Đó là một phần trong báo cáo xu hướng nhân sự nửa đầu năm 2023 được Anphabe công bố tại hội nghị liên quan thị trường việc làm, tối 26/7. Kết quả được lấy từ khảo sát hơn 6.000 lao động, phỏng vấn 30 CEO và 120 giám đốc nhân sự. Anphabe được đánh giá là đơn vị hàng đầu về khảo sát, nghiên cứu thị trường lao động; xếp hạng 100 nơi làm việc tốt nhất Việt Nam hàng năm.
Theo báo cáo, từ tháng 9/2022 đến tháng 5/2023, trung bình cứ 10 doanh nghiệp Việt Nam thì có 3 doanh nghiệp phải cắt giảm nhân sự với quy mô khác nhau để giảm chi phí. Điều này khiến cho 13% lao động chịu ảnh hưởng trực tiếp của cơn bão sa thải.
Người dân làm thủ tục hỗ trợ thất nghiệp tại Trung tâm dịch vụ việc làm TP HCM, sáng 26/7. Ảnh: Thanh Tùng
Dự báo, làn sóng này sẽ còn kéo dài và hình thức "sa thải thầm lặng", tức không tuyển thay thế những vị trí đã tự nguyện nghỉ việc. Điều này giúp số lượng nhân sự ở các doanh nghiệp giảm xuống như mong muốn nhưng không gây xáo trộn lớn trong tổ chức.
Theo bà Thanh Nguyễn, CEO của Anphabe, trong ngắn hạn các doanh nghiệp cắt giảm lao động tiết kiệm chi phí nhưng sau đó phải nhận "hậu quả đắt đỏ" cho những mất mát lớn hơn về năng suất làm việc và lòng trung thành của nhân viên.
"Niềm tin của người đi làm Việt Nam đối với tầm nhìn, chiến lược của công ty sụt giảm mạnh", bà Thanh Nguyễn nói và cho rằng các chỉ số khảo sát nhận được còn thấp hơn giai đoạn khủng hoảng vì Covid-19.
Đối với những doanh nghiệp đã thực hiện cắt giảm, chỉ 29% lao động trả lời vẫn còn giữ niềm tin vào doanh nghiệp. Ngay cả những nơi duy trì hoặc dự kiến gia tăng nhân lực, một nửa nhân viên được hỏi cũng bày tỏ không tin tưởng vào công ty. Điều này khiến người lao động "tạm hoãn tinh thần công việc, không cống hiến hết mình".
Một hệ lụy khác mà cơn bão sa thải mang đến là môi trường làm việc trở nên "vô cùng áp lực" khi có đến 31% lao động thường xuyên stress. Ngoài ra, một trạng thái đáng báo động mà báo cáo nêu cứ 10 người đi làm có 4 người rơi vào trạng thái burn out – hội chứng kiệt quệ về thể chất, tinh thần do stress quá nhiều.
Một số "triệu chứng" của burn out có thể kể đến như về thể chất người lao động thường xuyên đau đầu, cơ, dạ dày, mất ngủ, hụt hơi. Tâm lý bồn chồn, lo lắng, dễ tức giận, cáu gắt vô cớ... Theo chuyên gia, khi rơi vào trạng thái này này người lao động sẽ không còn động lực cố gắng, hiệu suất làm việc xuống thấp.
Lao động tìm việc tại một ngày hội việc làm. Ảnh: Lê Tuyết
Tại hội nghị, bà Thanh Nguyễn cũng đưa ra các khuyến nghị giúp doanh nghiệp xây dựng được nguồn nhân lực kiên cường và có năng lực vượt khó cao trong giai đoạn khó khăn. Doanh nghiệp cần cần bằng giữa mục tiêu nâng cao hiệu suất và đảm bảo an sinh cho nhân viên; chú trọng công tác đào tạo, giúp lao động nâng cao năng lực để sẵn sàng cho những bước tiến xa hơn trong tương lai; lãnh đạo cần đặt ưu tiên chăm sóc nhân viên lên hàng đầu...
Trái ngược những hậu quả mà doanh nghiệp gặp phải, báo cáo lại ghi nhận nhiều điểm tích cực từ những người bị sa thải. Về sức khỏe tinh thần, nếu những người "sống sót" qua các đợt cắt giảm, được doanh nghiệp giữ lại tỷ lệ bị stress lên đến 43% thì con số này ở nhóm lao động buộc phải rời đi chỉ 29%.
Về cơ hội việc làm, theo khảo sát cứ 10 người bị cắt giảm có đến 7 người tìm được công việc mới. Trong số này chỉ một người chấp nhận mức lương thấp hơn, ba người giữ nguyên và ba người có được mức thu nhập cao hơn với mức tăng bình quân 8.7%, tập trung ở các ngành bán hàng, marketing, tài chính, nghiên cứu và phát triển.
Người lao động ở những ngành yêu cầu chuyên môn cao như kỹ thuật cơ khí, ngân hàng, vận tải – hậu cần, dược, kiến trúc xây dựng nếu bị cắt giảm vẫn sẽ dễ dàng tìm thấy việc ở các doanh nghiệp cùng ngành.
"Bị cắt giảm đôi khi cũng là cơ hội để nhiều người có bước tiến tốt hơn trong sự nghiệp", bà Thanh Nguyễn đánh giá.
Lê Tuyết