UBND TP Hà Nội vừa hoàn tất dự thảo tờ trình HĐND thành phố xem xét hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện cho người lao động trên địa bàn từ nay đến năm 2025.
Theo dự thảo, người được hỗ trợ có đăng ký thường trú trên địa bàn, đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc nhóm đóng BHXH bắt buộc, gồm lao động có hợp đồng dưới 1 hoặc 3 tháng; người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố; lao động giúp việc gia đình; lao động sản xuất kinh doanh dịch vụ không hưởng tiền lương; nông dân; người thuộc hộ nghèo, cận nghèo...
Mức đề xuất hỗ trợ 30% tiền đóng BHXH tự nguyện với người thuộc hộ nghèo; 25% với người thuộc hộ cận nghèo và 10% với các nhóm khác. Thời gian hỗ trợ từ ngày 1/8/2022 đến hết 31/12/2025, kinh phí trích từ ngân sách quận, huyện, thị xã. Riêng trong năm nay, các địa phương khó khăn chưa tự cân đối ngân sách thì Sở Tài chính tổng hợp, bố trí bổ sung vào tháng 10/2022.
Tiền hỗ trợ sẽ được chuyển từ ngân sách nhà nước vào Quỹ Bảo hiểm xã hội, không trao trực tiếp cho người dân. Thành phố tính toán tổng kinh phí cho giai đoạn này hơn 180 tỷ đồng.
Cán bộ cơ quan Bảo hiểm xã hội tư vấn cho người dân Hà Nội về chính sách BHXH tự nguyện, tháng 5/2022. Ảnh: Hồng Chiêu
Theo lãnh đạo Hà Nội, giai đoạn 2018-2021, ngân sách nhà nước hỗ trợ cho gần 170.000 lao động tham gia BHXH tự nguyện với kinh phí 60 tỷ đồng. Số người đóng BHXH nhờ đó tăng dần qua các năm, đạt hơn 63.300 vào năm 2021 (tăng 199% so với năm 2017).
Từ đầu năm 2022, mức chuẩn nghèo nông thôn tăng từ 700.000 lên 1,5 triệu đồng, mức đóng BHXH tự nguyện thấp nhất cũng tăng từ 154.000 đồng lên 330.000 đồng mỗi tháng, gấp 2,14 lần. Lao động eo hẹp về tài chính, dẫn tới việc vận động người dân thủ đô tham gia BHXH tự nguyện khó khăn hơn.
Thành phố đặt mục tiêu đến năm 2025, số người tham gia BHXH tự nguyện khoảng 150.000 (chiếm 3% lực lượng lao động) và năm 2030 đạt 510.000 (10% lực lượng lao động). Ngoài giữ vững số người đang tham gia, trong 9 năm còn lại phải tăng mới ít nhất gần 447.000 người, đồng nghĩa với việc mỗi năm tăng thêm hơn 49.600 người vào hệ thống an sinh.
Trong bối cảnh đó, lãnh đạo Hà Nội cho rằng việc hỗ trợ là cần thiết. Thành phố coi chính sách này là đầu tư cho an sinh, bởi người lao động về già không có lương hưu tạo áp lực cho ngân sách khi chi trợ cấp bảo trợ xã hội, trợ cấp bảo hiểm hàng tháng.
Hà Nội hiện trích ngân sách khoảng 565 tỷ đồng mỗi năm để hỗ trợ gần 93.000 người già từ 80 tuổi trở lên không có lương hưu, trợ cấp BHXH, trợ cấp xã hội hàng tháng, mức 440.000 đồng mỗi người; mua thẻ BHYT mức 67.050 đồng mỗi tháng.
Việc hỗ trợ mức đóng nhằm giảm áp lực tài chính cho người dân, khuyến khích họ tham gia BHXH tự nguyện trong bối cảnh chịu ảnh hưởng nặng bởi dịch, mức sống lẫn thu nhập đều giảm sút.
Mức hưởng và quyền lợi của người tham gia BHXH tự nguyện khi về hưu theo quy định hiện hành. Đồ họa: Tạ Lư
Chính sách BHXH tự nguyện ở Việt Nam ra đời năm 2008, dành cho lao động trong độ tuổi ở khu vực phi chính thức, không có quan hệ hay hợp đồng lao động. Sau 14 năm triển khai, cả nước có khoảng 1,45 triệu người tham gia. Tỷ lệ bao phủ đạt 2,96% số người trong độ tuổi lao động, chủ yếu là nông dân và lao động khu vực phi chính thức.
Từ năm 2018, Nhà nước hỗ trợ từ ngân sách 10% mức đóng tính trên thu nhập tháng bằng chuẩn nghèo nông thôn, khuyến khích các tỉnh thành trích thêm kinh phí từ ngân sách để bù đắp, hỗ trợ lao động tham gia. Từ năm 2022, tiền đóng BHXH tự nguyện tăng lên với mức thấp nhất là 330.000 đồng. Hỗ trợ của Nhà nước cao nhất đạt 99.000 đồng với hộ nghèo.
Chính sách gồm hai chế độ thụ hưởng là hưu trí và tử tuất, không có chế độ thai sản, ốm đau, bệnh nghề nghiệp hay tai nạn lao động như BHXH bắt buộc. Đến hết năm 2021, cả nước có gần 16,6 triệu người tham gia BHXH, trong đó hơn 15,1 triệu người ở khu vực bắt buộc và 1,45 triệu người ở khu vực tự nguyện.
Võ Hải