Dạy kỹ năng sống cho trẻ mầm non thế nào cho đúng?

Sau vụ ba trẻ mầm non ở Duy Tiên, Hà Nam, bỏng nặng vì cô giáo đốt cồn trong giờ dạy kỹ năng thoát hiểm, chị Nguyễn Thị Thu, người đồng sáng lập Trường Mầm non Tsubaki (Hà Nội), cho rằng việc dạy trẻ kỹ năng bảo vệ bản thân khỏi nguy hiểm là cần thiết, nhưng cách dạy của cô giáo thiếu thực tế và rất sơ suất.

"Vấn đề chính dẫn đến sự việc đáng tiếc nằm ở tư duy của giáo viên. Dạy kỹ năng sống không phải là tạo ra nguy hiểm và cho trẻ trải nghiệm nguy hiểm đó", chị Thu nói. Thầy cô không nhất thiết phải tạo ra đám cháy mà vẫn có thể dạy học sinh dấu hiệu nhận biết khi có cháy để chạy đi gọi người lớn.

Từng sống ở Nhật Bản nhiều năm, chị Thu chia sẻ cách người Nhật dạy trẻ khi động đất. Họ không thể tạo ra một trận động đất hay làm rung lắc cả một ngôi nhà để làm ví dụ thực tiễn, nhưng trẻ em Nhật vẫn có đầy đủ kiến thức và kỹ năng bảo vệ bản thân khi hiện tượng này xảy ra.

Phương pháp dạy chủ yếu là tạo ra tín hiệu báo động giả, miêu tả trạng thái khi có động đất, cho trẻ xem băng hình về những trận động đất trước đó và dạy trẻ cách thoát hiểm đối với từng vị trí cụ thể. Bài học kỹ năng này được đưa vào các buổi hoạt động ngoại khóa, vui chơi và được nhắc lại nhiều lần.

Tương tự với cháy, giáo viên có thể sử dụng máy tạo khói sân khấu thường được dùng trong các buổi biểu diễn ca nhạc. Sau đó, giáo viên tạo báo động cháy giả, cùng với trẻ thực hành những kỹ năng thoát khói đám cháy như cúi người, bịt khăn ẩm lên mũi và đi men theo tường... 

Anh Trần Quốc Phúc, tác giả bộ sách Vườn tâm hồn, cũng cho rằng để dạy trẻ 3-5 tuổi giáo viên nên sử dụng khói và lửa giả. Việc đốt lửa trong nhà có thể gây ra cháy thật, gây nguy hiểm cho con người và làm hư hại đồ vật khác. Bên cạnh việc giúp trẻ nhận biết nguy hiểm, giáo viên cần tập cho trẻ nghe theo hiệu lệnh của người lớn khi gặp sự cố, tránh việc hoảng loạn và chạy lung tung.

Theo hai chuyên gia, nếu thầy cô vẫn muốn làm ví dụ thực tiễn, điều quan trọng hàng đầu là sự an toàn của trẻ. Hãy đưa trẻ đến không gian đủ rộng và không có các đồ vật dễ bén lửa, tổ chức lồng ghép bài học về sự nguy hiểm của lửa, cách phòng cháy chữa cháy vào các hoạt động gần gũi và quen thuộc như đốt lửa trại, nấu bánh chưng... 

Trong các hoạt động này, giáo viên sẽ giữ trẻ ở khoảng cách an toàn, chuẩn bị găng tay, bình cứu hỏa, vòi nước dập lửa để tránh trường hợp xấu nhất xảy ra. Ngoài ra, nhà trường cần bố trí đủ số lượng giáo viên, không để một cô giáo phải trông quá nhiều trẻ một lúc.

Trường hợp cơ sở vật chất không đảm bảo, hoặc chính giáo viên không lường hết những nguy hiểm mà bài học có thể gây ra để chuẩn bị các phương án phòng tránh, tốt nhất không nên tạo hiện trường cháy thật.

Hai chuyên gia đánh giá, ngoài chuyên môn về sư phạm mầm non, giáo viên dạy kỹ năng sống cho trẻ 3 đến 5 tuổi cần được tham gia các lớp tập huấn về phòng cháy chữa cháy, sơ cứu, phòng chống thương tích cho trẻ...

Nếu chỉ dạy trẻ về phòng cháy hoặc thoát hiểm cơ bản như thoát khói ở tầng trệt, giáo viên mầm non hoặc những người phụ trách trẻ có thể đảm nhận. "Còn nếu nhà trường muốn tạo tình huống thực tế như cháy ở tầng cao hoặc một vụ cháy có quy mô lớn hơn thì người dạy phải có nghiệp vụ, kinh nghiệm thực tế như lính cứu hỏa, chuyên gia về phòng cháy chữa cháy", anh Phúc khẳng định.

Để trẻ có thể ghi nhớ và thực hiện đúng những gì được dạy, giáo viên cần chia nhỏ bài học theo các cấp độ từ dễ đến khó, nhắc đi nhắc lại nhiều lần chứ không thể dạy xong trong một buổi học. Quá trình dạy, giáo viên luôn phải đảm bảo an toàn cho học sinh, không thực hiện những ví dụ tiềm ẩn nguy hiểm.

Thanh Hằng