Hơn một tháng sau phiên sơ thẩm, TAND Hà Nội thông báo đã nhận được kháng cáo của 12 bị cáo và 4 cá nhân, đơn vị có quyền nghĩa vụ liên quan.
Trong số này, cựu bộ trưởng y tế Nguyễn Thanh Long và tổng giám đốc kiêm chủ tịch Công ty Cổ phần Công nghệ Việt Á Phan Quốc Việt (tòa sơ thẩm tuyên 29 năm tù) kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt. Đơn gửi hôm 16/1, tức 4 ngày sau phiên sơ thẩm.
Cựu bộ trưởng Nguyễn Thanh Long, sáng 8/1. Ảnh: Ngọc Thành
5 người khác cùng xin giảm nhẹ hình phạt gồm: cựu giám đốc CDC Hải Dương Phạm Duy Tuyến (13 năm); cựu vụ phó Bộ Khoa học và Công nghệ Trịnh Thanh Hùng (14 năm); cựu vụ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Nam Liên (7 năm) và hai giám đốc Công ty VNDAT Nguyễn Trường Giang (30 tháng) và Nguyễn Thị Thúy (26 tháng).
3 người kháng cáo xin hưởng án treo là Ngụy Thị Hậu, cựu phó phòng Tài chính kế toán, CDC tỉnh Bắc Giang và Trần Thị Hồng, nhân viên Việt Á, cùng bị tòa sơ thẩm phạt 30 tháng; Lê Hồng Xuyên, cựu nhân viên CDC tỉnh Bình Dương, bị phạt 24 tháng.
Phó tổng giám đốc Việt Á Vũ Đình Hiệp (15 năm tù) kháng cáo xin đánh giá lại tội danh. Cựu phó phòng Tài chính Kế toán, CDC tỉnh Bình Dương Trần Thanh Phong xin "xem xét lại hình phạt" 24 tháng tù treo.
Trong 12 người kháng cáo, không ai kêu oan.
Ngoài các bị cáo, công ty Việt Á cũng kháng cáo, đề nghị không tịch thu sung công quỹ nhà nước số tiền được xác định là hưởng lợi bất chính từ việc bán kit xét nghiệm cho các tổ chức, cá nhân không bị xem xét khởi tố trong vụ án.
Việt Á cũng yêu cầu các tổ chức mua test xét nghiệm của doanh nghiệp này mà không qua thủ tục đấu thầu phải thanh toán tiền cho Việt Á theo như hợp đồng đã ký kết; đề nghị hủy bỏ các biện pháp phong tỏa/ hạn chế giao dịch với các tài khoản ngân hàng của doanh nghiệp này và các công ty trong hệ thống của Việt Á không liên quan đến vụ án...
Mẹ và vợ của Phan Quốc Việt cùng kháng cáo đề nghị hủy bỏ kê biên phong tỏa 54 sổ tiết kiệm, tổng 432 tỷ đồng đứng tên họ, bị cấp sơ thẩm đánh giá "đều là tài sản có được từ việc bán kit test xét nghiệm của Việt Á". Tòa do đó tuyên không trả lại mà tiếp tục kê biên đảm bảo thi hành án cùng các tài sản khác của bị cáo Việt.
Bị cáo Phan Quốc Việt tại phiên tòa sơ thẩm. Ảnh: Ngọc Thành
26 bị cáo còn lại không kháng cáo, trong đó có cựu bí thư Tỉnh ủy Hải Dương Phạm Xuân Thăng (5 năm); cựu giám đốc CDC tỉnh Bắc Giang Lâm Văn Tuấn (5 năm); cựu giám đốc Sở Y tế tỉnh Hải Dương Phạm Mạnh Cường (4 năm); cựu bộ trưởng và cựu thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh, Phạm Công Tạc (cùng 3 năm).
Trong 38 bị cáo của vụ án có 21 người là giữ vai trò quan trọng, cán bộ của Bộ Y tế, Văn phòng Chính phủ, Bộ Khoa học Công nghệ, Sở Y tế và CDC các tỉnh Nghệ An, Hải Dương, Bắc Giang, Bình Dương.
Theo cáo buộc, thời điểm Covid-19 bùng phát mạnh, nắm bắt chủ trương của Chính phủ về nghiên cứu sinh phẩm phục vụ phòng chống dịch, Việt tìm cách để Việt Á được thực hiện đề tài cùng Học viện Quân y. Việt sau đó biến sản phẩm nghiên cứu do Nhà nước sở hữu thành của công ty.
Việt bị cáo buộc hối lộ một số quan chức bộ ngành, địa phương, tổng 82 tỷ đồng, để Việt Á được Bộ Y tế cấp phép lưu hành, hiệp thương kit test với giá 470.000 đồng (gấp 3 lần quy định). Tính đến trước khi vụ án bị phát giác, Việt Á được nhà nước thanh toán gần 6 triệu kit test, tổng hơn 2.250 tỷ đồng. Bởi thế hơn 1.235 tỷ đồng chênh lệch giữa giá bán và giá sản xuất bị cơ quan điều tra xác định là "hưởng lợi bất chính".
Cựu bí thư Tỉnh ủy Hải Dương Phạm Xuân Thăng là một trong 26 bị cáo không kháng cáo. Ảnh: Ngọc Thành
HĐXX cho rằng "một phần nguyên nhân gây ra sai phạm của các bị cáo" do trong khi cả hệ thống phải chống dịch bằng mọi cách thì sinh phẩm, vật tư y tế lại không có nên lâm vào thế "vỡ trận". Thời điểm này, dịch bệnh bùng phát cực kỳ nguy hiểm ở Việt Nam và trên thế giới khiến người dân hoang mang lo sợ.
Tuy nhiên, sai phạm của các bị cáo đã xâm phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, làm mất niềm tin trong nhân dân, gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngân sách Nhà nước. Hành vi của một số bị cáo là suy thoái tư tưởng, băng hoại đạo đức.
Tòa nói đã cân nhắc đến các tình tiết giảm nhẹ và có chính sách khoan hồng đặc biệt cho các bị cáo "phạm tội khi tham gia chống dịch nhưng không hưởng lợi hoặc hưởng lợi rất ít".
Tòa sơ thẩm do đó đã miễn trách nhiệm hình sự cho một người; tuyên án bằng thời gian tạm giam với 2 người, và tuyên án treo cho 5 người.
Thanh Lam