Cô Thanh Nga (ngụ quận 12, TP HCM) cảm nhận rõ những thay đổi của cơ thể sau tuổi 50 khi mắc căn bệnh Parkinson. Nhiều năm qua, cô phụ thuộc vào thuốc, đi đứng khó khăn và gần như không thể tự làm bất cứ việc gì. Tình trạng này tiến triển mỗi ngày một nặng hơn.
Người bệnh Parkinson gặp khó khăn trong sinh hoạt vận động cơ bản như tự đi đứng, cầm nắm, ăn uống... làm giảm đáng kể chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
Tiến sĩ, bác sĩ Trần Ngọc Tài, Trưởng Đơn vị Rối loạn vận động, Bệnh Đại học Y dược TP HCM cho biết, Parkinson là bệnh thoái hóa thần kinh tiến triển, tức tế bào trong não bị teo đi và ngày càng tiến triển dần. Trong não có nhóm tế bào sản xuất dopamine (một chất dẫn truуền thần kinh) đóng vɑi trò quan trọng trong việc điều khiển nhiều chức năng củɑ cơ thể. Ở bệnh nhân Parkinson, các tế bào thần kinh trong não không thể tiếρ tục sản xuất ra dopamine. Khi não thiếu hụt dopamine, các hoạt động cơ bản sẽ chậm chạp, khó khăn và tăng tình trạng rung.
Người bệnh Parkinson gặp khó khăn khi đi đứng, sinh hoạt thường ngày. Ảnh: Ngọc Phạm
Dấu hiệu nhận biết
Tiến sĩ, bác sĩ Phạm Anh Tuấn, Trưởng bộ môn Ngoại Thần kinh, Đại học học Y dược TP HCM, Trưởng khoa Ngoại thần kinh, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương TP HCM, chia sẻ thêm, độ tuổi khởi phát bệnh Parkinson trung bình khoảng từ 55, không ít bệnh nhân bị trầm cảm và sa sút tinh thần. Mặc dù khiến người bệnh suy giảm các chức năng vận động cơ bản nhưng bệnh Parkinson lại có triệu chứng khó nhận biết. Giai đoạn khởi đầu, Parkinson tương tự một số bệnh mạn tính khác.
Các biểu hiện khởi phát là chậm vận động, đơ cứng chân tay. Một số trường hợp xuất hiện rung, dáng đi chậm lại, nghiêng về một bên hoặc phía trước. Ngoài ra, phần cổ vai hay lưng của người bệnh thường bị tê cứng và đôi khi bị thay đổi cả giọng nói. Theo bác sĩ Tài, thời điểm sớm hơn, người bệnh có thể tự cảm nhận như chữ viết nhỏ dần hay khó khăn khi cầm bút. Chính những biểu hiện mơ hồ này, khi được bác sĩ chẩn đoán, đa số người bệnh Parkinson đã vào giai đoạn tiến triển.
Phương pháp kích thích não sâu điều trị bệnh Parkinson
Thời điểm cảm nhận cơ tay yếu dần, thậm chí không thể cầm bút khiến cô Trần Thị Thanh Xuân (ngụ quận Tân Phú, TP HCM) rơi vào bế tắc. Người phụ nữ được chẩn đoán mắc bệnh Parkinson khi chưa đến ngưỡng 55. "Vài năm sau khi mắc bệnh, tôi đã uống liên tục 7-8 lần mỗi ngày, có thời điểm thuốc chỉ còn tác dụng trong 2 giờ", cô Xuân chia sẻ.
Tuy nhiên, sau ca đặt thiết bị kích thích não sâu, sức khỏe của cô Xuân thay đổi rõ rệt. Từ một người không thể tự cầm bút và làm đồ thủ công, cô có thể tự bước đi không cần trợ giúp, bàn tay linh hoạt hơn. Cô tự làm được những bông hoa nhỏ một cách tỉ mỉ.
Theo bác sĩ Tuấn, nền tảng hiện nay trong điều trị Parkinson vẫn là thuốc. Tuy nhiên, khi việc đáp ứng thuốc kém đi, bác sĩ có thể cân nhắc biện pháp khác hỗ trợ cùng thuốc. Một trong số này là liệu pháp kích thích não sâu. Bác sĩ sẽ đặt hai điện cực vào vùng nhân sâu bên trong não. Hai điện cực này sẽ kết nối máy tạo rung để phát ra xung điện, điều hòa hoạt động bên trong não bộ người bệnh.
Tiến sĩ, bác sĩ Phạm Anh Tuấn thăm khám định kỳ cho bệnh nhân Parkison đã thực hiện liệu pháp kích thích não sâu. Ảnh: Ngọc Phạm
"Phương pháp này có hiệu quả rõ rệt. Người bệnh đáp ứng điều trị, có thể cải thiện nhiều chức năng về vận động, tinh thần phấn khởi, hòa nhập cuộc sống tốt hơn. Mặc dù phương pháp này đã được áp dụng tại Việt Nam trong 10 năm qua nhưng không nhiều người bệnh Parkinson biết đến và có thể được can thiệp điều trị", bác sĩ Tuấn chia sẻ.
Phân tích nguyên nhân khiến thủ thuật kích thích não sâu không phổ biến rộng rãi, bác sĩ Tài cho biết thêm, liệu pháp kích thích não sâu cần có cả bác sĩ nội và ngoại thần kinh đồng loạt can thiệp. Kỹ thuật này cũng đòi hỏi phải bác sĩ có chuyên khoa chuyên sâu về thần kinh và am hiểu sâu về Parkinson. Bên cạnh yêu cầu về kỹ thuật và sự phối hợp của êkip, trang thiết bị cho liệu pháp kích thích não sâu cần được đồng bộ. Người bệnh chỉ được cân nhắc phương pháp kích thích não sâu khi được chẩn đoán Parkinson nguyên phát và không còn đáp ứng thuốc điều trị.
Bệnh nhân Parkinson giai đoạn cuối hoặc có kèm bệnh lý khác thuộc nhóm chống chỉ định như rối loạn động máu, tim, dị ứng thuốc mê... cũng không được khuyến cáo điều trị bằng phương pháp này. Chính những hạn chế này, mỗi năm, chỉ 20-25 người mắc bệnh Parkinson tại Việt Nam có thể can thiệp kích kích não sâu, chủ yếu được thực hiện tại các bệnh viện lớn tại Hà Nội và TPHCM, bác sĩ Tuấn nói thêm.
Khi cảm nhận các dấu hiệu khởi phát bệnh như khó khăn vận động, người bệnh cần đi thăm khám nhằm kịp thời phát hiện bệnh sớm và có hướng điều trị thích hợp.
Ngọc An