Những ngày này, ông Nguyễn Quốc Vượng, Giám đốc Công ty CP đường sắt Hà Hải, nhận được nhiều phản ánh về việc công nhân tuần đường, gác chắn lo lắng về cơ chế để có nguồn thanh toán lương cho họ.
Theo thông lệ, tháng một hàng năm, Công ty CP đường sắt Hà Hải ký hợp đồng đặt hàng với Tổng công ty đường sắt Việt Nam (VNR) để nhận quản lý, duy tu hạ tầng đường sắt và làm thủ tục ứng vốn. Tuy nhiên, năm nay hợp đồng chưa được ký, đồng nghĩa Công ty không có tiền trả lương cho 950 lao động làm nhiệm vụ duy tu, tuần đường, gác chắn cho đoạn đường sắt qua thành phố Hà Nội và tuyến Hà Nội - Hải Phòng.
Công nhân bảo trì tuyến đường sắt Yên Viên - Lào Cai đoạn qua Phú Thọ. Ảnh: Bá Đô
Theo ông Nguyễn Quốc Vượng, mỗi tháng đơn vị này phải chi 12,5 tỷ đồng trả lương lao động và bảo hiểm xã hội. Từ tháng một đến nay, đơn vị đã thế chấp tài sản, vay ngân hàng 21 tỷ đồng để có tiền trả lương cho công nhân. Tuy nhiên đơn vị phải tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội và dừng thanh toán các công nợ từ năm trước.
"Đơn vị chỉ cầm cự được hết tháng 4, tháng sau không thể vay ngân hàng thêm được vì vượt ngưỡng tín dụng. Chúng tôi đang tính kêu gọi cán bộ, nhân viên có tiền thì cho công ty vay tạm song rất khó vì thu nhập của lao động đường sắt cơ bản không cao", ông Vượng nói.
Hiện các lao động tuần đường, gác chắn của Công ty CP đường sắt Hà Hải vẫn làm việc bình thường, đảm bảo an toàn giao thông các tuyến đường sắt qua địa bàn Hà Nội. Nguồn vật tư để thay thế, sửa chữa đường tạm thời được đơn vị đảm bảo do còn dự phòng từ năm trước.
Trong tình trạng tương tự, ông Nguyễn Thanh Tâm, Giám đốc Công ty CP Đường sắt Hà Thái, cho biết đến nay hợp đồng đặt hàng của đơn vị với VNR chưa được ký, dẫn đến công ty chưa có kinh phí trả lương cho người lao động và mua sắm các vật tư để thay thế, sửa chữa kết cấu hạ tầng đường sắt. Việc này ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất kinh doanh, trả lương và các chế độ cho 500 công nhân.
"Hiện đơn vị chỉ tạm ứng lương 3 triệu đồng cho mỗi lao động một tháng. Vốn điều lệ của đơn vị chỉ có 15 tỷ đồng nên huy động vốn khó khăn", ông Tâm nói. Để có tài sản thế chấp vay vốn, Công ty CP Đường sắt Hà Thái đã huy động lãnh đạo, cán bộ nhân viên cho mượn xe, sổ đỏ thế chấp để vay ngân hàng. Hiện tại, Công ty đã vay ngân hàng 7,7 tỷ đồng, đang làm hồ sơ vay thêm 5 tỷ đồng trong tháng 4.
"Nếu tình hình này kéo dài, chúng tôi không có nguồn kinh phí mua vật tư, trả lương cho người lao động", ông Tâm nói.
Công ty CP đường sắt Hà Lạng (Bắc Giang) mỗi năm thường được VNR giao 140 tỷ đồng để duy tu bảo trì tuyến đường sắt Hà Nội - Đồng Đăng và Gia Lâm - Hạ Long, trong đó có 60 tỷ đồng trả lương cho 762 lao động. Tuy nhiên, cũng như nhiều đơn vị trong ngành, ba tháng qua Công ty phải vay ngân hàng và huy động nhiều nguồn vốn khác nhau để trả lương cho công nhân.
"Công nhân đường sắt lương thấp nên chậm lương đồng nghĩa đời sống của họ rất khó khăn", lãnh đạo công ty nói.
Tàu chạy trên cầu Long Biên (Hà Nội). Ảnh: Ngọc Thành
Theo ông Đặng Sỹ Mạnh, Tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR), từ 1/1 đến nay, 20 đơn vị bảo trì đường sắt trong cả nước đều không có nguồn thu do VNR chưa được Bộ Giao thông Vận tải giao vốn như các năm trước. Hai năm nay tổng công ty bị giảm doanh thu do dịch Covid - 19 nên không có tiền cho các đơn vị vay. Các đơn vị trong ngành đều phải tự vay tiền ngân hàng để chi trả lương công nhân.
"Chúng tôi chưa có hợp đồng, chưa giao nhiệm vụ, dự toán cho các đơn vị bảo trì đường mà vẫn phải yêu cầu họ đi làm, đảm bảo an toàn đường sắt", ông Mạnh nói.
Năm 2021, VNR dự kiến được Nhà nước giao 2.800 tỷ đồng để duy tu đường sắt và trả lương cho hơn 11.300 lao động, tương đương năm 2020. Tuy nhiên, do VNR đã chuyển sang Ủy ban quản lý vốn Nhà nước, không còn là đơn vị trực thuộc Bộ Giao thông Vận tải nên Bộ này không được giao vốn cho VNR như trước. Trong khi đó, hàng năm nguồn ngân sách bảo trì đường sắt vẫn do Bộ Giao thông Vận tải phụ trách tiếp nhận, giao vốn và thanh quyết toán, chứ không được chuyển về Ủy ban quản lý vốn Nhà nước.
Đại diện Bộ Giao thông Vận tải cho hay đã kiến nghị Chính phủ quyết định phương án giao vốn trực tiếp cho VNR hoặc qua Cục Đường sắt Việt Nam (trực thuộc Bộ). Sau khi có chỉ đạo của Chính phủ, ngành giao thông sẽ triển khai ngay việc giao vốn cho các đơn vị ký hợp đồng bảo trì.