Nghị định 152 có hiệu lực từ 15/2 về việc tuyển dụng, quản lý lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam, thay thế cho Nghị định 11 năm 2016 có vài thay đổi mà cộng đồng doanh nghiệp cho là khiến họ khó khăn hơn.
Đơn cử, người nước ngoài sang Việt Nam làm việc muốn xin cấp phép lao động theo diện "chuyên gia" phải đáp ứng các tiêu chuẩn mới. Cụ thể, "chuyên gia" phải có bằng đại học trở lên, ít nhất 3 năm kinh nghiệm làm việc trong chuyên ngành được đào tạo phù hợp với vị trí công việc dự kiến. Hoặc người đó phải có 5 năm ở nước ngoài và có chứng chỉ hành nghề phù hợp với vị trí công việc dự kiến, trừ diện đặc biệt do Thủ tướng quyết định.
Thông thường, giấy phép lao động mà các doanh nghiệp xin cho lãnh đạo nước ngoài của công ty họ thuộc diện "chuyên gia". Nhưng theo các doanh nghiệp, không phải CEO nào của họ cũng có bằng đại học đúng chuyên môn theo vị trí họ đang đảm nhận.
"Trong thời đại công nghiệp 4.0, những người nước ngoài giàu kinh nghiệm với kỹ năng không phải lúc nào cũng có bằng cấp hoặc bằng nghề phù hợp với
công việc ở Việt Nam", Hiệp hội doanh nghiệp Canada tại Việt Nam (CanCham) nói yêu cầu này, cùng với việc chỉ công nhận kinh nghiệm làm việc ở nước ngoài mà không công nhận kinh nghiệm làm việc tại chính Việt Nam trong hồ sơ đã gây "khó khăn hơn nhiều".
Đại diện AmCham đóng góp ý kiến tại buổi hội nghị ngày 20/4. Ảnh: ITPC.
Một số phụ trách bộ phận nhân sự tại các công ty nước ngoài cũng bày tỏ thế khó của chính họ khi tìm cách hoàn thiện hồ sơ xin giấy phép lao động mới cho lãnh đạo và các nhân vật người nước ngoài chủ chốt tại công ty.
Theo đó, một công ty chưa biết xử lý thế nào để xin giấy phép lao động mới cho lãnh đạo của họ vì người này được đánh giá là rất giỏi nhưng không có bằng đại học hay chứng chỉ hành nghề mà chỉ mới tốt nghiệp cấp 3.
Hay như với những lãnh đạo người nước ngoài đã làm việc ở Việt Nam quá lâu mà không thể dùng kinh nghiệm ở đây để chứng minh kinh nghiệm làm việc trong hồ sơ. "Công ty chúng tôi có nhân sự quan trọng đã làm việc ở Việt Nam 30 năm. Nhưng sắp tới, giấy phép lao động cũ hết hạn thì chúng tôi không biết giải quyết phần đời còn lại của người này thế nào, vì không thể chứng minh kinh nghiệm làm việc ở nước ngoài cho họ", phụ trách nhân sự của một công ty Nhật Bản, cho biết.
Hiệp hội doanh nghiệp Mỹ tại Việt Nam (AmCham) cũng nói rằng họ "ngỡ ngàng". "Nghị định yêu cầu phải có văn bằng tương ứng với chức danh nhưng ngày nay các công việc liên thông, rất khó để cung cấp bằng cấp đúng vị trí nên chúng tôi nghĩ nên công nhận trình độ học vấn là được", Đại diện AmCham phát biểu tại buổi đối thoại của Sở Lao động Thương binh và Xã hội TP HCM với cộng đồng doanh nghiệp ngày 20/4.
AmCham cho rằng cộng đồng thành viên của họ đang lo ngại về những thay đổi trong Nghị định 152 có khả năng làm gián đoạn quá trình hoạt động và cho rằng quy định mới "cứng nhắc" hơn cũ.
"Chúng tôi đề nghị dùng thời gian kinh nghiệm làm việc tại Việt Nam để chứng minh kinh nghiệm làm việc trong xin cấp phép lao động, tương tự lao động đã làm việc ở quốc gia khác", Đại diện AmCham cho rằng vấn đề này cũng rất quan trọng trong thời buổi Covid-19 làm di chuyển khó khăn hơn, "Do đó, nếu cho phép dùng kinh nghiệm làm việc tại chính Việt Nam để xin cấp mới giấy phép lao động thì chúng tôi sẽ rất mừng".
Chính vì thế, CanCham, AmCham và nhiều doanh nghiệp cho rằng, cần có sự linh hoạt trong việc chấp nhận bằng đại học và bằng cấp nghề không phù hợp với chức danh công việc và chấp nhận kinh nghiệm đã đạt được tại Việt Nam để được xem xét xin giấy phép lao động.
"Ngay tại Việt Nam, việc tốt nghiệp một ngành và đi làm ở một ngành khác là rất bình thường nên quy định như vậy là cứng nhắc. Liệu có cách nào linh động hơn không", Đại diện Techbase Việt Nam, một công ty con của Yahoo Nhật Bản đặt câu hỏi tại buổi đối thoại.
Bà Trần Lê Thanh Trúc, Trưởng phòng Việc làm - An toàn lao động, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội TP HCM giải thích thêm rằng, về mặt quan điểm chung thì Việt Nam muốn thu hút các chuyên gia nước ngoài, có bằng cấp chuyên môn cao trong lĩnh vực mà họ được công nhận là chuyên gia.
"Bằng cấp chuyên môn thì xét từng trường hợp sẽ có linh hoạt hơn. Dù chúng tôi không cấp phép được ngay nếu bằng cấp không phù hợp nhưng sẽ có văn bản phản hồi đề nghị doanh nghiệp thuyết minh thêm lý do những bằng cấp họ nộp phù hợp ra sao với công việc mà lao động đảm nhận để có cơ sở xem xét", bà Trúc nói. Vì thế doanh nghiệp nên tích cực hợp tác bổ sung các phản hồi nhưng về tinh thần chung là hiện phải tuân theo quy định nêu trong Nghị định 152.
Cũng liên quan đến Nghị định này, nhiều doanh nghiệp cho rằng các yêu cầu về thủ tục hồ sơ khá nhiều. Đại diện AmCham mong muốn sớm đơn giản hóa thủ tục cấp phép cho lao động nước ngoài, nhất là với trường hợp cấp mới cho chính lao động đã từng làm việc tại công ty đó. Hay như Techbase đề xuất xem xét giản lược thủ tục khi xin cấp lại giấy phép lao động mới vì lần đầu cấp đã nộp nhiều giấy từ từ bằng đại học, chứng minh kinh nghiệm sẵn.
Theo bà Trúc, Sở cũng đã thu nhập ý kiến đóng góp ý kiến của cộng đồng doanh nghiệp để phản hồi về Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội xem xét. "Khi nào có văn bản hay thông tư mới hướng dẫn giản lược thủ tục thì mới áp dụng được, còn hiện tại vẫn phải theo đúng quy định của Nghị định 152", vị này lưu ý.
Viễn Thông