Để duy trì việc học trong bối cảnh đại dịch căng thẳng tại nước Anh, năm học 2019-2020, nhà trường của các con tôi đã được tổ chức theo hình thức các "bong bóng" - bubble. Mỗi lớp học là một "bong bóng" hoàn toàn tách biệt nhau.
Đầu tiên, để tránh việc tất cả học sinh ào vào trường một lúc, nhà trường thay đổi giờ vào và tan học ở từng lớp lệch nhau. Cậu cả nhà tôi đang học lớp ba, vào lớp từ 8.45 đến 9 giờ sáng, kết thúc lúc 3 giờ chiều, cậu em học mẫu giáo đến trường từ 9 đến 9.30 sáng và ra về lúc 3.30 đến 3.45 chiều.
Các giờ học thể thao, ra chơi, ăn trưa đều được tách riêng biệt theo từng "bong bóng". Các lớp không chạm mặt nhau. Lối đi trong trường được thiết kế theo dạng một chiều, vào một chỗ, ra theo một hướng khác để giảm thiểu học sinh tiếp xúc đối mặt. Thành ra, hai con tôi học chung trường nhưng khác "bong bóng" nên cả năm không chạm mặt nhau ở trường.
Nhỡ xảy ra ca nhiễm trong trường thì làm thế nào?
Tất cả đều được dự tính trước. Nếu một lớp có ca nhiễm, cả lớp bao gồm thầy cô và học sinh sẽ cùng với ca nhiễm ở nhà và chuyển qua học online trong khi các lớp không ca nhiễm vẫn đến trường bình thường. Cả lớp có ca nhiễm sẽ cách ly tại nhà, hiện là 10 ngày, và sẽ trở lại trường sau cách ly.
Cơ quan y tế công cộng cũng hướng dẫn nhà trường đề nghị - đề nghị thôi chứ không bắt buộc - thầy cô và học sinh là F1 xét nghiệm PCR. Nếu đồng ý, họ có thể đặt lịch xét nghiệm tại các trung tâm xét nghiệm cộng đồng khắp toàn quốc. Nếu kết quả dương tính, cả gia đình F0 đó cũng sẽ tự cách ly 14 ngày tại nhà. Danh tính ca nhiễm hoàn toàn được bảo mật. Nhà trường chỉ báo cho phụ huynh là lớp có ca nhiễm và cần cách ly. Các bạn cùng lớp và phụ huynh không bao giờ được biết ai đã không may mắc bệnh.
Nếu hai anh em học cùng trường mà lớp của anh hoặc em có ca nhiễm thì sao? Người còn lại vẫn đến trường bình thường nếu trong nhà mình không có ai dương tính.
Từ Giáng sinh 2020 đến tháng 3/2021, nước Anh phong tỏa lần thứ hai. Có những ngày ghi nhận tới 60 ngàn ca nhiễm, cả ngàn người "vĩnh biệt người thân đi theo Chúa", rất căng thẳng. Ngay cả trong thời gian đó, toàn quốc học trực tuyến, Chính phủ vẫn thiết kế chế độ chăm sóc con cái cho những người phải làm việc tại cơ quan như các bác sĩ, người vận chuyển hàng hóa, nhân viên bán lẻ, nhà nghiên cứu... nhằm duy trì sự vận hành của xã hội.
Luật của Anh không cho phép bọn trẻ ở nhà mà không có người lớn trông nên các bác sĩ tất nhiên phải gửi bọn trẻ đến trường. Và trường vận hành theo các "bong bóng" như trên với chúng ngay khi các bạn khác đang học tại nhà. Hai vợ chồng tôi đều phải làm việc tại cơ quan nên hai cậu quý tử đều được đến trường trong giãn cách.
Không ít lần, đang làm việc, tôi nhận được tin báo lớp học của một trong hai cậu con có ca nhiễm, phải bỏ dở việc đi đón cu cậu về cách ly tại nhà để 10 ngày sau trở lại trường. Thật may mắn, gia đình chúng tôi chưa bị Covid-19 đến thăm ngay cả khi chưa tiêm vaccine.
Với thiết kế trường học "bong bóng", học đường ở Anh đã vận hành suốt năm học qua. Tôi thấy điều quan trọng nhất là trường luôn có các kịch bản ứng phó mọi tình huống. Việc có ca nhiễm Covid-19 trong trường học không thể tránh khỏi, nhưng cách thức chia theo "bong bóng" và phản ứng linh hoạt giúp cho chương trình vẫn chạy và học sinh cùng thầy cô không quá căng thẳng.
Thật ra, không phải mọi việc suôn sẻ ngay từ đầu. Cuối tháng 3/2020, nước Anh bước vào đợt phong tỏa toàn quốc lần đầu tiên, toàn thể học sinh cùng gia đình phải ở nhà và bắt buộc học trực tuyến, như nhiều nơi ở Việt Nam thời điểm này.
Thầy cô đã phải thiết kế bài học trong vội vàng. Trường của con tôi học qua nền tảng Google classroom cùng nhiều học liệu trực tuyến. Hàng ngày, 9.30 sáng, các bố mẹ phải thúc con ngồi tập trung, sau đó làm bài tập thầy cô giao qua Google doc. Tuy việc học online không khó, nhưng bọn trẻ cũng bị giảm đi độ hào hứng, không ít bố mẹ cũng kêu ca như bố mẹ ở Việt Nam.
Cu cậu nhà tôi khá kém tập trung trong lớp online. Có lúc đang ngồi học, cậu lăn khểnh ra giường ôm sách hay quay sang chơi với em. Không ít lần hai vợ chồng tôi phải vật vã thúc giục cháu hoàn thành bài tập để gửi giáo viên. Rồi cuối cùng, cháu cũng kết thúc năm học 2019-2020 bằng buổi chia tay cả lớp qua máy tính và hẹn ngày trở lại trường vào tháng 9.
Việt Nam bước vào năm học đặc biệt 2021-2022 khi dịch Covid-19 đang hết sức phức tạp. Chính phủ đã xác định chẳng thể nào tuyệt đối loại bỏ Covid khỏi xã hội. Vì thế, Bộ Giáo dục có thể tính toán và công bố các kịch bản cho các trường học trong thời giãn cách, nhằm giảm thiểu thiệt hại học hành đối với học sinh.
Học online chỉ nên là cách ngắn hạn trước mắt, các kịch bản đưa học sinh trở lại trường kèm theo các thiết kế giảm thiểu tiếp xúc và rủi ro mới quan trọng. Với trường học bình thường mới, kết hợp học tại chỗ và trực tuyến sẽ giúp việc học không đứt gãy. Từ kịch bản chung của ngành Giáo dục, các địa phương tùy điều kiện riêng của mình sẽ linh hoạt áp dụng.
Tuần này, hai con tôi rất phấn khích chờ ngày bắt đầu năm học sau gần hai tháng nghỉ hè. Nước Anh đã phủ vaccine hầu hết người lớn. Bọn trẻ sẽ đến trường mà không còn chế độ "bong bóng", có nghĩa chúng không chỉ được gặp thầy và bạn cùng lớp mà sẽ được chơi cùng bạn khác lớp. Chỉ các F0, nếu có, sẽ phải ở nhà và học trực tuyến.
Cả trường đại học, nơi tôi đang làm việc, cũng chính thức mở cửa đón sinh viên trở lại. Kịch bản "học cùng Covid" khá chi tiết vẫn sẽ được kích hoạt khi virus vẫn còn quanh quẩn.
Sống cùng virus bằng kịch bản khoa học và kỹ lưỡng còn để giúp hàng triệu trẻ em không bị bỏ lại phía sau.
Ngô Đức Thế