Sinh ra ở huyện Quốc Oai, ngoại thành Hà Nội, Phương từng chứng kiến những bãi sậy bỏ hoang, ảnh hưởng đến hoa màu người dân khiến họ phải chặt, phơi khô và đốt bỏ. Năm 2011, sau khi bảo vệ bằng thạc sĩ ngành quản trị Đại học Northampton tịa Anh, năm 2012 Phương quyết định về nước khởi nghiệp. Cô nung nấu ý tưởng biến những thứ bỏ đi mang lại giá trị kinh tế giống như một số mô hình tái chế rác thải ở Anh.
Chia sẻ ý tưởng với ba người bạn thân gồm Hoàng Xuân Đức, Hoàng Thị Nga và Hoàng Thị Thu Huyền, Phương muốn được giúp đỡ các kiến thức chuyên môn. Năm 2020, nhóm bốn bạn trẻ tập trung phát triển công nghệ nằm nâng cao giá trị cho cây sậy bằng việc làm thành ống hút, thay ống nhựa.
Ống hút cỏ sậy của nhóm sản xuất. Ảnh: NVCC
Nhóm đánh giá, sậy ở miền Bắc cây không cao, ống không thẳng, đường kính nhỏ, nhiều mắt trên thân, không có độ đồng đều... Để tăng chất lượng, nhóm dùng phương pháp ưu thế lai để tạo giống, khắc phục các nhược điểm. Sau nhiều lần lai tạo, nhóm thử nghiệm thành công giống sậy cho năng suất cao hơn với số lượng ống nhiều hơn, kích thước lớn, khoảng cách các mắt dài hơn và có độ đồng đều. "Việc lai tạo thành công giống sậy giúp nhóm có thể làm nhiều cỡ ống hút lớn nhỏ, độ dài ngắn khác nhau, phục vụ theo nhu cầu khách hàng", Phương chia sẻ.
Để tăng độ bền cho ống, nhóm phát triển công nghệ phủ sữa bằng cách dùng xenlulose biến tính chứa chất hoạt tính được phân tán trong chất nền, cùng lớp phủ có độ dày nhỏ hơn 1mm. Lớp phủ này được tạo thành dưới dạng sệt hoặc gel có thể dính vào bề mặt bên trong ống hút. Nhờ có lớp phủ, ống hút có thời gian sử dụng lâu hơn vì không bị nấm mốc, vi sinh vật hoạt động, có thể bảo quản lên tới 2 năm. Ngoài ra có thể sử dụng trong mọi loại đồ uống có nhiệt độ nóng hoặc lạnh mà không ảnh hưởng đến chất lượng ống. Sản phẩm ống hút cỏ sậy được Trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng I chứng nhận không chứa hàm lượng kim loại, đảm bảo an toàn thực phẩm theo quy định Bộ Y tế.
Hiện nhóm xây dựng được quy trình công nghệ từ khâu trồng, chế biến bằng máy, đóng gói thành phẩm. Mộ mô hình trồng rộng hơn 6 ha cũng được triển khai tại huyện Quốc Oai, Hà Nội, đáp ứng công suất hơn 3 triệu ống hút mỗi tháng. Mô hình tạo được việc làm cho hàng nghìn người theo thời vụ với mức lương từ 3 - 3,5 triệu đồng mỗi tháng.
Sản phẩm ống hút cỏ sậy tạo việc làm cho nhiều người dân. Ảnh: NVCC
Các sản phẩm ống hút đang bán trên các sàn thương mại điện tử trong nước, doanh thu lên tới hơn trăm triệu đồng. Theo Phương, hiện có một chuỗi cà phê 70 điểm bán tại Hà Nội đã đặt hàng cung cấp thường xuyên. Một số đối tác ở Anh, Đức, Mỹ... cũng liên hệ đặt hàng. "Ở thị trường trong nước chúng tôi sẽ bán giá bằng với giá ống hút nhựa để kích cầu". Hiện, ống hút sậy có 4 cỡ theo kích thước với giá sỉ chỉ từ 500 đồng tùy loại.
Thạc sĩ Trần Chí Thành, chuyên gia công nghệ sinh học, cố vấn chuyên môn dự án đánh giá, sản phẩm ống hút cỏ sậy giúp giải quyết nhiều vấn đề xã hội như giảm rác thải nhựa, tăng giá trị kinh tế cho cây sậy, tạo công ăn việc làm cho người lao động.
Ông cho rằng, thị trường có nhiều sản phẩm ống hút từ thiên nhiên, nhưng nhóm đã nghiên cứu lai tạo ra giống sậy có ưu thế để sản xuất ống hút đạt chất lượng đồng đều hơn. "Nhóm cần đánh giá trải nghiệm khách hàng thực hiện trên nhiều loại đồ uống để hoàn thiện sản phẩm và cạnh tranh thị trường", ông Thành nói.
Hà An