Trả lời cho câu hỏi "Đâm vào người nằm trên đường có phải chịu trách nhiệm bồi thường?" Luật sư Đặng Thành Chung, Đoàn luật sư Hà Nội cho biết:
Khi lưu thông phương tiện trên đường bộ, người điều khiển phương tiện phải chấp hành các quy định về an toàn giao thông, chú ý quan sát để đảm bảo không xảy ra va chạm hay tai nạn giao thông. Tại Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 có rất nhiều điều khoản quy định người tham gia giao thông phải quan sát để đảm bảo an toàn như sử dụng làn đường, vượt xe, chuyển hướng xe, lùi xe, mở cửa xe, nhường đường tại nơi đường giao nhau, giao thông trên đường cao tốc.
Điều 12 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ năm 2024, quy định như sau:
"3. Người điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ phải quan sát, giảm tốc độ hoặc dừng lại để bảo đảm an toàn trong các trường hợp sau đây:
Tại nơi có vạch kẻ đường hoặc báo hiệu khác dành cho người đi bộ hoặc tại nơi mà người đi bộ, xe lăn của người khuyết tật đang qua đường;
Có báo hiệu cảnh báo nguy hiểm hoặc có chướng ngại vật trên đường;
Chuyển hướng xe chạy hoặc tầm nhìn bị hạn chế;
Nơi đường bộ giao nhau cùng mức với đường bộ, đường bộ giao nhau cùng mức với đường sắt; đường hẹp, đường vòng, đường quanh co, đường đèo, dốc".
Do đó, người tham gia giao thông phải tuyệt đối chấp hành đầy đủ các quy định như tốc độ, khoảng cách, quan sát khi lưu thông, để đảm bảo không gây va chạm, tai nạn giao thông. Trong trường hợp xảy ra sự việc đâm vào người nằm trên đường, việc bồi thường thiệt hại được thực hiện như sau:
Theo Khoản 1 Điều 584 BLDS 2015 quy định:
1. Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác.
2. Người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp thiệt hại phát sinh là do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác.
Theo quy định của pháp luật, trách nhiệm BTTH ngoài hợp đồng phát sinh khi có 3 yếu tố: có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe của người khác, có thiệt hại về tính mạng, sức khỏe và mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và thiệt hại. Do vậy, người điều khiển phương tiện gây tai nạn cho người nằm trên đường phải BTTH, trừ trường hợp thiệt hại phát sinh là do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại. Khi bên bị thiệt hại có lỗi trong việc gây thiệt hại thì không được bồi thường phần thiệt hại do lỗi của mình gây ra.
Như vậy, trường hợp này cần phải xem xét người điều khiển phương tiện đã chấp hành quy định của pháp luật về tốc độ, khoảng cách, quan sát và điều kiện để tham gia giao thông hay không. Nếu người điều khiển phương tiện không chấp hành thì chắc chắn sẽ phải bồi thường thiệt hại, tuy nhiên cùng với đó cần xem xét lỗi của người nằm trên đường xe lưu thông vì hành vi này gây cản trở giao thông và có thể dẫn đến tai nạn nghiêm trọng.
Cũng lưu ý theo quy định tại Điều 601 BLDS, Bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra:
Chủ sở hữu, người chiếm hữu, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ phải bồi thường thiệt hại cả khi không có lỗi, trừ trường hợp sau đây:
Thiệt hại xảy ra hoàn toàn do lỗi cố ý của người bị thiệt hại;
Thiệt hại xảy ra trong trường hợp bất khả kháng hoặc tình thế cấp thiết, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác".
Do đó, tùy vào việc cơ quan chức năng kết luận tình huống, nguyên nhân gây tai nạn, xác định lỗi cụ thể của những người liên quan thì mới có căn cứ xác định việc bồi thường thiệt hại đảm bảo quy định của pháp luật và quyền lợi hợp pháp của các bên. Trong trường hợp phải bồi thường thiệt hại thì việc bồi thường được thực hiện theo quy định tại Chương XX Bộ luật dân sự 2015 và Nghị quyết 02/2022/NQ-HĐTP.
Nguyên Vũ