Chiều 9/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự án Luật Đầu tư công sửa đổi. Dự thảo luật đề xuất tăng mức vốn để xác định tiêu chí dự án nhóm A, B, C và dự án trọng điểm quốc gia. Trong đó, tiêu chí vốn dự án quan trọng quốc gia tăng 3 lần (từ 10.000 lên 30.000 tỷ đồng). Tiêu chí vốn đối với các dự án nhóm A, B, C tăng 2 lần.
Cùng với đó, dự thảo quy định thẩm quyền HĐND cấp tỉnh quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm A do địa phương quản lý có tổng mức đầu tư từ 10.000 tỷ đồng trở lên. Chủ tịch UBND các cấp quyết định chủ trương đầu tư nhóm B, nhóm C do địa phương quản lý.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cơ quan soạn thảo, giải thích nội dung sửa đổi nhằm cụ thể hóa tinh thần đột phá, cải cách, phân cấp, phân quyền theo phương châm "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm". Đề xuất này nhằm bảo đảm rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ kết quả; đơn giản hóa thủ tục hành chính, tránh đùn đẩy trách nhiệm, tránh tạo cơ chế "xin-cho".
Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng. Ảnh: Media Quốc hội
Luật hiện hành quy định HĐND cấp tỉnh quyết định chủ trương dự án nhóm A, HĐND các cấp quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm B và nhóm C do địa phương quản lý. UBND các cấp (bao gồm cả cấp tỉnh) quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm B và nhóm C khi được HĐND ủy quyền.
Theo Luật Đầu tư công 2019, dự án nhóm A, B, C được phân loại theo tính chất quan trọng, tổng mức đầu tư và theo từng lĩnh vực cụ thể. Trong đó, nhóm C có mức đầu tư đến 120 tỷ; nhóm B đến 2.300 tỷ và nhóm A là các dự án ở một số lĩnh vực, có vốn đầu tư trên 2.300 tỷ.
Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh cho rằng việc phân cấp như dự thảo Luật là thay đổi lớn, cần nghiên cứu, đánh giá tác động kỹ lưỡng, đặt trong tổng thể chính sách về trách nhiệm tập thể và cá nhân.
Việc quyết định chủ trương đầu tư các dự án là vấn đề quan trọng của địa phương, do vậy Luật Đầu tư công hiện hành quy định HĐND quyết định chủ trương đầu tư dự án, Chủ tịch UBND cùng cấp quyết định đầu tư dự án là một biện pháp để kiểm soát quyền lực. "Nếu quy định Chủ tịch UBND các cấp vừa là người quyết định chủ trương đầu tư dự án, vừa là người quyết định đầu tư dự án, là chưa bảo đảm tính khách quan", Thường trực Ủy ban nêu.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nói việc chuyển thẩm quyền quyết định một nội dung quan trọng từ tập thể sang cá nhân là vấn đề rất lớn. Nhất là khi dự án đến 10.000 tỷ đồng ở địa phương là quyết định rất quan trọng, cần được thảo luận, thẩm tra kỹ lưỡng. Ông Tùng đề nghị cơ quan soạn thảo lấy ý kiến 63 địa phương, để đại biểu Quốc hội có cơ sở xem xét quyết định.
Cùng với đó, ông Tùng cũng băn khoăn về cơ chế kiểm soát quyền lực khi trao toàn quyền cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh. "Khi HĐND quyết định chủ trương, Chủ tịch UBND quyết định đầu tư sẽ có sự kiểm soát quyền lực giữa các cơ quan ở địa phương. Dồn hết vào một cơ quan sẽ nhanh nhưng chưa đảm bảo về kiểm soát quyền lực", ông Tùng nói, đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ thêm nội dung này khi trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp tới.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: Media Quốc hội
Luật Đầu tư công hiện hành cho phép HĐND ủy quyền, giao UBND cùng cấp quyết định chủ trương dự án. Ông đề nghị đánh giá, tổng kết việc thực hiện nội dung này trong thực tế để có cơ sở sửa đổi.
Chia sẻ về thời kỳ làm Bí thư Tỉnh ủy Thái Nguyên, Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cho hay dự án đầu tư công trên 10.000 tỷ ở Thái Nguyên hầu như không có. "Nếu tất cả dự án dưới 10.000 tỷ để cho Chủ tịch UBND quyết hết sẽ không đảm bảo công tác giám sát của cơ quan dân cử", bà Hải lo ngại.
Theo bà, HĐND có bộ máy đầy đủ gồm Ban Tài chính - Ngân sách, Pháp chế có chức năng thẩm định, đánh giá tính phù hợp, khả thi của dự án đầu tư công. HĐND cũng có thể họp chuyên đề, họp thường kỳ và triệu tập rất thuận lợi. Nên theo bà, việc phân cấp này sẽ không tiết kiệm về mặt thời gian.
Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nói một trong những chức năng chính của cơ quan dân cử là quyết định vấn đề về ngân sách, đầu tư công. Nếu thay đổi thẩm quyền dễ dẫn đến sai về bản chất cơ quan Nhà nước.
Bà Thanh đề nghị cơ quan soạn thảo chỉ chọn một số nội dung đã rõ để sửa và thông qua trong một kỳ họp. Vấn đề khó, phức tạp, Chính phủ nên thí điểm, tổng kết để đánh giá.
Giải trình sau đó, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đồng tình việc phân cấp từ HĐND sang Chủ tịch UBND là từ tập thể sang cá nhân, còn nhiều nội dung chưa thống nhất.
Do đó, ông sẽ tổng hợp về báo cáo lại Chính phủ và cố gắng tiếp thu đầy đủ, theo tinh thần cố gắng phấn đấu sửa luật trong một kỳ họp nhưng phải giải trình rõ các vấn đề. Đồng thời, dự luật sẽ thu gọn lại một số nội dung, tập trung những vấn đề cần thiết, cấp bách, phải sửa ngay.