tâm xã để bán. Ảnh: Gia Chính
Đêm ấy, bà Nguyễn Thị Chuyển, cư dân xóm 2 cũng không ngủ được, nằm nghe tiếng động mạnh ở ngoài đường từ 3h sáng đến khoảng 4h30 (ngày 9/1) mới yên.
Sáng 9/1, bà đóng cửa hàng tạp hóa, nghỉ buôn bán. Buổi chiều và những ngày sau đó, tiệm vẫn mở nhưng lác đác người mua. Bà lại đóng cửa sớm lúc 19h thay vì 22h như mọi khi. Đến chiều qua, xe của đại lý đã vào thôn Hoành giao bánh kẹo, nước ngọt, nhưng lượng hàng Tết nhập vào chỉ bằng nửa mọi năm.
Hôm 13/1, bà Chuyển đóng cửa hàng từ 8h sáng, đội nón ra đồng hòa vào dòng người đi đưa tang ông Lê Đình Kình. Bà bảo không họ hàng thân thích, đôi lúc thấy ông Kình đi qua thì chào. Nhưng tục lệ ở quê, người già qua đời làng xóm đi đưa ma là chuyện thường, "nghĩa tử là nghĩa tận".
Bức tường rào sân bay Miếu Môn đã xây xong. Ảnh: Gia Chính
Nhà ông Lê Đình Kình nằm cách cổng thôn Hoành hơn trăm mét. Bà Dư Thị Thành đầu chít khăn tang, ngồi hơ tay bên chậu lửa. Bà mới làm lễ cúng mười ngày cho chồng. Mười ngày qua, bà không xem tin tức trên tivi, không đọc báo, không theo dõi thông tin trên mạng.
Hai con trai của ông Lê Đình Kình là Lê Đình Công, Lê Đình Chức cùng hai cháu nội Lê Đình Doanh, Lê Đình Uy đều nằm trong danh sách 20 người bị điều tra hành vi Giết người mà Bộ Công an công bố hôm 13/1.
Một chậu than to ai đó đặt giữa sân nhà cho người già sưởi ấm và xua tan khí lạnh chiều đông.
Ảnh: Nhịp sống Đồng Tâm những ngày giáp Tết
Ngày 31/12/2019, một số đơn vị của Bộ Quốc phòng phối hợp với lực lượng chức năng xây tường bảo vệ sân bay Miếu Môn trên địa bàn các xã: Mỹ Lương, Trần Phú, Đồng Lạc (huyện Chương Mỹ) và Đồng Tâm (huyện Mỹ Đức). Theo Bộ Công an, nhóm khoảng 30 người ở Đồng Tâm đã có hành vi chống đối, chuẩn bị vũ khí, kích động nhằm ngăn cản việc thực thi pháp luật.
Sáng 9/1, lực lượng cảnh sát gồm nhiều đơn vị có trang bị vũ khí tiến vào làng Hoành để "kịp thời bảo vệ người dân" trước lời đe dọa của nhóm chống đối. Bộ Công an cho hay, tại khu vực nhà ông Kình, một nhóm người đã "sử dụng lựu đạn, bom xăng, dao phóng... tấn công" khiến 3 công an hy sinh. Người chống đối là ông Lê Đình Kình tử vong.
Ngay trong ngày, Cảnh sát điều tra (Công an Hà Nội) đã ra quyết định khởi tố, điều tra vụ việc tại Đồng Tâm về ba tội Giết người, Tàng trữ sử dụng vũ khí trái phép và Chống người thi hành công vụ.
Hoàng Phương - Gia Chính - Võ Hải