Bà Nguyễn Thị Trinh - vợ nhà thơ Dương Tường - cho biết ông mất ở Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Lễ viếng ông diễn ra lúc 9h15 ngày 1/3 tại Nhà tang lễ Quốc gia, số 5 Trần Thánh Tông, Hà Nội.
Trước đó, ông yếu sức, mắc nhiều bệnh như zona, khớp. Năm 2020, ông từng trải qua ca mổ do rạn xương.
Dịch giả Dương Tường trong buổi tọa đàm "Người lãng du trở về nguồn", tổ chức dịp phát hành cuốn "Kiều in Dương Tường's version" ở Hà Nội, năm 2020. Ảnh: Gia Hà
Ông sinh năm 1932 ở Nam Định, từng làm phóng viên tại Thông tấn xã Việt Nam, biên dịch viên tại Ủy ban điều tra tội ác chiến tranh của Đế quốc Mỹ ở Việt Nam và về hưu từ năm 1979. Với niềm say mê ngôn ngữ, ông tự học tiếng Pháp, tiếng Anh.
Ông có cuộc hôn nhân bền chặt với bà Nguyễn Thị Trinh - em gái nhà thơ Tất Vinh. Hai người gặp nhau lần đầu năm 1955, khi ông 23 tuổi còn bà 14 tuổi. Vài năm sau, hai người mới bắt đầu yêu. Năm 2011, ông bà tổ chức kỷ niệm 50 năm ngày cưới. Dịch giả có hai con gái, một con trai, không ai đi theo nghiệp viết lách.
Gia tài dịch thuật của ông gồm hơn 50 tác phẩm của nhiều nền văn học lớn như Anh, Mỹ, Nga, Đức, Nhật Bản. Trong đó, nhiều bản dịch của ông chinh phục nhiều thế hệ độc giả như: Lolita, Cuốn theo chiều gió, Cội rễ, Đồi gió hú, Bức thư của người đàn bà không quen, Kafka bên bờ biển, Con đường xứ Flandres, hay Đi tìm thời gian đã mất.
Về những phản ứng chưa hài lòng của một số độc giả với công việc dịch thuật của ông, nhất là bản dịch Lolita, Dương Tường từng cho biết những gì cần làm ông đã làm rồi. Ông quan niệm "một bản dịch lý tưởng phải là một tác phẩm, trong đó dịch giả là đồng tác giả".
Dương Tường nói ông "ăn nằm với con chữ suốt 60 năm cuộc đời". Năm 2020, ở tuổi 88, ông hoàn thành bản dịch Truyện Kiều sang tiếng Anh, coi đó là "đỉnh núi Everest" cần chỉnh phục cuối cùng. Dịch giả làm việc bằng một chiếc máy tính nối với màn hình cỡ lớn. "Nhiều lần, tôi định bỏ cuộc vì không thể nhìn nổi gì. Những lúc như vậy, tôi nhắm nghiền mắt rồi trấn an, tự động viên bản thân. Một lát sau, tôi mở mắt ra và lại nhìn được nét chữ. Đó là một trải nghiệm kỳ diệu", dịch giả nói. Dương Tường ví hai năm dịch sách như cuộc phiêu lưu cuối đời ông.
Ngoài dịch thuật, Dương Tường phê bình văn học, mỹ thuật, làm thơ. Ông từng thể nghiệm thể loại mà ông gọi là "thơ ngoài lời", với cách biểu đạt, hình thức mới. Ông đã in các tập Dương Tường - Thơ, 36 bài tình (in chung với Lê Đạt), Đàn (thơ ngoài lời), Thơ Dương Tường - Mea culpa và những bài khác. Dương Tường còn là tác giả của tạp luận Chỉ tại con chích chòe và tập truyện ký Thuyền trưởng (bút danh Nguyễn Trinh).
Bài thơ nổi tiếng nhất của ông là Tình khúc 24, nói về cuộc tình thời trẻ, từng được nhạc sĩ Phú Quang phổ nhạc.
Hà Thu