Đề xuất ngày Quốc tang cho những người tử vong vì Covid

Đại biểu Nguyễn Anh Trí, nguyên Viện trưởng Viện Huyết học truyền máu Trung ương, đề cập đến nay cả nước đã có 22.500 người tử vong do Covid-19. "Mất mát này là hết sức to lớn", ông nói.

Vì vậy, ông đề nghị Quốc hội cho phép tổ chức một ngày quốc tang những người đã mất vì covid-19; trên thế giới một số nước đã thực hiện việc này. Ông Trí nêu ba lý do cho đề xuất nêu trên.

Thứ nhất, số người mất vì dịch bệnh vừa qua là rất lớn, đất nước cần tổ chức quốc tang. Điều này cũng phù hợp với kết luận của Bộ Chính trị vào năm 2011 là "đồng ý tổ chức quốc tang trong trường hợp thiên tai, địch họa đặc biệt nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn đến tính mạng, của cải của nhân dân".

Thứ hai, hầu hết những người mất vì dịch bệnh đều phải ra đi trong đau đớn, xa cách người thân, và vì dịch bệnh nên không được tổ chức mai táng chu toàn. "Vì vậy dành cho họ ngày quốc tang là rất nhân văn, đúng với đạo lý người Việt Nam", ông Trí nói.

Thứ ba, dành ngày Quốc tang cho những người đã mất để nhắc nhở những người đang sống tuyệt đối không được lơ là việc phòng chống dịch, "để chúng ta đồng lòng, quyết tâm hơn trong cuộc chiến chống Covid cam go và phức tạp".

"Rất mong Chính phủ lựa chọn thời điểm thích hợp để tổ chức ngày quốc trang cho những nạn nhân đã mất vì dịch bệnh", GS Nguyễn Anh Trí nêu đề xuất.

Để triển khai hiệu quả kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022, đại biểu Nguyễn Đại Thắng đề xuất ba giải pháp.

Thứ nhất, Chính phủ cần chỉ đạo bộ ngành, địa phương vận dụng linh hoạt trong việc thực hiện mục tiêu kép, tùy từng thời điểm diễn biến dịch bệnh để có sự điều chỉnh phù hợp; các quy định của địa phương phải đồng bộ với quy định của Chính phủ và Ban chỉ đạo Quốc gia về phòng chống Covid-19.

"Kiểm soát chặt việc ban hành quy định chống dịch của địa phương, tránh các quy định không phù hợp, quá mức cần thiết", ông Thắng nói.

Thứ hai, ngoài việc thực hiện tốt ngoại giao vaccine, ông Thắng đề nghị cần tranh thủ các nguồn lực khác để sớm có đủ 150 triệu liều vaccine để tiêm cho người dân, sớm đạt miễn dịch cộng đồng. Về lâu dài, Việt Nam cần sớm tự chủ vaccine, tiếp tục quan tâm, đầu tư, đẩy nhanh việc chuyển giao công nghệ sản xuất và sớm đưa vào sử dụng, nhằm hạn chế nhập khẩu, phụ thuộc công ty nước ngoài.

Thứ ba, chủ trương chính sách giải pháp chỉ phát huy tính hiệu quả vào cuộc sống nếu có sự chung tay, ủng hộ, chia sẻ của người dân, cộng đồng doanh nghiệp. "Rất mong thời gian tới, người dân cả nước tiếp tục ủng hộ, tự giác chấp hành các quy định phòng dịch, tích cực hưởng ứng kế hoạch tiêm vaccine, với phương châm vaccine tốt nhất là vaccine tiêm sớm nhất'", ông Thắng nói.

Đại biểu Nguyễn Phi Thường, Chủ tịch Liên đoàn lao động TP Hà Nội, nêu thực trạng đợt bùng phát dịch bệnh thư tư "đã tấn công trực tiếp vào lực lượng công nhân, người lao động ở các khu công nghiệp, để lại những hậu quả nặng nề". Hàng trăm nghìn doanh nghiệp dừng hoạt động, hàng triệu lao động mất việc làm, tạm hoãn hợp đồng, nghỉ việc không lương.

Dù các cấp chính quyền, các tổ chức đã có nhiều chính sách hỗ trợ người lao động, tuy nhiên, thực tiễn dịch bệnh "đã làm phát lộ thêm hàng loạt vấn đề bức xúc của công nhân, đặc biệt là nhà ở".

Số đông lao động di cư từ quê đến thành phố đang ở trong khu nhà trọ ẩm thấp, chật hẹp, san sát nhau, nguy cơ lây nhiễm bệnh tật, ô nhiễm môi trường, mất an ninh trật tự rất cao. Vì vậy, ông Thường đề xuất cần bổ sung chính sách pháp luật về nhà ở xã hội, trong đó có cơ chế chính sách riêng về xây nhà ở cho công nhân. Đồng thời, ông nêu cần có cơ chế để công đoàn tham gia xây nhà ở cho công nhân; có gói hỗ trợ người dân xây nhà ở cho công nhân thuê, mua. Các cơ quan cần ban hành quy định tối thiểu phòng trọ công nhân.

Sau khi doanh nghiệp tạm dừng hoạt động vì dịch bệnh bùng phát, phần lớn công nhân hết tiền. "Điều đó cho thấy thu nhập cho công nhân còn rất thấp, không có tích lũy hoặc tích lũy không đáng kể. Vì vậy, cần thúc đẩy lộ trình tăng lương tối thiểu, bởi đã 2 năm liên tục chưa thể tăng", ông nói và cho rằng các gói hỗ trợ người lao động còn khó khả thi, khó áp dụng, nên cần tăng cường kiểm tra để người lao động được hưởng các gói này.

Đồng thời, ông Thường đề nghị cần quan tâm đến những tổn thương tâm lý và tinh thần mà người lao động phải chịu do dịch bệnh.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Phó hiệu trưởng Đại học Kinh tế quốc dân) cho rằng để kinh tế Việt Nam không bị lỡ nhịp phục hồi của kinh tế thế giới, các doanh nghiệp phải được tăng cường thêm các nguồn lực đầu tư theo hai hướng chính.

Thứ nhất, cần chính sách cấp bù lãi suất để doanh nghiệp được vay vốn với mức lãi suất tương đương tỷ lệ lạm phát, vì hoạt động kinh doanh sau đại dịch còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, mức lợi nhuận khó bù được các chi phí lãi suất vay cao như thị trường.

Thứ hai, bên cạnh giải pháp kích cầu truyền thống là đẩy mạnh các hoạt động đầu tư công thì cần phải có giải pháp mới mang tính khác biệt, như đặt hàng để doanh nghiệp trong nước đầu tư phát triển các sản phẩm ưu tiên, tạo nên những đột phá cho phát triển.

Theo hiệu phó Đại học Kinh tế quốc dân, có ba lĩnh vực cần ưu tiên đặt hàng. Đầu tiên là đường sắt. Các thành phố lớn ở Việt Nam cần phát triển đường sắt đô thị, và với địa hình đất nước kéo dài, tuyến đường sắt Bắc Nam cũng cần được đầu tư.

Theo ông Cường, Việt Nam không nên cứ đi vay tiền về để thuê các nhà đầu tư nước ngoài xây dựng từng tuyến đường sắt đô thị riêng lẻ. "Hệ luỵ không chỉ là những vướng mắc nhãn tiền như vừa qua mà đang để lại hậu quả lâu dài do tính không đồng bộ, thiếu khả năng kết nối và phải phụ thuộc lâu dài vào các nhà cung cấp nước ngoài", ông Cường nói.

Ông cho rằng, nếu được Chính phủ đặt hàng và cam kết dành thị phần, các nhà đầu tư trong nước sẽ hợp tác hoặc mua lại công nghệ của nhà đầu tư nước ngoài để xây dựng ngành công nghiệp đường sắt hiện đại trong nước.

Tiếp theo là kinh tế biển, đây là lĩnh vực đầy tiềm năng cần được khai thác tốt hơn; Chính phủ cần đặt hàng để hình thành các tổ hợp đầu tư phát triển công nghiệp hậu cần vận tải biển...

Cuối cùng, để thực hiện thành công chuyển đổi số quốc gia, cần đầu tư xây dựng hạ tầng công nghệ số để đi trước và chủ động kiểm soát, bảo đảm an toàn cho tài sản số quốc gia.

Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà - Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, cho rằng giải pháp quan trọng, động lực to lớn thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội lúc này là cải cách thủ tục hành chính vì 7 lý do.

Thứ nhất, cải cách thủ tục hành chính là nội dung phản ánh rõ nhất mối quan hệ giữa nhà nước và công dân. Đồng thời, đây cũng là nội dung có nhiều bức xúc nhất của người dân, doanh nghiệp, cũng như có nhiều yêu cầu đổi mới trong quá trình hội nhập kinh tế và tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4.

Thứ hai, trong điều kiện nguồn lực đất nước còn nhiều khó khăn, Chính phủ chưa thể cùng một lúc thực hiện được nhiều nội dung cải cách như cải cách tài chính công, cải cách tiền lương, cải cách tổ chức bộ máy, thì việc lựa chọn cải cách thủ tục hành chính sẽ mang lại hiệu quả thiết thực nhất.

Thứ ba, thông qua cải cách thủ tục hành chính, có thể xác định căn bản các công việc của cơ quan nhà nước với người dân, doanh nghiệp, qua đó xây dựng bộ máy phù hợp và có thể lựa chọn đội ngũ cán bộ công chức hợp lý, vừa đáp ứng yêu cầu công việc, vừa đáp ứng tinh giản biên chế, thu gọn đầu mối của các cơ quan hành chính nhà nước.

Thứ tư, cải cách thủ tục hành chính là tiền đề để thực hiện ba khâu đột phá chiến lược và các nội dung cải cách khác như nâng cao chất lượng thể chế, nâng cao trình độ, thay đổi thói quen, cách làm, nếp nghĩ của cán bộ, công chức, phân cấp, phân quyền, phân công, giải quyết công việc cho người dân, doanh nghiệp, thực hiện Chính phủ điện tử, Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, công dân số, doanh nghiệp số.

Thứ năm, thông qua cải cách thủ tục hành chính sẽ gỡ bỏ rào cản với môi trường kinh doanh và đời sống của người dân, giúp cắt giảm chi phí và rủi ro; đồng thời, tăng thu, giảm chi, nhất là giảm chi cho bộ máy hành chính và giảm chi chính thức, phi chính thức.

Thứ sáu, cải cách thủ tục hành chính góp phần ngăn chặn bốn nguy cơ đe dọa sự tồn vong của Đảng, chế độ, nhất là nguy cơ tụt hậu về kinh tế, lạc hậu về văn hóa xã hội, tham nhũng, lãng phí về nguồn lực; nâng cao hình ảnh của Việt Nam, các Bộ, ngành, địa phương trước cộng đồng trong nước và quốc tế.

Thứ bảy, cải cách thủ tục hành chính thời gian qua còn hạn chế, yếu kém. Tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà của một bộ phận cơ quan hành chính nhà nước, một số cán bộ, công chức trong giải quyết công việc, thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp vẫn còn xảy ra...

Đại biểu Phạm văn Hòa (Ủy ban Pháp luật), đề nghị Chính phủ tăng cường giải ngân vốn đầu tư công, đẩy nhanh tiến độ xây dựng các dự án tại Đồng bằng sông Cửu Long.

Ông Hòa nói, Bộ Giao thông Vận tải đang xây dựng quy hoạch giao thông giai đoạn 2021-2025, trong đó Đồng bằng sông Cửu Long có một số tuyến đường, nhằm giúp phát triển kinh tế - xã hội. Người dân trong vùng rất phấn khởi, bởi đây là điều kiện phát triển nông nghiệp quy mô lớn trong vùng. "Tốc độ phát triển giao thông hiện nay chưa được như kỳ vọng, rất mong Chính phủ quan tâm các dự án này", ông Hòa nói và nhắc lại, Chính phủ đã có chủ trương vay 2 tỷ USD để phát triển Đồng bằng sông Cửu Long, nên "mong điều này sớm thành hiện thực".

Đại biểu Nguyễn Minh Sơn - Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, nhận định tính liên kết vùng lỏng lẻo đã thể hiện rõ ràng trong đợt bùng phát Covid-19 thứ tư vừa qua. "Điều này đã gây ra sự lúng túng của các địa phương ở cả hai vùng kinh tế trọng điểm phía nam và đồng bằng sông Cửu Long, để lại cho chúng ta bài học sâu sắc", ông Sơn nói.

Theo ông, nếu các địa phương được liên kết chặt chẽ với nền tảng là cơ sở chia sẻ, điều phối nhân lực, tài lực thì việc ứng phó dịch bệnh sẽ bớt đi các tình huống không đáng có.

"Trong giai đoạn dịch diễn biến phức tạp, nhiều nơi ngăn sông, cấm chợ để bảo vệ người dân. Trong bối cảnh đó, nếu có sự liên kết vùng chặt chẽ, không lý gì chúng ta không hình thành các vùng xanh liên kết cho hàng hóa, chăm sóc y tế", ông Sơn nêu ý kiến.

Với tinh thần "nhìn thẳng vào sự thật, không tô hồng, không bôi đen", đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Phó chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách), nêu ba vấn đề lớn.

Thứ nhất, về ngân sách, bà cho biết trong báo cáo của Chính phủ nêu giải pháp hạn chế tối đa việc lồng ghép các chính sách xã hội trong chính sách thuế; điều đó có nghĩa 3 năm tới đây sẽ hạn chế tối đa việc miễn giảm thuế.

"Cần hết sức cân nhắc giải pháp trên", bà Mai nói. Theo bà, tính trung lập của thuế là cần thiết nhưng trong bối cảnh hiện nay khó khả thi, vì kể cả khi Việt Nam khống chế được dịch bệnh thì những hệ quả còn kéo dài những năm tiếp theo. Hơn nữa, căn cứ vào tình hình thực tế ba năm qua, việc miễn giảm thuế đã được áp dụng liên tục như giải pháp hữu hiệu. Năm 2022, nhiều ý kiến đề xuất tiếp tục áp dụng chính sách miễn giảm thuế và nếu tới đây Quốc hội ban hành gói kích thích phục hồi kinh tế cũng có thể sẽ bao gồm cả chính sách này.

"Hiện nay chúng ta nên theo đuổi chính sách khoan sức dân, nuôi dưỡng nguồn thu thông qua việc khôi phục, phát triển sản xuất kinh doanh. Điều đó cần thiết và hợp lý hơn là chinh sách tận thu", bà Mai phát biểu.

Vấn đề thứ hai bà Mai trăn trở là khoảng cách giàu nghèo hiện nay. Bà nói, đã hai năm kể từ khi dịch bệnh bùng phát và cũng từ đó kế sinh nhai, việc làm của nhóm nghèo nhất xã hội bị ảnh hưởng. Theo báo cáo của Chính phủ, nhóm bị tổn thương nhiều nhất bởi dịch bệnh là nhóm nghèo nhất. Đánh giá của Ngân hàng thế giới cho thấy tình trạng kiệt quệ về tài chính, khoảng cách giàu nghèo sẽ còn gia tăng nếu không có giải pháp hữu hiệu. Theo báo cáo của tổng cục thống kê, năm 2016 khoảng cách thu nhập giữa nhóm cao nhất và thấp nhất là 9,8 lần; năm 2019 tăng lên 10,2 lần; năm 2020 giảm còn 8 lần.

"Cần kháo sát thật chính xác thực trạng xã hội để nhìn thấy rõ nhất khó khăn mà người dân đang đối mặt. Các gói an sinh xã hội với với mức hỗ trợ vài triệu đồng một người mang ý nghĩa động viên rất lớn. Tuy nhiên đó chỉ là giải pháp tình thế, không phải căn cơ lâu dài. Chỉ khi có giải pháp hữu hiệu phát triển sản xuất kinh doanh, tạo công ăn việc làm cho người lao động thì chúng ta mới có thể thu hẹp khoảng cách giàu nghèo", đại biểu Vũ Thị Lưu Mai nói.

Thứ ba, bà Mai nêu vấn đề thể chế pháp luật, bởi qua dịch bệnh đã bộc lộ những thiếu hụt về quy định pháp lý; có những tình huống không đủ căn cứ pháp lý để xử lý, dẫn đến áp dụng tùy tiện, thiếu thống nhất. Vì vậy, bà cho rằng cần rà soát tổng thể để có khuôn khổ pháp lý vững chắc, mang tính dự báo cao.