Tại "chợ" Thịnh Yên, Hà Nội, địa chỉ quen thuộc của dân chuyên thu mua hóa đơn, một tờ hóa đơn đỏ thông thường (0% VAT) ghi giá trị thanh toán từ 5 đến 10 triệu đồng được rao bán với giá 200.000 đồng. Giá bán được nhân lên tùy theo trị giá của hóa đơn. Chẳng hạn, hóa đơn 5% VAT có giá trị thanh toán cao từ 70 triệu đến 100 triệu đồng được bán 600 nghìn đến 1 triệu đồng.
Chị Hoa, một người khá rành trong việc thu mua hóa đơn tiết lộ, hóa đơn đỏ được phân ra rất nhiều loại, loại 5% VAT, loại 10% VAT và loại 0% VAT, tùy theo nhu cầu của người mua. Mua bán bất hợp pháp nên người bán và người mua tại chợ ít khi giao dịch trực tiếp mà phải qua khâu trung gian. Theo chị Hoa, đối tượng mua hóa đơn chủ yếu là giới công chức, nhân viên các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp.
 |
|
Hóa đơn VAT vẫn được mua bán bất hợp pháp. (Ảnh có tính minh họa - P.A.) |
1001 lý do để mua hóa đơn đỏ
Chị Hoa cho rằng, khách hàng tìm đến chợ đen để mua hóa đơn đỏ chủ yếu là nhằm mục đích trốn thuế thu nhập doanh nghiệp. Một số doanh nghiệp chưa mua kịp hóa đơn tại cơ quan thuế trong khi kỳ thanh toán với khách hàng đã đến gần, nên đành phải áp dụng giải pháp tình thế là đi mua bên ngoài. Nhiều trường hợp khác nhân viên công ty đi công tác bị mất, ghi thiếu, sai hóa đơn đỏ nên phải tìm mua lại để thanh toán công tác phí với cơ quan.
Chị Quỳnh, kế toán Công ty TNHH V.P chuyên về văn phòng phẩm tại Hà Nội cho biết, có doanh nghiệp cũng mua hóa đơn VAT ngoài nhằm hợp thức hóa một số khoản chi khi giải trình với ngành thuế, để giảm mức thuế thu nhập doanh nghiệp phải đóng. "Khi cần hóa đơn trong lĩnh vực gì, giá trị thanh toán bao nhiêu... có thể gọi điện liên hệ trước, sẽ có người làm mọi thủ tục hoàn chỉnh", chị Quỳnh cho biết.
10-38% cho một hóa đơn khống
"Chiếc quạt hơi nước này trị giá 1.450.000 đồng, nếu anh cần hóa đơn VAT thì giá cao hơn một chút", nhân viên một cửa hàng bán đồ gia dụng trên đường Giảng Võ, Hà Nội thông báo với khách hàng. Đây là cách "ra" hóa đơn đơn giản và hợp lý nhất của nhiều người bán hàng.
Tại TP HCM, địa chỉ mua hóa đơn đỏ được nhiều công chức biết đến là một công ty nằm trên đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa, mặc dù chức năng kinh doanh của doanh nghiệp này là buôn bán hàng thời trang. Người bán chỉ cần ký tên và đóng dấu, ghi rõ số tiền để tính toán mức chịu thuế giá trị gia tăng, còn các quy định khác như mã số thuế, tên công ty, chữ ký... người mua tùy ý. Nhiều trường hợp khách quen, hóa đơn có thể để khống phần số tiền cho người mua tự điền vào một cách vô tư. Giá một hóa đơn đỏ bình quân là 100.000 đồng.
Theo những người có thâm niên trong nghề thì trường hợp bán hóa đơn thoải mái như thế này không phổ biến bằng việc ghi vượt giá trị hóa đơn đỏ để ăn phí 10-38%, hoặc mua lại vé tàu thanh toán tại chợ vé trước ga xe lửa Sài Gòn với mức 15.000-30.000 đồng/vé.
Để hợp thức hóa số tiền tạm ứng tiếp khách 2 triệu đồng của công ty, chị Huỳnh Kim Mai làm việc tại quận 1 phải "nhờ" một nhà hàng ăn xuất hóa đơn trội gần gấp đôi so với khoản chi ăn uống thực tế. Chị chấp nhận trả thêm 10% thuế giá trị gia tăng dôi ra cho nhà hàng, nhưng bù lại chị được hưởng chênh lệch gần 1 triệu đồng từ chi phí tiếp khách của hóa đơn do công ty thanh toán.
Hầu hết các nhà hàng, khách sạn tại TP HCM đều chấp nhận cách làm này. Bà Nguyệt, chủ một khách sạn trên đường Trần Phú, Nha Trang cho biết, rất nhiều khách lưu trú đề nghị bà ghi hóa đơn vượt nhiều lần so với ngày ở thực sự. Song, khác với những nơi khác, với việc mua hóa đơn kiểu này ở Nha Trang, khách phải chịu mức phí là 38% trên tổng giá trị hóa đơn.
Quản lý chặt nhưng chưa chắc
Bà Nguyệt giải thích, Cục thuế Nha Trang khá nghiêm khắc với chuyện bán khống hóa đơn đỏ nên quy định doanh nghiệp phải chịu thuế thu nhập doanh nghiệp trên hóa đơn. Cụ thể, ngoài thuế giá trị gia tăng 10% như quy định, hóa đơn đỏ sẽ được tính thêm 28% thuế thu nhập doanh nghiệp. Do đó tổng cộng mức phí chịu thuế là 38% cho một hóa đơn đỏ.
Đối với những khách quen, chủ khách sạn này chấp nhận ghi hóa đơn vượt chi mà không tính thêm phí 38%. Nguồn để bù đắp lại là khách lưu trú lẻ không cần lấy biên lai thu tiền. Cách làm này vừa không vi phạm quy định về thuế, vừa có thể giúp giữ được khách lâu dài.
Trao đổi với VnExpress, bà Hoàng Thị Kim Loan, Chi cục phó Thuế quận Đống Đa, Hà Nội, cũng thừa nhận, có nghe nói việc buôn bán hóa đơn trên chợ "đen", nhưng chưa cặn kẽ lắm. "Thực tế tồn tại nhưng chắc không nhiều. Nguồn hóa đơn trên có thể do các doanh nghiệp "ma" buôn bán kiếm lời", bà nói.
Để kiểm soát việc mua bán lòng vòng trốn thuế VAT, các chi cục thuế hiện quản lý chặt thủ tục bán hóa đơn đỏ cho doanh nghiệp, đặc biệt là các quận vùng ven như quận 2, quận 7. Ngoài việc yêu cầu doanh nghiệp phải nộp đầy đủ hồ sơ mua hóa đơn, có quận còn yêu cầu người đại diện pháp luật của công ty lên tận cơ quan thuế để ký tên vào biên bản.
Tuy nhiên, một cán bộ thuế ở quận 2, TP HCM, thừa nhận, khó có thể phát hiện và xử lý được những trường hợp bán và ghi hóa đơn giá trị gia tăng khống nếu đã được doanh nghiệp hợp thức hóa trên sổ sách. Một số điểm bán hóa đơn đỏ đã áp dụng những cách quản lý rất riêng để kiểm tra khách hàng của mình như ghi lại biển số xe khách hàng, lập danh sách tên và địa chỉ cơ quan... để dễ liên hệ khi có rủi ro xảy ra đối với tờ hóa đơn đỏ đã được bán khống.
Nhóm phóng viên