Danh từ ghép (compound noun) được tạo bởi hai hoặc nhiều từ riêng biệt. Giống như danh từ, nó nhằm chỉ người, địa điểm, ý tưởng hoặc sự vật cụ thể. Danh từ ghép có thể là danh từ chung, riêng hoặc trừu tượng.
Cách cấu tạo danh từ ghép được thể hiện trong bảng dưới đây:
| noun | + | noun | basketball, bookstore |
| noun | + | verb | snowfall, haircut |
| noun | + | adjective | lime green, town square |
| noun | + | prepositional phrase | son-in-law, lady-in-waiting |
| verb | + | noun | surfboard, swimsuit |
| preposition | + | noun | onlooker, underworld |
| verb | + | preposition | lookout, go-between |
| adjective | + | noun | black box, hot dog |
Nhìn các ví dụ trên, bạn cũng sẽ nhận thấy có ba kiểu viết danh từ ghép, gồm: viết liền các từ tạo thành (danh từ đóng), viết cách ra như hai từ riêng biệt (danh từ mở) và viết gạch nối ở giữa (danh từ nối).
Bạn sẽ thấy có một số danh từ ghép là từ đồng âm với các cụm có hai từ, ví dụ: "green house" (nhà xanh) và "greenhouse" (nhà kính).
Một ví dụ khác là "white paper" (giấy trắng) và "white paper" (sách trắng - một bản báo cáo hoặc hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền với mục đích giúp người đọc hiểu về một vấn đề, giải quyết một vấn đề hoặc ra một quyết định). Hai thứ mang nghĩa khác nhau nhưng được viết y như nhau.
Với cả hai ví dụ này, hay bất kỳ danh từ ghép nào có cách viết giống với một từ, cụm từ mang nghĩa khác, bạn phải phát âm khác một chút hoặc chú ý đến phát âm của người nói, kết hợp vào từng ngữ cảnh, để hiểu ý họ.
Thông thường, một danh từ ghép có trọng âm rơi vào từ đầu tiên. Hãy cùng luyện tập bằng cách đọc to: "GREENhouse" (nhà kính), "SMARTphone" (điện thoại thông minh), "GOLDfish" (cá vàng).
Còn với hai từ tồn tại cạnh nhau trong một câu, trông giống danh từ ghép, bạn có thể nói hai từ với âm lượng như nhau. Hãy cùng đọc to:
- I live in a green house. (Tôi sống trong một ngôi nhà màu xanh).
- With its advanced software, the latest model was a very smart phone. (Với phần mềm tiên tiến, mẫu điện thoại mới nhất là một chiếc điện thoại rất thông minh).
- We saw many different species of blue fish and gold fish at the aquarium. (Chúng tôi đã nhìn thấy nhiều loài cá màu xanh và cá màu vàng khác nhau tại thủy cung).
Một vấn đề khác bạn cũng cần biết là cách chuyển danh từ ghép sang dạng số nhiều.
Theo bạn, dạng số nhiều của "Bigfoot" (loại sinh vật giống như khỉ mà một số người tin rằng chúng sống ở rừng, chủ yếu ở khu vực Bắc Mỹ) là "Bigfoots" hay "Bigfeet". Nếu trả lời là "Bigfoots", bạn đã đúng.
"Foot" chỉ biến thành "feet" ở dạng số nhiều khi nó đứng riêng lẻ. Còn "Bigfoot" là danh từ ghép và nó không theo quy tắc như "foot". Tương tự, số nhiều của "football" (bóng đá) là "footballs" chứ không phải "feetball".
Nói chung, bạn cần viết dạng số nhiều của danh từ ghép bằng cách thêm "s" vào phần chính (truyền tải ý chính) của từ.
Chẳng hạn dạng số nhiều của "mother-in-law" (mẹ chồng/mẹ vợ) là "mothers-in-law", của "box office" (quầy bán vé) là "box offices", của "doctor of philosophy" (tiến sĩ) là "doctors of philosophy".
Tuy nhiên, cũng có những danh từ ghép không theo quy tắc này bởi các từ tạo thành không có tương quan chính phụ hoặc các thành phần được viết dính vào nhau. Bạn thường chỉ cần thêm "s" vào cuối từ để biến nó thành số nhiều. Ví dụ "cupful" (chén đầy - đơn vị đo lường) ở dạng số nhiều sẽ là "cupfuls".
Dương Tâm (Theo Grammarly)