Bầu không khí trong Phòng Đông tại Nhà Trắng lúc đó rất lạc quan, khi hàng trăm người, bao gồm các thành viên nội các, đại sứ và cựu quan chức trung thành với Trump trò chuyện và nhấm nháp đồ ăn nhẹ. Các quan chức từng bi quan về cơ hội tái đắc cử của Tổng thống bắt đầu hình dung 4 năm cầm quyền sắp tới.
Nhưng bầu không khí vui tươi đó bỗng chùng xuống lúc 23h20, khi Fox News "xướng tên" người chiến thắng ở Arizona là cựu phó tổng thống Joe Biden, dù bang này mới kiểm được 73% số phiếu.
Trump và các cố vấn lập tức thể hiện nỗi tức giận trước tin tức này. Nếu đúng là Trump thua ở Arizona, triển vọng giành chiến thắng chung cuộc của ông không tươi sáng.
Tổng thống Trump phát biểu tại Nhà Trắng rạng sáng 4/11. Ảnh: AFP.
Chiến dịch tranh cử của Trump dự liệu rằng cuộc đua ở Arizona có thể cam go, nhưng việc Fox News xác định Biden là người chiến thắng ở đây mang tính biểu tượng, khiến Arizona trở thành bang đầu tiên đổi phe trong số những bang đã làm nên chiến thắng năm 2016 của Tổng thống.
Thống đốc Arizona Doug Ducey, người thuộc đảng Cộng hòa, đã trò chuyện qua điện thoại suốt đêm với các quan chức chính quyền và nhân viên chiến dịch, khẳng định rằng vẫn còn phiếu ủng hộ Trump chưa được kiểm tại bang của mình.
Jason Miller, cố vấn chính trị của ông Trump, lên Twitter bày tỏ rằng tuyên bố của Fox News không chính xác. Ông còn gọi điện cho hãng truyền thông, yêu cầu họ rút lại tuyên bố.
Nhưng ông không thành công. Vài giờ sau, hãng tin AP cũng xác định Biden thắng ở Arizona. Trong khi đó, các tờ báo và hãng tin khác như New York Times và CNN chưa đưa ra kết luận về bang này. Hiện 88% phiếu của bang đã được kiểm, Biden giành được 50,5%, trong khi Trump giành được 48,1%.
Jared Kushner, con rể đồng thời là cố vấn cấp cao của Tổng thống, cũng liên lạc với Rupert Murdoch, chủ sở hữu Fox News. Sáng 4/11, Bill Stepien, người quản lý chiến dịch tranh cử của Trump, khẳng định Tổng thống sẽ thắng Arizona với cách biệt 30.000 phiếu.
Giữ được Arizona là điều rất quan trọng đối với "cánh cửa hẹp" dẫn đến chiến thắng của Trump, cùng với hai bang chiến trường khác là Georgia và Pennsylvania.
Trump dành phần lớn thời gian tối 3/11 và sáng 4/11 ở Nhà Trắng để theo kết quả bầu cử trên Fox News. Ông gọi điện cho một số thống đốc thuộc đảng Cộng hòa. Trong các cuộc trò chuyện với Thống đốc Texas Greg Abbott và Thống đốc Florida Ron DeSantis, ông hỏi họ liệu có khả năng có hành vi gian lận hay không.
Trên Twitter, Ducey nhấn mạnh cần kiểm đếm tất cả phiếu trước khi xác định người chiến thắng ở Arizona.
Trong tâm trạng tức giận và chua chát, Tổng thống và các phụ tá theo dõi Biden có bài phát biểu ngắn gọn ở Wilmington, Delaware. "Chúng tôi tin rằng chúng tôi đang trên đà thắng", Biden nói.
Trong khi Biden đang phát biểu, Tổng thống tweet lần đầu tiên trong đêm, cáo buộc đảng Dân chủ cố gắng "đánh cắp" cuộc bầu cử dù không đưa ra bằng chứng. Trong tweet tiếp theo, ông thông báo mình cũng sắp phát biểu. Một bục phát biểu được sắp xếp ở Phòng Đông.
Các cố vấn của Trump đã cố gắng thuyết phục ông phát biểu tại Phòng Đông trước bài phát biểu của Biden, nhưng họ đã không thành công. Cuối cùng, họ để Biden đi trước một bước.
Trước khi phát biểu, Trump họp với các phụ tá tại Phòng Bầu dục, thảo luận cách ông nên bình luận về tình trạng của cuộc đua, liệu ông nên tuyên bố chiến thắng hay nên có giọng điệu ôn hòa hơn.
Cuối cùng, ông không chọn cách tiếp cận thứ hai.
"Đây là trò gian lận đối với công chúng Mỹ", Trump tuyên bố trước đám đông người ủng hộ lúc 2h30. "Đây là một nỗi hổ thẹn với đất nước chúng ta. Chúng tôi đã sẵn sàng giành chiến thắng trong cuộc bầu cử này. Thành thật mà nói, chúng tôi đã thắng". Bình luận của Trump ngay lập tức hứng chỉ trích từ một số đồng minh, như cựu thống đốc New Jersey Chris Christie.
Khi bản đồ kết quả ngày càng chuyển biến xấu cho chiến dịch của Trump, Biden được xác định thắng ở Michigan và Wisconsin, Tổng thống đã không xuất hiện trước công chúng cả ngày. Ông dường như không ở Phòng Bầu dục vì không có lính thủy quân lục chiến nào đứng gác ở bên ngoài.
Tại khu vực sinh hoạt riêng ở Nhà Trắng, Trump tiếp tục gọi điện cho những người ủng hộ và bạn bè trong suốt buổi sáng, một số người cho biết ông có vẻ bị xuống tinh thần.
Bên ngoài Nhà Trắng, các phụ tá bắt đầu phân tích điều gì khiến họ thất bại ở Arizona. Một số phụ tá nói rằng Ronna McDaniel, chủ tịch Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa và Brad Parscale, cựu giám đốc chiến dịch tranh cử, đã khuyên Trump đến Arizona nhiều hơn nhưng ông thường phớt lờ. Họ cho biết nguyên nhân một phần là Trump không thích đến miền Tây và phải ngủ qua đêm trên hành trình di chuyển.
Những người này và một số phụ tá khác cũng đã cố gắng khuyên Trump ngừng công kích cố thượng nghị sĩ John McCain, người rất được yêu mến ở Arizona. Tổng thống vốn có mối quan hệ không êm đẹp với McCain và tiếp tục chỉ trích ông này ngay cả sau khi thượng nghị sĩ qua đời hai năm trước.
Một số người cho rằng nếu chiến dịch không "vung tay quá trán" trước khi Covid-19 bùng phát, họ đã có thêm tiền để chi cho quảng cáo ở những bang Biden giành chiến thắng hoặc dẫn trước với cách biệt sít sao như Wisconsin, Michigan và Nevada.
Nhưng những người khác vẫn giữ quan điểm chi mạnh tay trong giai đoạn đầu là đúng đắn, trong đó có Parscale. Ông là người đã nỗ lực tăng cường mức ủng hộ của cử tri gốc Latinh, nhóm quan trọng làm nên chiến thắng của Trump ở Florida.
Phiếu bầu Mỹ được kiểm như thế nào. Video: Vox.
Ngày 4/11, gia đình Tổng thống cố gắng đặt ra nghi vấn về tính hợp lệ của các lá phiếu. Trump từng nói đùa trong một cuộc mít tinh rằng nếu ông thất cử, ông sẽ không bao giờ nói chuyện với những người con trưởng thành của mình nữa.
Kushner gọi điện cho nhiều người, tìm kiếm người giống như James Baker, có thể dẫn dắt nỗ lực pháp lý để phản đối cách tính phiếu ở một số bang. Baker là người đã phụ trách nỗ lực yêu cầu kiểm lại phiếu thành công của George W. Bush năm 2000.
Con trai cả của tổng thống, Donald Trump Jr., làm việc tại trụ sở chiến dịch ở Virginia. Con trai thứ Eric Trump phát biểu tại một cuộc họp báo ở Philadelphia cùng với Rudolph W. Giuliani, cựu thị trưởng New York.
"Họ không để những quan sát viên điểm bỏ phiếu làm công việc của mình", Eric Trump nói trong cơn tức giận, đặt nghi vấn về việc kiểm phiếu đang diễn ra ở Pennsylvania. Giuliani, luật sư riêng của Trump, cũng nói rằng bầu cử ở Pennsylvania đang "bị đánh cắp" dù không đưa ra bằng chứng. Ông nêu ý tưởng về một "vụ kiện quốc gia" về các cáo buộc gian lận, nhưng không nói cụ thể.
Nhiều người đồng hành cùng Trump trong mùa bầu cử năm nay là những người đã có mặt trong chiến dịch 4 năm trước. Nhưng lần này, Trump ở tình thế khó khăn hơn rất nhiều.
Đến ngày 4/11, một số quan chức Nhà Trắng và các cố vấn bên ngoài cho biết họ hy vọng, nhưng không quá lạc quan, rằng những thách thức pháp lý của ông Trump ở một số bang có thể thay đổi quỹ đạo cuộc đua. Bản thân Tổng thống đã ám chỉ trong một tweet rằng "một lượng lớn lá phiếu bị bí mật hủy" đã khiến ông thua ở Michigan. Twitter nhanh chóng dán nhãn dòng tweet này là "thông tin gây hiểu lầm".
Phương Vũ (Theo NYTimes)
