Kinh tế Mỹ gần đây liên tục đón tin tốt. Trong quý III, GDP tăng trưởng đến 4,9%. Trước khi bước vào mùa báo cáo kết quả kinh doanh, một loạt chỉ số kinh tế tích cực đã khiến các nhà phân tích thị trường chứng khoán giữ nguyên kỳ vọng lợi nhuận thay vì cắt giảm.
Nhiều người xem đây là dấu hiệu kết thúc của thời kỳ sụt giảm lợi nhuận các doanh nghiệp đại chúng ở Mỹ. Sự lạc quan này có vẻ hợp lý. Sau cú hat-trick liên tiếp khiến lợi nhuận hàng quý đi xuống, lợi nhuận ròng của doanh nghiệp đang tăng lại. Theo nhà cung cấp dữ liệu FactSet, trong một nửa số công ty lớn của S&P 500 đã báo cáo kết quả kinh doanh, 78% vượt kỳ vọng về lợi nhuận.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp hầu như không vui mừng. Nhiều chủ công ty chẳng thể khiến nhà đầu tư phấn khích dù công bố những kết quả khả quan. Điều này khá rõ nét ở các công ty công nghệ lớn. Alphabet, công ty mẹ của Google, đã thành công vượt kỳ vọng về lợi nhuận nhưng chứng kiến giá cổ phiếu giảm 10%.
Trong khi đó, cảnh báo của Meta về sự bất ổn kinh tế khiến con số doanh thu hàng quý lớn nhất từ trước đến nay của gã khổng lồ mạng xã hội này không được thị trường đánh giá cao. Trong lĩnh vực tài chính, nguy cơ suy thoái chưa chấm dứt và nhu cầu vay yếu của doanh nghiệp phủ bóng lên lợi nhuận các nhà băng.
Khách hàng mua sắm ở siêu thị Target tại Chicago, Illinois, Mỹ ngày 25/12/2022. Ảnh: Reuters
Vì sao doanh nghiệp không bớt lo? Bất chấp bùng nổ trong quý III, sức khỏe trong tương lai của người tiêu dùng Mỹ vẫn là mối lo ngại lớn nhất.
"Nhà đầu tư không nên ngạc nhiên khi thấy tiêu dùng vẫn sôi động trong quý III. Câu hỏi hiện tại là xu hướng này có thể tiếp tục trong các quý tới không? Chúng tôi nghĩ là không", Jeffrey Roach - kinh tế trưởng tại LPL Financial cho biết.
Tiêu dùng đã giúp GDP quý III của Mỹ tăng mạnh nhất 2 năm. Theo ngân hàng Morgan Stanley, các doanh nghiệp Mỹ kiếm được hơn một phần ba doanh thu từ khách hàng nội địa. Hồi tháng 8 và 9, doanh số bán lẻ tăng 0,7%.
Coca-Cola và PepsiCo vì thế lạc quan và nâng dự báo lợi nhuận cho thời gian còn lại của năm. Tuy nhiên, tăng trưởng gần đây mà hai gã khổng lồ đồ uống này ghi nhận chính là tăng giá bán chứ không phải doanh thu.
Trong khi đó, vài rủi ro khác dần xuất hiện. Theo Bank of America, dữ liệu thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ, cho thấy chi tiêu sụt giảm trong tháng 10 so với cùng kỳ 2022. Đầu tháng này, những người Mỹ có nợ sinh viên phải bắt đầu thanh toán khoản vay trở lại sau 3 năm được hoãn.
Nhìn chung, chi tiêu đang tăng nhanh hơn thu nhập, nên ăn mòn vào tiền tiết kiệm. Người tiêu dùng Mỹ cũng kém lạc quan hơn về tình hình tài chính bản thân. Quá hạn thanh toán thẻ tín dụng và vay mua ôtô đang tăng.
Đó là điều khiến các lãnh đạo doanh nghiệp lo lắng. Công ty giao hàng Up cho biết người tiêu dùng đang chi tiêu ít hơn cho hàng hóa và dịch vụ, làm giảm triển vọng lợi nhuận. Nhà sản xuất đồ chơi Mattel sở hữu thương hiệu Barbie, đang kém lạc quan về triển vọng mùa Giáng sinh.
Dữ liệu của Alphabet cho hay người tiêu dùng đang dè sẻn bằng cách tăng cường săn lùng các ưu đãi và vận chuyển miễn phí. Trò chuyện với các nhà đầu tư Tesla mới đây, Elon Musk than phiền lãi suất cao ảnh hưởng đến khả năng mua ôtô của người Mỹ. Kể từ lần đó, giá cổ phiếu Tesla đã giảm 15%, tương đương 100 tỷ USD vốn hóa bốc hơi.
Các công ty cũng đang theo dõi chặt chẽ chi phí, đặc biệt là lương lao động. Đình công vẫn là vấn đề đau đầu ở một số khu vực của nền kinh tế. Đến cuối tháng 9, các nhà biên kịch Hollywood đã đồng ý ngừng làm việc. Hôm 25/10, Liên đoàn United Auto Workers (UAW) đạt thỏa thuận với Ford để tăng lương công nhân.
Nhưng General Motors cho biết cuộc đình công của UAW tiếp tục khiến họ thiệt hại 200 triệu USD mỗi tuần nên phải hạ dự báo lợi nhuận năm. Các nhà sản xuất ôtô lớn của Detroit không phải là những người duy nhất cảm thấy áp lực. Illinois Tool Works, công ty sản xuất phụ tùng ôtô, đã cắt giảm dự báo lợi nhuận. Delta Air Lines cũng phàn nàn rằng có ít hành khách hạ cánh ở Detroit hơn.
Ngoài ra, có những bất an xa hơn đang nổi lên dù chưa có tác động trên thực tế. Chủ đề hay được các CEO bàn luận gần đây là xung đột ở Gaza. Ít nhất hiện nay, chiến cuộc ở Trung Đông không gây ảnh hưởng lớn về mặt tài chính, dù có vài công ty tỏ ra thận trọng. Mạng xã hội Snap cho hay một số nhà quảng cáo trong khu vực này đã dừng chi tiêu.
Các công ty Mỹ nhìn chung chỉ kiếm lợi nhuận rất bé ở Trung Đông. Với họ, rủi ro trực tiếp mà cuộc chiến ở Gaza tạo ra nhỏ hơn nhiều việc phải ngừng hoạt động ở Nga, hay quan hệ Mỹ - Trung Quốc lạnh nhạt.
So với những điều này, các CEO đang đau đầu hơn về lợi nhuận trong dài hạn do lãi suất cao. Bank of America cho biết hơn ba phần tư số nợ mà các công ty trong S&P 500 vay là có tính chất dài hạn và lãi suất cố định, so với dưới 50% vào năm 2007. Tuy nhiên, các khoản nợ khổng lồ cuối cùng sẽ cần được tái cấp vốn với lãi suất cao hơn, điều sẽ làm giảm lợi nhuận. Vẫn còn rất nhiều đe dọa đang chờ phía trước.
Phiên An (theo The Economist)