Sau ba ngày nghị án, 14h hôm nay TAND Hà Nội chưa tuyên án như thông báo mà bất ngờ quay lại phần xét hỏi với việc VKS đưa ra mức án đề nghị mới cho một số người với lý do "xét thái độ thành khẩn". Trong đó, cựu thứ trưởng Y tế Trương Quốc Cường được đề nghị 4-5 năm tù, giảm 3 năm so với án đề nghị trước đó, 7-8 năm.
Hai cựu cán bộ Cục Quản lý Dược là Phạm Hồng Châu và Nguyễn Thị Thu Thuỷ; cựu chủ tịch VN Pharma Nguyễn Minh Hùng và bốn cựu nhân viên cũng được VKS đề nghị mức án mới, thấp hơn từ 6 tháng đến 24 tháng so với trước.
Trong gần một giờ quay lại xét hỏi, HĐXX đã hỏi bị cáo Phạm Anh Kiệt, cựu thành viên HĐQT VN Pharma và Phan Cẩm Loan, cựu phó trưởng phòng xuất nhập khẩu VN Pharma, để làm rõ các chi tiết về lời "kêu oan" của ông Kiệt.
Quá trình điều tra, ông Kiệt nhận sai phạm song trong tại phiên tòa đã phủ nhận mọi cáo buộc. Ông khai "không đưa dấu giả cho VN Pharma, cũng chưa từng quản lý".
"Làm việc với Cơ quan điều tra ở Hà Nội, bị cáo bị ép buộc phải khai như vậy. Khi bị tạm giam, bị cáo mới nhớ lại và thấy rằng những lời khai trước đó là chưa đúng", ông Kiệt nói trước tòa TAND Hà Nội.
"Bị cáo nên suy nghĩ kỹ, bởi là người có trình độ không dễ gì việc không có lại nhận là có", HĐXX nhận định và dẫn chứng, tại giai đoạn 1 của vụ án được xét xử tại TAND TP HCM, ông Kiệt ban đầu nhiều lần không nhận tội nhưng sau đó nhận, thay đổi lời khai nhiều lần.
Chiều nay, trong hai phút bị công tố viên hỏi về việc tại cơ quan điều tra đã "thừa nhận có tiếp quản và sử dụng con dấu giả", ông Kiệt ba lần thay đổi lời khai.
"Vậy điều này rốt cuộc là sao?", chủ tọa Đào Bá Sơn nói, song ông Kiệt im lặng.
Ông Trương Quốc Cường. Ảnh: Danh Lam
Theo bản án tuyên lúc 16h, cựu thứ trưởng Trương Quốc Cường bị phạt 4 năm tù về tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, theo khoản 2, điều 285, Bộ luật Hình sự năm 1999. Ông Cường bị cấm đảm nhiệm các chức vụ, hành nghề liên quan y - dược trong vòng 3 năm sau khi chấp hành sau bản án.
Cựu chủ tịch VN Pharma Nguyễn Minh Hùng, nhận thêm 18 năm tù về tội Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, theo điều 157, Bộ luật Hình sự năm 1999. Tổng hợp với bản án 17 năm tù tại vụ án thuốc giả của VN Pharma giai đoạn 1, bị cáo phải chấp hành 30 năm tù (mức cao nhất của hình phạt có thời hạn).
12 bị cáo còn lại, bị HĐXX tuyên phạt mức án 2-20 năm tù. Các bị cáo phạm tội Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh buộc phải liên đới bồi thường thiệt hại vụ án, được xác định 31,5 tỷ đồng. Trong đó, riêng Nguyễn Minh Hùng phải bồi thường 10 tỷ đồng.
>>Mức án và trách nhiệm bồi thường cụ thể của các bị cáo
HĐXX cho biết trong vụ án có nhiều cá nhân liên quan song chưa bị khởi tố, vì thế sẽ tiếp tục kiến nghị làm rõ. "Việc tòa không đề cập những người này không phải là thiếu sót, cũng không phải là bỏ lọt tội phạm", bản án nêu.
HĐXX nhận định vụ án có tính chất "đặc biệt nghiêm trọng" do hàng hóa bị làm giả dùng chữa bệnh cho người, thuộc nhiều chủng loại, đa phần là kháng sinh điều trị nhiễm trùng nặng. Đây là mặt hàng đặc biệt, do nhà nước độc quyền quản lý. Hành vi của các bị cáo "ảnh hưởng nghiêm trọng đến chính sách chăm sóc sức khỏe của Nhà nước với nhân dân, làm giảm uy tín của ngành y tế".
HĐXX cũng kiến nghị Bộ Y tế xem xét lại toàn bộ quy trình thẩm định thuốc, đặc biệt là thuốc nước ngoài sản xuất, do còn nhiều lỗ hổng, nhất là khâu thẩm định bổ sung. Việc hợp pháp hóa lãnh sự phải là quy định bắt buộc để xác định các giấy tờ nước ngoài được sử dụng tại Việt Nam phải có nội dung thật, có giá trị pháp lý.
"Bộ Y tế cần rà soát các loại thuốc nhập khẩu để điều chỉnh lại giá để người dân được sử dụng thuốc có giá hợp lý nhất", HĐXX kiến nghị.
Cho rằng để vụ án xảy ra còn có trách nhiệm rất lớn của các cán bộ hải quan. HĐXX do đó đề nghị cơ quan điều tra tiếp tục làm rõ trách nhiệm của hải quan liên quan các lô hàng khác của VN Pharma để tiếp tục xử lý, nếu có sai phạm.
Chủ tọa đọc bản án.
Trong sáu ngày chất vấn và tranh luận, ông Cường ban đầu được VKS đánh giá "chưa thực sự thành khẩn" do chỉ nhận trách nhiệm với tư cách đứng đầu cục Quản lý Dược. Ông chưa nhận trách nhiệm về sai phạm của cá nhân.
Tuy nhiên ngày cuối cùng được trình bày tại tòa, ông Cường nhận toàn bộ sai phạm, nói sai sót xảy ra do làm việc quá tải, cơ sở vật chất thiếu thốn. Ông nhận thức được lĩnh vực này nhạy cảm, luôn tự nhủ mình trau dồi đạo đức. Thái độ của ông Cường được VKS đánh giá thành khẩn
Các luật sư bào chữa cho ông Cường cho rằng thân chủ đã làm hết trách nhiệm, và các sai phạm xảy ra không thuộc lĩnh vực quản lý. Nhiều luật sư cũng đề nghị HĐXX xem xét trách nhiệm của cựu thứ trưởng Y tế Cao Minh Quang, thời điểm xảy ra vụ án là Chủ tịch Hội đồng xét duyệt thuốc, Bộ Y tế. Ông Quang hiện bị đề nghị truy tố trong vụ án khác.
Trong khi đó, luật sư của cựu Chủ tịch VN Pharma cho rằng thân chủ "chỉ vi phạm luật quản lý thị trường", do thuốc của VN Pharma "chỉ giả xuất xứ, không kém chất lượng". Quan điểm này nhanh chóng bị cơ quan công tố bác với lập luận dVN Pharma làm giả thuốc của Helix Canada và Health 2000 song hai công ty này lại "không sản doanh mặt hàng thuốc, không có nhà máy sản xuất".
Chủ toạ Đào Bá Sơn, chiều 19/5. Ảnh: Danh Lam
Bản án xác định, năm 2008-2010, Nguyễn Lê Xuân Khang (người Việt Nam quốc tịch Canada) bàn với Nguyễn Minh Hùng (cựu chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc Công ty cổ phần VN Pharma) làm giả hồ sơ các thuốc mang nhãn mác Health 2000 Canada để nhờ hai công ty đứng tên xin cấp số đăng ký.
Một số cán bộ Cục Quản lý Dược vì "thiếu trách nhiệm hoặc có động cơ cá nhân" đã làm trái công vụ trong quá trình thẩm định, xét duyệt. Vì thế, 7 loại thuốc giả nhãn mác Health 2000 Canada được cấp số đăng ký.
Từ đây, một số lượng lớn tân dược được buôn bán, nhập khẩu bằng nhiều hợp đồng và phụ lục, chứng từ giả.
Tại vụ án này, tổng lượng thuốc nhập 838.100 hộp, trị giá hơn 1,2 triệu USD, được nâng khống thành hơn 2,5 triệu USD, tương đương 54 tỷ đồng. Số thuốc giả đã được VN Pharma bán cho các doanh nghiệp, bệnh viện, nhà thuốc hơn 600.000 hộp, thu lợi bất chính hơn 31,5 tỷ đồng.
Trong vụ án, Khang được xác định trực tiếp thỏa thuận mua bán 6 thuốc giả nhãn mác Health 2000 Canada cho 5 doanh nghiệp trong nước thông qua 36 hợp đồng, tổng gần 1,6 triệu hộp, trị giá 4,6 triệu USD (tương đương 94,6 tỷ đồng). Hiện Khang bỏ trốn, cơ quan điều tra sẽ tiếp tục xử lý khi bắt được.
Thanh Lam