Đại biểu phàn nàn vì Bộ trưởng trả lời 'hệt như 3 nhiệm kỳ trước'

Kết thúc phiên chất vấn Bộ trưởng Kế hoạch & Đầu tư, đã có 37 Đại biểu Quốc hội đặt câu hỏi, 19 đại biểu tranh luận. Còn 2 đại biểu xin tranh luận và 11 đại biểu đăng ký đặt câu hỏi, nhưng do hết thời gian nên chưa được phát biểu. 

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhận nhiệm vụ hơn 1 năm nhưng đã nắm được công việc, lĩnh vực mình quản lý. Bộ trưởng cũng đã nghiêm túc nhận rõ trách nhiệm. Nhưng phần trả lời "chưa rõ, chưa thỏa mãn nên nhiều đại biểu Quốc hội tham gia tranh luận lại". 

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng tiếp thu ý kiến của Đại biểu Quốc hội, chỉ đạo quyết liệt nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế. Cụ thể, thực hiện nghiêm Luật Đầu tư công, theo hướng bảo đảm đơn giản hóa thủ tục lập thẩm định tránh chồng chéo, mâu thuẫn; tăng cường trách nhiệm các cấp trong đầu tư công; tham mưu bố trí vốn cho từng dự án cụ thể, tránh kéo dài... Đồng thời, lãnh đạo Bộ cần đánh giá toàn diện lĩnh vực đầu tư nước ngoài, nâng cao tính cạnh tranh nền kinh tế.

"Các giải pháp cần được thực hiện đồng bộ, tránh tình trạng nơi thiếu vốn, nơi có tiền mà không đầu tư được", bà Kim Ngân nhấn mạnh. 

Đại biểu Nguyễn Hoàng Mai đặt câu hỏi về việc có tình trạng một số dự án đầu tư không được phân bổ vốn. Bộ trong thời gian tới sẽ có giải pháp gì để phân bổ, rà soát lại tình trạng trên?

Đại biểu Nguyễn Tiến Sinh (Hòa Bình) nêu tình trạng vừa rồi có lãnh đạo Bộ, ngành hoặc người thân sở hữu cổ phần lớn trong doanh nghiệp do họ làm đại diện phần vốn. Ông đặt câu hỏi làm sao để những lãnh đạo như thế này không trở thành những nhà tư sản sau khi doanh nghiệp cổ phần hóa?"

Đại biểu Nguyễn Hữu Quang (Thanh Hóa) cho rằng giải trình của Bộ trưởng Kế hoạch & Đầu tư về bố trí vốn đầu tư công chưa thỏa đáng. Theo ông, 574 dự án lẽ ra phải hoàn thành giai đoạn 2016-2020 nhưng không bố trí đủ vốn, thực tế là vi phạm Luật Đầu tư công.

Cũng cho rằng phần giải trình của Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng "chưa quyết liệt, chưa toàn diện", đại biểu Đinh Duy Vượt (Gia Lai) đề nghị, Bộ trưởng nghiên cứu, đề xuất chế tài xử lý gắn với trách nhiệm người quyết định đầu tư với hiệu quả đầu tư dự án, cả về kinh tế, xử lý hình sự. Chế tài này theo ông Vượt, phải "truy" trách nhiệm của những người quyết định đầu tư đã nghỉ hưu. "Như thế mới chặn đứng ngay tình trạng các công trình đầu tư khủng, đắp chiếu dở dang, rồi lại gửi lại cho người kế nhiệm", ông Vượt nói.

 

 

Đại biểu Đinh Duy Vượt chưa thỏa mãn với câu trả lời của Bộ trưởng

Về câu hỏi của đại biểu Lưu Bình Nhưỡng, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết nhu cầu đầu tư rất lớn, nhưng ngân sách hạn chế, nhiều nhiệm vụ, mục tiêu phát sinh mới nên giữa nhu cầu và khả năng đang chênh lệch nhau. Do đó, từ công tác tham mưu, Bộ cũng thừa nhận phải giám sát chặt chẽ hơn để các dự án được đưa vào sử dụng và khai thác hiệu quả hơn. 

Về thu hút đầu tư vốn nước ngoài, Bộ trưởng cho biết trước đó đã trả lời gồm những đẩy mạnh hạ tầng, tạo điều kiện mở rộng đầu tư, đào tạo nhân lực...

Liên quan đến câu hỏi của đại biểu về việc thu hút đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp khó khăn, mặc dù có nhiều chính sách, cơ chế. Tuy nhiên, cũng có một phần liên quan đến cơ chế chính sách, có thể chưa thực tế, chưa thực sự hấp dẫn. Nên Bộ Kế hoạch & Đầu tư cũng đang cùng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn sửa Nghị định 210 theo hướng tăng hỗ trợ của trung ương lên, những cơ chế ưu đãi cho doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng được áp dụng cho doanh nghiệp nông nghiệp.

Người đứng đầu ngành cho biết trong thời gian tới, những thủ tục hành chính phải được cải cách để giảm thời gian, chi phí, điều chỉnh quy mô, đối tượng... hy vọng sẽ mở ra cơ chế khả thi hơn để thu hút đầu tư cho nông nghiệp. 

Về hỗ trợ các địa phương trong thu hút đầu tư, Bộ trưởng cho biết, cơ quan này vẫn đang tiến hành. Hiện nay một số địa phương có điều kiện thì tự tổ chức. Còn nhiều địa phương khó khăn hơn thì Bộ vẫn luôn đồng hành, tổ chức xúc tiến đầu tư....

Giải trình trước Quốc hội về giải ngân, phân bổ vốn đầu tư công, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ thừa nhận, việc giải ngân vốn đầu tư công năm 2016 và 5 tháng đầu năm 2017 tuy cao hơn cùng kỳ nhưng còn chậm, không phân bổ hết dự toán.

"Chúng ta có tiền mà không tiêu hết được", ông nói và cho rằng, có phần trách nhiệm của Chính phủ, là một trong những nguyên nhân làm tăng trưởng kinh tế không đạt kế hoạch, giảm hiệu quả sử dụng vốn. "Chính phủ nhận trách nhiệm trước Quốc hội để làm tốt hơn thời gian tới", ông nói thêm.

 

 

Phần trả lời của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ

Chậm giải ngân vốn đầu tư công, Phó thủ tướng thừa nhận do nguyên nhân chủ quan là chủ yếu. Các Bộ, ngành đang mất nhiều thời gian rà soát ưu tiên để cắt giảm, nên làm chậm thời gian giải ngân. Mục tiêu của Luật Đầu tư công là tránh thất thoát, dàn trải nhưng cũng nhiều quy định thủ tục còn cải trở việc giải ngân.

Về chủ quan, ông cho hay, các Bộ, ngành cũng "giằng xé rất nhiều trong lựa chọn. Có trình trạng việc nào cũng muốn làm, khiến cắt giảm dự án khó khăn".

Phó thủ tướng cũng nhìn nhận phân công, phân cấp ủy quyền cho địa phương chưa quyết liệt. 

"Còn tình trạng thích ôm việc của các bộ, ngành. Một số bộ thấy việc gì cũng quan trong, việc gì cũng to để Bộ làm. Việc phân cấp cho địa phương chưa quyết liệt, không thể biện minh hay chối cãi", ông Huệ nhấn mạnh. Ngoài ra, một bộ phận cán bộ còn nhũng nhiễu, chưa được các Bộ xử lý nghiêm...

Để đẩy nhanh tiến độ hiệu quả đầu tư công, ông Huệ cho hay, Thủ tướng, Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo quyết liệt. Tốc độ giải ngân vốn 5 tháng cuối năm 2016 gấp 7 lần so với 7 tháng đầu năm này. Còn 5 tháng đầu năm 2017, tốc độ giải ngân vốn đạt 24,7% mức đã giao, tăng gần 4% so với cùng kỳ. Tuy vậy, kết quả này vẫn bị đánh giá là chậm.

Chính phủ đã đưa ra một số giải pháp cụ thể như yêu cầu bộ, ngành địa phương tiếp tục đấu thầu xây dựng, tăng cường phân cấp hơn nữa; đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng; rà soát bất cập trong văn bản pháp luật hướng dẫn; xử lý cán bộ tham mưu các cấp làm chậm giải ngân, gây thất thoát. "Chính phủ mong Quốc hội quan tâm, giám sát thường xuyên", Phó thủ tướng đề nghị.

Đại biểu Ngô Thị Minh (Quảng Ninh) đề nghị Bộ trưởng giải thích việc bố trí vốn cho 18 dự án hoặc giao vốn cho nhiều dự án chưa được thẩm định. Theo bà Minh, Nghị định 15 về đối tác công tư còn nhiều bất cập. Nghị định ở đây không thể nói về trách nhiệm của UBND, thiếu quy định về sự tường minh của trách nhiệm nhà nước, nhà đầu tư. 

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) cho rằng quy trình, thủ tục đấu thầu còn bất cập, chậm chạp. Bộ trưởng có giải pháp gì để giải quyết tình trạng này? Câu hỏi thứ 2 của ông Đồng là làm thế nào để đảm bảo tính cạnh tranh tại các dự án BOT. Câu hỏi này Bộ trưởng Giao thông Vận tải cũng tham gia trả lời. 

Đại biểu Trần Thị Huyền Trân (Trà Vinh) thì đặt câu hỏi dự án cải tạo quốc lộ 53 trên địa bàn Trà Vinh đến khi nào được bố trí vốn?  Đại biểu Nguyễn Quốc Hận (Cà Mau) Bộ làm gì để các địa phương huy động được vốn đầu tư ngoài nhà nước?...

Đối với ý kiến của đại biểu Nguyễn Thái Học (Phú Yên) về đầu tư công, Bộ trưởng cho biết Bộ có phần trách nhiệm khi việc quản lý còn hạn chế và gây ra sự lãng phí trong thời gian qua.

“Chúng tôi có hai trách nhiệm đối với vấn đề này. Đó là việc tham mưu cơ chế chính sách chưa đưa ra đầy đủ, và thực hiện công tác kiểm tra, giám sát phát hiện các trường hợp thất thoát chưa tốt. Vấn đề thất thoát, lãng phí trong đầu tư công đã được khắc phục một phần nhờ các luật và nghị định hướng dẫn mới, nhưng chưa triệt để và vẫn còn nhiều bất cập”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhìn nhận.

Trả lời ý kiến của đại biểu Nguyễn Thanh Hiền (Nghệ An), Bộ trưởng đồng ý cho rằng thời điểm thanh toán các dự án BT đang có nhiều vấn đề. “Khi ký kết hợp đồng BT thì giá đất khác còn khi hoàn thành dự án thì giá đất khác. Do vậy cần xây dựng các cơ thể thích hợp để hài hòa giữa lợi ích của Nhà nước và các địa phương”, Bộ trưởng cho biết.

Với vấn đề phát triển đầu tư cho ngành du lịch, người đứng đầu Bộ Kế hoạch & Đầu tư cho rằng, lĩnh vực này đã được xác định là một trong những mũi nhọn, có dư địa phát triển tốt để tạo ra tăng trưởng. Không chỉ vậy, đây còn là lĩnh vực có khả năng thu hút vốn đầu tư từ xã hội hóa hơn các lĩnh vực khác.

Quan điểm chung của Chính phủ là cần tạo lập ra cơ chế chính sách, môi trường thuận lợi để các nhà đầu tư trong nước, nước ngoài tham gia đầu tư vào hạ tầng cho lĩnh vực này. Trong thời gian gần đây, hệ thống hạ tầng cho du lịch được các doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư rất tốt.

Trả lời phần tranh luận của 2 đại biểu về vấn đề phân cấp, phân quyền đối với Luật Đầu tư công và các nghị định hướng dẫn đã ban hành, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, tinh thần của luật không đi ngược lại mục tiêu của Chính phủ với chuyện phân cấp cho các địa phương. Theo Bộ trưởng, các dự án đầu tư công từ nguồn vốn ngân sách cần được thẩm định và xác định nguồn một cách kỹ lưỡng để tránh tình trạng lãng phí, thất thoát như trước đây. Đây là trách nhiệm của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Còn những dự án sử dụng nguồn vốn của các địa phương vẫn hoàn toàn do các địa phương tự quyết định.

Đối với triển khai các công trình trọng điểm quốc gia và chương trình quốc gia, Bộ trưởng cho biết, từ 16 chương trình mục tiêu quốc gia và 61 chương trình mục tiêu trải dài ra các lĩnh vực thì nay chỉ còn giữ lại 2 chương trình mục tiêu quốc gia là Nông thôn mới và Xóa đói giảm nghèo, cùng với đó là 21 chương trình mục tiêu.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa các chương trình khác đang trong quá trình thực hiện sẽ bị loại bỏ. Các công việc sẽ được lồng ghép trong các 2 chương trình mục tiêu quốc gia và 21 mục tiêu nêu trên. Việc lựa chọn dự án, bố trí vốn đối với các chương trình này của từng nơi sẽ thuộc thẩm quyền quyết định của chính các địa phương đó.

Chưa thỏa mãn với trả lời của Bộ trưởng, đại biểu Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ) tiếp tục tranh luận. Ông Hàm cho rằng, giải trình của Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng chưa giải thích rõ căn cứ pháp lý nào để chuyển khoản vay về cho vay lại (gần 18.000 tỷ đồng) của 5 dự án đường cao tốc của VEC thành vốn cấp phát Nhà nước. Tính toán thứ tự ưu tiên trong đầu tư, kiểm soát chi… cũng chưa được nói rõ.

Ngoài ra, ông Hàm cũng không đồng tình khi Bộ trưởng Dũng cho rằng “trách nhiệm trong phân bổ vốn chậm thuộc về các địa phương, chứ không có trách nhiệm của Bộ Kế hoạch”. Vị này phân tích: Bộ Kế hoạch có chức năng thẩm định nguồn, cân đối nguồn thì hầu như xem xét toàn bộ hàng vạn công trình. "Với lực lượng vài trăm người của Bộ có làm được không, hay chậm nên ách tắc đầu tư?", ông Hàm hỏi. 

Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính ngân sách cũng không đồng tình khi Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng không có việc dàn trải trong bố trí vốn đầu tư. Nêu thực tế giám sát tại địa phương, ông Hàm cho biết địa phương "kêu rất nhiều chuyện thiếu tiền đầu tư, và phải cam kết. Nếu không cam kết thì không được đăng ký vốn".

Ông Hàm lo lắng, nếu tình trạng bố trí vốn dàn trải tiếp diễn, khi chi phí tăng lên thì nhiều công trình sẽ thiếu toàn bộ vốn đầu tư ban đầu. "Xin Bộ trưởng nói rõ", ông đề nghị.