Australia hôm 16/9 tuyên bố hủy hợp đồng mua 12 tàu ngầm tấn công diesel-điện lớp Attack trị giá 90 tỷ đôla Australia (65,9 tỷ USD) của tập đoàn Pháp Naval Group. Thay vào đó, nước này quyết định đóng ít nhất 8 tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân nhờ công nghệ được Mỹ và Anh chuyển giao, nằm trong thỏa thuận liên minh ba bên mang tên AUKUS.
Tuy nhiên, quyết định của chính phủ Australia đang gây nhiều khó khăn với các nhà thầu quốc phòng nội địa, trong đó nhiều doanh nghiệp cảm thấy như bị bỏ rơi.
Tàu ngầm Suffren thuộc lớp Barracuda của Pháp chạy thử hồi tháng 10/2020. Ảnh: Hải quân Pháp.
Chi nhánh tập đoàn Lockheed Martin tại Australia, vốn chịu trách nhiệm phát triển hệ thống chiến đấu cho tàu ngầm mua từ Pháp, là một trong những doanh nghiệp chịu ảnh hưởng nặng nhất từ thương vụ này.
Chỉ một ngày trước khi Thủ tướng Morrison công bố liên minh AUKUS, Lockheed Martin Australia đã trao 12 hợp đồng cho các tổ chức công nghiệp và khoa học của nước này với tổng trị giá 660.000 USD để phát triển những công nghệ mới nhằm hỗ trợ hệ thống chiến đấu trên tàu ngầm lớp Attack.
Nhiều doanh nghiệp sản xuất tại Australia, phần lớn có quy mô vừa và nhỏ, đang đối mặt với thiệt hại kinh tế khổng lồ, thậm chí là nguy cơ phá sản. Giám đốc điều hành Mạng lưới Công nghiệp và Quốc phòng Australia Brent Clark đã bày tỏ lo ngại về hàng trăm công ty đầu tư vào chuỗi cung ứng cho hải quân.
"Thực tế là chính phủ đã đưa ra quyết định chiến lược và chúng tôi luôn tôn trọng điều đó. Tuy nhiên, hàng trăm công ty Australia đã đầu tư có hệ thống, nâng cấp và cải thiện trình độ nhân lực, cũng như đổ nhiều tiền của để sẵn sàng tham gia chuỗi cung ứng cho Naval Group. Chúng tôi phải đặt câu hỏi là họ sẽ được chăm lo như thế nào", ông nói.
Clark chỉ ra rằng nhiều nhà sản xuất quốc phòng Australia chỉ có quy mô dưới 300 nhân viên, đồng thời cảnh báo sự chuyển dịch chính sách của Canberra có thể khiến họ phá sản sau ván cược vào hợp đồng tàu ngầm với Naval Group.
Tập đoàn quốc phòng Pháp Thales cũng là một nạn nhân trong quyết định của Australia. "Từ quan điểm kinh tế, Thales tham gia dự án này ở hai cấp độ, bao gồm cung cấp hệ thống cho Lockheed Martin và cổ đông nắm giữ 35% cổ phần tại Naval Group", thông cáo của hãng có đoạn, thêm rằng hợp đồng với Lockheed Martin có giá trị chưa đến 34 triệu USD.
Chính phủ Australia hồi năm 2016 chọn DCNS, tiền thân của Naval Group, làm đối tác phát triển tàu ngầm tấn công lớp Attack. DCNS trước đó đã vượt qua các đối thủ từ Nhật gồm Mitsubishi Heavy Industries và Kawasaki Heavy Industries, cũng như tập đoàn Đức ThyssenKrupp Marine Systems để ký thỏa thuận đóng tàu ngầm cho Australia.
Thủ tướng Australia khi đó là Malcolm Turnbull muốn tạo thêm việc làm trong nước và quyết định chọn DCNS với lời hứa phần lớn tàu ngầm sẽ được chế tạo tại nước này. Chi phí chế tạo 12 tàu ngầm diesel-điện lớp Attack ban đầu là hơn 40 tỷ USD, trở thành thỏa thuận mua sắm trang bị quốc phòng lớn nhất lịch sử Australia. Dự án sau đó đội giá lên 65,9 tỷ USD.
Bộ trưởng Tài chính Australia Simon Birmingham cho biết chi phí chế tạo 8 tàu ngầm hạt nhân theo thỏa thuận AUKUS có thể vượt quá 66 tỷ USD. Giới chuyên gia cho rằng các tập đoàn quốc phòng Mỹ và Anh sẽ đóng vai trò chủ chốt trong thỏa thuận này, trong khi doanh nghiệp Australia khó lòng giành được lợi ích như thỏa thuận với Naval Group.
Vũ Anh (Theo Nikkei)