"Điện Kremlin đang đối mặt phong trào phản kháng gia tăng ở miền nam Ukraine", Avril Haines, giám đốc tình báo quốc gia Mỹ, nhận xét trong hội nghị ở thủ đô Washington ngày 29/6.
Nga đã kiểm soát Kherson từ giữa tháng ba nhưng Mỹ nhận định Nga không đủ lực lượng để kiểm soát khu vực hiệu quả, nhất là sau khi rút bớt quân khỏi nơi này để tập trung vào vùng Donbass ở miền đông.
Người dân thành phố Kherson xuống đường phản đối lực lượng Nga hồi tháng 3. Ảnh: AP.
Loạt ba vụ ám sát nhằm vào quan chức thân Nga ở miền nam Ukraine là minh chứng. Vụ tấn công đầu tiên ở Kherson ngày 16/6 nhằm vào chiếc xe chở Eugeniy Sobolev, người đứng đầu cơ quan quản lý nhà tù. Xe bị hư hại nghiêm trọng, nhưng ông Sobolev sống sót và phải nhập viện sau vụ tấn công.
Ngày 24/6, Dmitry Savluchenko, người phụ trách Sở Thanh niên và Thể thao ở Kherson, chết vì ôtô bị gài bom. Quan chức thứ ba thân Nga bị phóng hỏa ôtô ngày 28/6 ở Kherson nhưng không bị thương. Hiện chưa có người nhận trách nhiệm vụ tấn công.
Giới chức Mỹ nhận định dường như không có trung tâm đầu não chỉ huy hoạt động phản kháng, nhưng các vụ tấn công xảy ra với tần suất cao hơn.
Trong khi đó, lực lượng Ukraine cũng đang liên tục phản công gần Kherson, gia tăng áp lực cho Nga. Tỉnh Kherson nằm ở phía bắc bán đảo Crimea và có vai trò quan trọng trong việc cung cấp nước sinh hoạt và tưới tiêu cho khu vực này. Thành phố Kherson, thủ phủ của tỉnh, được đánh giá là mắt xích quan trọng trong chuỗi hậu cần của Nga thông qua bán đảo Crimea, cho phép họ chuyển pháo và thiết bị quân sự hạng nặng vào miền nam Ukraine bằng đường sắt.
Cục diện chiến trường Ukraine sau hơn 4 tháng giao tranh. Đồ họa: Washington Post.
Lãnh đạo vùng này do Moskva bổ nhiệm nói rằng họ có thể tổ chức trưng cầu dân ý về sáp nhập Nga vào nửa cuối năm nay. 24 kênh truyền hình Nga đã phát sóng trên toàn tỉnh Kherson. Ruble được quy định là đồng tiền chính thức, cùng với đồng hryvnia của Ukraine.
Kherson cấp hộ chiếu Nga cho người dân địa phương bằng "thủ tục đơn giản hóa" theo sắc lệnh Tổng thống Putin ký tháng 5. Người có nguyện vọng nhập tịch không bắt buộc phải sống ở Nga, không cần chứng minh tài chính hay vượt qua bài kiểm tra ngôn ngữ Nga.
Hiện chưa rõ bao nhiêu lính Nga đóng quân ở Kherson, nhưng để kiểm soát khu vực đông người dân địa phương mang tâm lý thù địch đòi hỏi nhiều quân lực hơn là kiểm soát trong hòa bình, giới chức Mỹ nhận định. Một quan chức NATO nhận định các nỗ lực tăng cường hiện diện về văn hóa, xã hội, kinh tế của Nga ở miền nam Ukraine "phản tác dụng".
Một nguồn tin am hiểu tình báo phương Tây cho biết sự kháng cự của người Ukraine tại Kherson chưa phát triển từ những vụ tấn công nhỏ lẻ sang chiến dịch có tổ chức, có năng lực quản lý, cung cấp vũ khí và lên kế hoạch tấn công. Cho tới nay, chưa hoạt động phản kháng nào tác động lớn tới sự kiểm soát của Nga ở Kherson.
Tuy nhiên, về lâu dài, Nga có thể phải đối mặt với phong trào phản kích lớn từ người dân địa phương.
"Tôi cho rằng Nga sẽ gặp thách thức đáng kể khi cố gắng thiết lập bất kỳ hình thức quản lý vững chắc nào cho những khu vực này, bởi nhiều khả năng những người hợp tác với Nga sẽ bị ám sát, còn những người khác sẽ luôn thấp thỏm", Michael Kofman, giám đốc chuyên về nghiên cứu Nga tại Trung tâm Phân tích Hải quân, tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington, dự đoán.
Hồng Hạnh (Theo CNN)