Họ là những "thợ săn" thuộc đội tiêu diệt máy bay không người lái (UAV) của quân đội Ukraine. Đột nhiên, một tiếng nổ lớn vang lên, báo hiệu Nga đang tiến hành một đợt tập kích ở Mykolaiv, thành phố bên bờ Biển Đen thuộc miền nam Ukraine. Tiếng còi báo động phòng không vang lên trong một đêm đầu tháng 11.
"Vào vị trí chiến đấu", chỉ huy đơn vị săn UAV Ukraine hô vang, đưa thiết bị cảm biến tầm nhiệt quét qua bầu trời. Trong lúc đó, một người lính khác trèo lên thùng xe bán tải, vận hành khẩu súng máy phòng không gắn trên đó, sẵn sàng ngắm bắn.
Chỉ huy đội thợ săn UAV Ukraine quét cảm biến tầm nhiệt lên bầu trời tại một khu vực ven biển thuộc thành phố Mykolaiv hồi đầu tháng 11. Ảnh: Washington Post.
Khi giao tranh trên bộ trở nên bế tắc, quân đội Nga tăng cường tập kích Ukraine bằng các UAV tự sát, được cho là mẫu Shahed do Iran sản xuất. Các cuộc tấn công bằng UAV không chỉ khiến dân thường khiếp sợ mà còn làm hư hỏng nghiêm trọng hệ thống điện, nước và sưởi ấm của Ukraine giữa mùa đông lạnh giá.
UAV tự sát là những mẫu máy bay được điều khiển từ xa, mang theo đầu đạn chứa 3-5 kg thuốc nổ. Chúng có khả năng lượn vòng trên bầu trời trong thời gian dài để rà quét khu vực, sau đó bổ nhào xuống mục tiêu, kích hoạt đầu đạn trong thân để gây sát thương lớn nhất có thể.
Do có kích thước nhỏ, trần bay thấp và không có nhiều chi tiết bằng kim loại, UAV rất khó bị radar phát hiện. Chúng đã gây rất nhiều khó khăn cho lực lượng phòng không Ukraine vào đầu tháng 10, khi Nga tăng cường tập kích bằng loại vũ khí này, buộc họ phải áp dụng các biện pháp đối phó mới.
Nhóm tác chiến trên bãi biển là một trong hàng chục đơn vị cơ động được quân đội Ukraine giao nhiệm vụ phát hiện và phá hủy các UAV tự sát Nga. Thành viên của đội là những sĩ quan cảnh sát, quân đội hay binh sĩ từ lực lượng phòng vệ lãnh thổ và vệ binh quốc gia.
Các "thợ săn" cho biết ban đầu, Nga triển khai UAV tự sát bất kể thời gian nào trong ngày. Nhưng khi nhận ra những chiếc UAV bay chậm dễ bị phát hiện và ngắm bắn bằng mắt thường vào ban ngày, họ đã chuyển sang hoạt động từ nửa đêm đến bình minh.
Các đơn vị săn UAV được bố trí trực luân phiên suốt đêm trên khắp thành phố Mykolaiv, luân chuyển giữa các điểm bắn, mỗi điểm được lựa chọn cẩn thận nhằm giảm thiểu khả năng gây thiệt hại cho dân thường. Khi phát hiện ra UAV đối phương, nhiều đội thường khai hỏa vào một chiếc cùng lúc.
Binh sĩ Ukraine cầm trên tay một chiếc UAV Nga tại sân bay Antonov ở thành phố Hostomel, ngoại ô thủ đô Kiev, hồi tháng 4. Ảnh: AP.
"Thật là một bức tranh tuyệt đẹp khi vào giữa đêm, hàng nghìn viên đạn thắp sáng cả bầu trời", Bogdan Yarema, 26 tuổi, thành viên Lực lượng Đặc nhiệm Ukraine giúp điều phối nỗ lực chống UAV của Mykolaiv, nói.
"Nó giống như cảnh tượng trong phim 'Chiến tranh giữa các vì sao', vừa tuyệt vời, vừa nguy hiểm", Yarema nói. Anh từng là một giám đốc sáng tạo nghệ thuật trước khi Nga mở chiến dịch quân sự tại Ukraine. "Đó là lý do chúng tôi chỉ khai hỏa ở những nơi không có cư dân, bởi đạn lạc có thể khiến nhiều dân thường thiệt mạng hơn so với số UAV đối phương bị triệt hạ".
Trung sĩ cảnh sát Andriy Tsybin, 24 tuổi, cho hay hầu hết các đội săn UAV có khoảng 6 thành viên. Nhóm của Tsybin được trang bị khẩu súng máy cỡ nòng 12,7 mm lấy từ một chiếc xe tăng Nga bị phá hủy.
Một thành viên của đơn vị sẽ sử dụng ống nhòm cảm biến nhiệt để phát hiện UAV quần thảo trên bầu trời, sau đó bật tia laser để chiếu sáng nó, giúp những người khác trong đội ngắm bắn chính xác hơn.
K, chỉ huy đơn vị săn UAV trên bãi biển Mykolaiv, cho biết anh từng thành lập một công ty mua bán thiết bị quân sự hồi năm 2017. Giờ đây, cuộc sống của K xoay quanh những chiếc UAV, vận hành chúng cho quân đội Ukraine và tiêu diệt UAV địch.
Tại một cuộc họp ngày 28/11, các lãnh đạo chính trị và quân sự cấp cao Ukraine đã thảo luận về cách thức bảo vệ cơ sở hạ tầng thiết yếu của đất nước trước các cuộc không kích tiếp theo từ Nga.
Khi Nga lần đầu tiên sử dụng UAV tự sát để tiến hành các đòn tập kích, Ukraine không biết tiêu diệt chúng bằng cách nào. Một số binh sĩ sử dụng tên lửa phòng không vác vai, trong khi không quân Ukraine điều chiến đấu cơ để ứng phó.
Tuy nhiên, việc phóng những tên lửa phòng không Stinger trị giá 38.000 USD/quả hay điều những chiếc tiêm kích hàng triệu USD để tiêu diệt UAV có giá chỉ 20.000 USD là "hoàn toàn lãng phí", Paul Lushenko, trung tá quân đội Mỹ, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Cornell, chuyên gia về chiến tranh bằng UAV, cho hay.
Theo ông, chiến thuật dùng súng máy phòng không truyền thống để bắn hạ chúng là một giải pháp tốt, ít nhất là cho đến khi các hệ thống phòng thủ tiên tiến hơn do phương Tây viện trợ cho Ukraine bắt đầu hoạt động đầy đủ.
Yarema và một số lính Ukraine khác đang làm nhiệm vụ tương tự cho biết hầu hết những chiếc UAV tấn công Mykolaiv đều được phóng từ bán đảo Crimea. Các UAV thường bay từ Biển Đen tiến vào phía nam sông Buh.
Khi tới Mikolaiv, một số UAV nhằm vào mục tiêu quân sự hoặc cơ sở hạ tầng, số khác hướng đến các thành phố xa hơn như Kiev, cách hơn 480 km về phía bắc, hay Lviv, cách 800 km về phía tây Ukraine.
Quân đội Nga thường sẽ triển khai khoảng nửa tá UAV cho một đợt tấn công. Thỉnh thoảng, họ khai hỏa một quả tên lửa "tiền trạm" để thăm dò các vị trí Ukraine bố trí đài radar, nhằm tìm hướng bay tối ưu cho UAV.
UAV Nga trang bị động cơ giống như trên xe máy và tạo ra tiếng ồn tương tự. Vì thế, khi người dân Mykolaiv nghe thấy tiếng vo ve đặc trưng của loại động cơ này, họ sẽ báo cáo cho quân đội qua ứng dụng Telegram.
Các thợ săn Ukraine sử dụng máy tính bảng để đánh dấu vị trí của những UAV đang tiếp cận. Tín hiệu cảnh báo sẽ cho họ khoảng 10 phút chuẩn bị vũ khí và vào vị trí sẵn sàng.
Sau khi UAV Nga bị phát hiện và chiếu sáng bằng tia laser, nhiều loạt đạn sẽ khai hỏa về phía nó cùng lúc, khiến khó biết được đơn vị nào đã hạ gục mục tiêu. "Tất nhiên, chúng tôi có cạnh tranh đôi chút. Nhưng cuối cùng, Ukraine đã tiêu diệt chúng. Đó mới là kết quả quan trọng nhất", K nói, kể thêm rằng đơn vị của anh đã bắn hạ 3 UAV Nga hồi đầu tháng.
Sau khi UAV đối phương bị phá hủy, các thợ săn Ukraine sẽ thu thập mảnh vỡ của chúng nhằm đảm bảo an toàn cho cộng đồng, đồng thời thu thập thêm thông tin tình báo.
Theo báo cáo hôm 23/11 của Tình báo Quốc phòng Anh, các cuộc tấn công bằng UAV của Nga đã giảm đáng kể trong hai tuần gần đây do "nguồn cung UAV Shahed từ Iran" đã cạn kiệt.
Tuy nhiên, Tehran được cho là đang lên kế hoạch gửi thêm UAV cho Moskva và hai bên cũng đạt được thỏa thuận sản xuất UAV ngay bên trong lãnh thổ Nga, theo tình báo Mỹ và một số quốc gia phương Tây khác.
Loạt cuộc tấn công bằng UAV và tên lửa liên tiếp vào các thành phố của Ukraine đã thúc đẩy Mỹ và đồng minh cung cấp cho Ukraine những hệ thống phòng không tiên tiến hơn. Nhưng cho đến khi chúng được triển khai trên khắp lãnh thổ Ukraine, nhiệm vụ bảo vệ các thành phố, trong đó có cả Mykolaiv, phần lớn vẫn phụ thuộc vào những đơn vị săn UAV.
Một phần xác UAV Nga mà các thợ săn Ukraine thu được. Ảnh: Washington Post.
Những thợ săn UAV nói rằng họ cảm thấy được tiếp thêm động lực trước thông tin phương Tây muốn tăng cường hỗ trợ khí tài cho họ, trong đó có cả súng chống UAV của Mỹ. Song đến nay, họ vẫn chưa được cầm trong tay bất kỳ thứ vũ khí nào như vậy. Họ cũng cần thêm các khí tài cơ bản như cảm biến nhiệt, kính nhìn đêm hay xe bán tải.
Yarema cho biết chiến trường Ukraine hiện nay không khác gì nơi thử nghiệm hình thức chiến đấu mới dựa trên UAV. Anh cảnh báo các quốc gia khác có thể phải đối mặt với những mối đe dọa tương tự trong xung đột tương lai.
"Chúng tôi đang nghiên cứu cách chống lại UAV, nhưng chúng tôi cần hỗ trợ nhiều hơn", Yarema nói. "Sau đó, chúng tôi có thể chia sẻ kinh nghiệm của mình".
Vũ Hoàng (Theo Washington Post)