Tổng thống Mỹ Donald Trump và Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth ngày 30/9 phát biểu trước hàng trăm tướng lĩnh hàng đầu của quân đội tại một cuộc họp trực tiếp hiếm hoi ở căn cứ thủy quân lục chiến tại Quantico, bang Virginia.
Khoảng 800 sĩ quan cấp tướng, chỉ huy các đơn vị quân đội trên khắp nước Mỹ và thế giới, đã về dự họp theo lệnh triệu tập khẩn cấp được ông Hegseth đưa ra tuần trước mà không nêu rõ lý do. Lệnh triệu tập này được đánh giá là rất bất thường, bởi chưa khi nào toàn bộ tư lệnh hàng đầu của Mỹ tập trung tại một địa điểm như vậy chỉ sau vài ngày thông báo.
Điều này làm dấy lên đồn đoán rằng Lầu Năm Góc sẽ đưa ra những quyết định quan trọng về nhân sự và chiến lược tại cuộc họp. Tuy nhiên, khi bắt đầu sự kiện, Bộ trưởng Hegseth lại tập trung vào yếu tố nội bộ trong Lầu Năm Góc.
Trong phát biểu mở đầu, ông Hegseth ca ngợi "tinh thần chiến binh", đồng thời chỉ trích mạnh mẽ cái mà ông gọi là "hệ tư tưởng thức tỉnh" (woke), vốn tập trung quá mức cho các chương trình đa dạng, bình đẳng và hòa nhập (DEI) tại Lầu Năm Góc. "Woke" là từ thường được sử dụng tại Mỹ, nói về việc nâng cao nhận thức về các định kiến trong xã hội như phân biệt chủng tộc, giới tính hay kỳ thị cộng đồng LGBTQ+...
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth phát biểu trong cuộc họp với các tướng lĩnh tại căn cứ thủy quân lục chiến ở Quantico, Virginia, ngày 30/9. Ảnh: AFP
"Tinh thần chiến binh" có thể mang những ý nghĩa khác nhau giữa các quân chủng, nhưng nhìn chung nó đề cập đến tinh thần tận tâm chuyên nghiệp với nhiệm vụ chiến đấu và giành chiến thắng trong xung đột. Đây là chủ đề thường xuyên được Bộ trưởng Hegseth, cựu sĩ quan Vệ binh Quốc gia Mỹ, đề cao.
"Bài phát biểu này là về việc khắc phục tình trạng xuống cấp đã kéo dài hàng thập kỷ. Những lãnh đạo chính trị ngớ ngẩn và liều lĩnh đã đặt ra kim chỉ nam sai lầm khiến chúng ta lạc lối. Chúng ta đã trở thành 'Bộ Thức tỉnh', nhưng điều đó sẽ không còn nữa", ông Hegseth nói.
Bộ trưởng Quốc phòng cho biết đây là một phần trong nỗ lực của chính quyền Trump nhằm loại bỏ "những thứ vớ vẩn về công bằng xã hội, chính trị khuôn phép và tư tưởng độc hại đã lây nhiễm vào Bộ của chúng ta".
"Không còn những tháng bản sắc, văn phòng DEI, những gã đàn ông mặc váy, không còn tư tưởng tôn thờ biến đổi khí hậu, không còn chia rẽ, phân tâm hay ảo tưởng về giới tính nữa", ông nói. "Chúng ta sẽ chấm dứt những thứ rác rưởi đó".
Bộ trưởng Hegseth cũng đưa ra một lời cảnh báo thẳng thắn tới những người dự họp. "Nếu những lời tôi nói hôm nay khiến các ngài phật lòng, các ngài nên thể hiện tự trọng và từ chức", ông nói.
Bộ trưởng đồng thời công bố 10 chỉ thị mới, trong đó có những tiêu chuẩn cập nhật về thể lực và ngoại hình đối với quân nhân. Ông cho biết không còn muốn nhìn thấy những tướng lĩnh "thừa cân" trong hàng ngũ nữa.
"Thật sự không thể chấp nhận được khi phải nhìn thấy những tướng lĩnh, đô đốc béo phì trong hành lang Lầu Năm Góc và lãnh đạo các bộ tư lệnh khắp cả nước cũng như trên toàn thế giới", ông nói. "Nó trông thật tồi tệ".
Ông tuyên bố mọi quân nhân, bất kể cấp bậc, sẽ phải thực hiện bài kiểm tra thể lực và trải qua đánh giá các tiêu chuẩn về chiều cao, cân nặng hai lần mỗi năm. Bộ trưởng đồng thời yêu cầu binh lính phải cạo râu và cắt tóc ngắn. "Không còn những người râu tóc bờm xờm nữa", ông nói.
Bộ trưởng Hegseth, người từng không ít lần chỉ trích quân đội Mỹ vì cho phép phụ nữ đảm nhận vai trò chiến đấu, nói rằng ông đang khôi phục "tất cả các yêu cầu cho mọi vị trí tác chiến" trở về mức "tiêu chuẩn nam giới cao nhất".
Lục quân Mỹ hồi đầu năm công bố một bài kiểm tra thể lực mới yêu cầu nữ binh sĩ trong vai trò chiến đấu phải vượt qua bài kiểm tra thể lực "trung lập về giới tính" tương đương những đồng nghiệp nam. Bài kiểm tra trước đây được tính dựa trên thang điểm phân chia theo giới tính và tuổi tác.
"Tôi không muốn con trai mình phục vụ bên cạnh những binh sĩ không đủ thể lực, hoặc những nữ binh sĩ không thể đáp ứng tiêu chuẩn thể lực tác chiến như nam giới, những quân nhân không thành thạo vũ khí, khí tài và nhiệm vụ được giao hay dưới quyền lãnh đạo của người không phải là giỏi nhất", ông tuyên bố.
"Khi nói đến bất kỳ công việc nào đòi hỏi sức mạnh thể chất để đáp ứng nhiệm vụ chiến đấu, tiêu chuẩn thể lực phải cao và trung lập về giới tính", ông tiếp lời. "Nếu phụ nữ đáp ứng được, điều đó thật tuyệt vời. Nếu không, chuyện gì đến sẽ đến. Nếu nó đồng nghĩa với việc không có phụ nữ nào đủ tiêu chuẩn cho một số vị trí chiến đấu, hãy cứ để như vậy".
Sau khi Bộ trưởng Hegseth kết thúc, Tổng thống Trump tiếp tục cuộc họp với bài phát biểu của riêng mình.
Tổng thống Trump phát biểu trong cuộc họp với các tướng lĩnh ngày 30/9. Ảnh: AFP
"Tôi chưa từng bước vào một căn phòng nào im lặng như thế này", ông nói khi bước lên sân khấu. "Nếu các bạn muốn vỗ tay, cứ vỗ tay. Nếu không thích những gì tôi nói, các bạn có thể rời khỏi phòng". Tuy nhiên, ông cảnh báo nếu họ làm vậy, nó sẽ đặt dấu chấm hết cho sự nghiệp của họ trong quân đội.
Trong bài phát biểu kéo dài hơn một giờ, ông Trump cam kết sẽ làm cho quân đội "mạnh mẽ hơn, cứng rắn hơn, nhanh hơn, quyết liệt hơn và uy lực hơn bao giờ hết", trước khi chuyển sang hàng loạt chủ đề khác, như quyết định đổi tên Vịnh Mexico thành Vịnh Mỹ, khả năng Canada trở thành bang thứ 51 của Mỹ, việc cựu tổng thống Joe Biden sử dụng bút ký tự động, việc ông theo đuổi giải Nobel Hòa bình hay đánh giá của ông về mức độ thẩm mỹ của tàu chiến Mỹ.
Hồi đầu tháng 9, ông Trump đã ký sắc lệnh hành pháp thay đổi tên Bộ Quốc phòng thành Bộ Chiến tranh như một phần trong nỗ lực thể hiện quân đội Mỹ mạnh mẽ và uy lực hơn.
Tổng thống Trump một lần nữa gọi các thành phố do thị trưởng đảng Dân chủ điều hành là những nơi "không an toàn" và "nguy hiểm" mà ở đó sĩ quan thực thi pháp luật phải đối mặt với những cuộc tấn công tàn bạo từ người biểu tình và "tội phạm chuyên nghiệp". Tổng thống cho biết đây là lý do ông triển khai lực lượng Vệ binh Quốc gia tới Washington, Chicago và Portland, đồng thời nhấn mạnh ông sẽ "chỉnh đốn từng nơi một".
Ông sau đó thậm chí còn đi xa hơn nữa. Tổng thống kể ông từng đề xuất với Bộ trưởng Hegseth rằng quân đội Mỹ nên coi các thành phố "không an toàn" đó như "thao trường" cho những cuộc xung đột trong tương lai.
Nhà Trắng một lần nữa nêu bật những phát biểu từ Tổng thống Trump trong thông cáo báo chí đưa ra cùng ngày, cho biết chính quyền đang huy động các nguồn lực liên bang đến Portland nhằm "ngăn chặn ngay lập tức ngọn lửa địa ngục do Antifa thổi bùng lên".
Tổng thống Trump tháng trước ký sắc lệnh coi Antifa là "tổ chức khủng bố nội địa" sau vụ ám sát nhà hoạt động bảo thủ Charlie Kirk, yêu cầu điều tra các hoạt động của phong trào này.
Antifa, viết tắt của cụm từ "chống phát xít", là một "phong trào phi tập trung, không có thủ lĩnh, bao gồm các nhóm, mạng lưới và cá nhân riêng lẻ" tại Mỹ, theo Tổ chức Chống Phỉ báng (Anti-Defamation League), đơn vị chuyên theo dõi các nhóm cực đoan. Tổ chức này cho biết "một số thành phần cực đoan tự nhận liên kết với Antifa từng có hành vi bạo lực hoặc phá hoại tại các cuộc biểu tình, nhưng điều này không phổ biến".
Trong bài phát biểu, Tổng thống Trump khẳng định chính quyền của ông đã "khôi phục nguyên tắc cơ bản rằng bảo vệ đất nước là ưu tiên hàng đầu và quan trọng nhất đối với quân đội".
"Những thập kỷ gần đây, bằng cách nào đó các chính trị gia lại tin rằng nhiệm vụ của chúng ta là giữ gìn trật tự ở những nơi xa xôi như Kenya hay Somalia, trong khi Mỹ đang bị xâm lược từ bên trong", ông cho hay.
Tổng thống cũng bày tỏ thất vọng sâu sắc về cuộc xung đột ở Ukraine, bất chấp việc ông đã đứng ra làm trung gian hòa giải, thậm chí tổ chức một hội nghị thượng đỉnh với Tổng thống Nga Vladimir Putin ở Alaska hồi tháng 8.
Tổng thống Trump nói ông đã nghĩ chiến sự ở Ukraine sẽ là cuộc xung đột có thể "dễ dàng kết thúc nhất", nhưng thực tế nó lại là thách thức "khó khăn nhất". Ông gọi Nga là "hổ giấy" vì đã không thể giành chiến thắng trên chiến trường Ukraine sau hơn ba năm phát động chiến dịch.
"Tôi vô cùng thất vọng về Tổng thống Putin", ông nói. "Chúng tôi đã gặp nhau ở Alaska và có một cuộc họp tốt đẹp. Sau đó, ông ấy về nước và bắt đầu điều máy bay không người lái (UAV) tấn công Kiev".
Ông Trump cũng nhắc lại lập trường quen thuộc rằng Mỹ đang được các nước "tôn trọng trở lại" vì chính quyền của ông sẵn sàng sử dụng biện pháp quân sự thay cho ngoại giao, như những gì ông đã làm khi ra lệnh không kích cơ sở hạt nhân Iran vào thời điểm các cuộc đàm phán trở nên bế tắc.
Ngoại trừ một vài tiếng cười khi ông Trump nói đùa trên sân khấu, gần như tất cả các tướng lĩnh trong khán phòng đều lắng nghe bài phát biểu trong im lặng. Không có những tràng pháo tay lớn nào xuyên suốt bài phát biểu của Tổng thống, sau khi các lãnh đạo cấp cao Lầu Năm Góc đã cảnh báo những người tham dự không được phản ứng hay cổ vũ nhằm tuân thủ chuẩn mực quân đội vốn mang tính phi đảng phái.
Các tướng lĩnh Mỹ dự cuộc họp với Tổng thống Trump và Bộ trưởng Quốc phòng Hegseth ngày 30/9. Ảnh: AP
Tổng thống khuyến khích các tướng lĩnh "thư giãn và thoải mái", nói rằng họ "được phép" vỗ tay, cười hoặc thậm chí đứng dậy bỏ đi nếu không thích những gì đang nghe, dù ông đùa rằng họ sẽ bị sa thải nếu rời đi sớm.
Dù vậy, ông cũng chỉ nhận được một màn vỗ tay ngắn vào cuối bài phát biểu kéo dài 73 phút của mình.
Vũ Hoàng (Theo Reuters, AFP, AP)