Là người bị xét hỏi nhiều nhất trong 10 bị cáo chiều 22/4, ông Hoàng được ngồi để trình bày do sức khoẻ yếu. Khi đại diện VKS xét hỏi, ông Hoàng lập tức phản bác cáo buộc của cơ quan này về việc ông phủ nhận trách nhiệm, đổ lỗi cho cấp dưới.
"Tôi chưa bao giờ đổ trách nhiệm cho cựu thứ trưởng Hồ Thị Kim Thoa (đã bỏ trốn) hay những thuộc cấp khác", bị cáo Hoàng khai và "xin nhận trách nhiệm với vai trò là người đứng đầu ngành công thương", khẳng định chưa bao giờ trốn tránh trách nhiệm.
"Bị cáo thấy trách nhiệm của mình như thế nào trong vụ án?", VKS hỏi. Ông Hoàng nói theo quy định thì người đứng đầu phải chịu trách nhiệm chung các công việc bộ điều hành. Tuy nhiên Bộ Công Thương có quy chế làm việc rõ ràng, bộ trưởng và các thứ trưởng được phân công các từng mảng công việc cụ thể.
"Tôi làm công tác chiến lược, quy hoạch, nội chính. Thứ trưởng Thoa được giao phụ trách nhiều mảng trong đó có lĩnh vực công nghiệp nhẹ, trực tiếp quản lý Sabeco", ông Hoàng nói và nhiều lần nhấn mạnh lại "không phụ trách quản lý Sabeco" nên không liên quan sai phạm ở doanh nghiệp này.
Ông Hoàng cho biết thêm, thứ trưởng phụ trách mảng nào sẽ có trách nhiệm về phần công việc đó và có trách nhiệm trước bộ trưởng. Nếu xét thấy cần tham khảo ý kiến các thành viên ban lãnh đạo bộ hoặc cụ thể là bộ trưởng thì các thứ trưởng sẽ chủ động.
"Khi các thứ trưởng mời tham gia cuộc họp thì tôi mới tham gia. Tương tự, một lần thứ trưởng Thoa đi vắng, tôi đã thay mặt chủ trì cuộc họp về các đề xuất của Sabeco. Cuộc họp này bàn về nhiều vấn đề trong đó có chủ trương xây dựng trụ sở mới chứ không phải tôi điều hành để chỉ việc thoái vốn như cáo trạng quy kết cho tôi", cựu bộ trưởng giải thích.
Về nguyên nhân dẫn đến sai phạm trong vụ án, ông Hoàng cho rằng xuất phát từ bức xúc về chỗ làm việc của Sabeco. Là doanh nghiệp lớn song mỗi năm Sabeco phải mất hơn 20 tỷ đồng để thuê văn phòng. Từ đó lãnh đạo Bộ Công Thương và Sabeco mới ra chủ trương cấp thiết là thuê đất để xây dựng trụ sở văn phòng làm việc và cho thuê.
Ông không trực tiếp quản lý Sabeco nên chỉ nắm được thông tin khi thuộc cấp báo cáo xin ý kiến. Năm 2003, ông lần đầu tiên tiếp nhận thông tin về dự án xây khu văn phòng của Sabeco khi bộ phận quản lý vốn ở đơn vị này gửi văn bản xin thay thế nhà đầu tư.
Theo ông Hoàng, nhà đầu tư đầu tiên không đủ năng lực dẫn đến dự án bị đổ vỡ. Bởi vậy khi Sabeco tìm nhà đầu tư thứ hai để tiếp tục triển khai dự án, ông đã bút phê là "phải báo cáo lãnh đạo bộ trước khi lựa chọn nhà đầu tư". Ông giải thích làm vậy với mục đích đảm bảo việc chọn được nhà đầu tư đủ năng lực làm dự án.
Ông Vũ Huy Hoàng tại toà hôm nay. Ảnh: TTXVN.
Theo cáo buộc, ông Hoàng làm Bộ trưởng Công Thương từ 8/2007 đến 4/2016, chịu trách nhiệm về quản lý ngành công thương và có quyền, nghĩa vụ của chủ sở hữu nhà nước với doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp khác thuộc Bộ Công Thương, trong đó có Sabeco.
Từ 2008 đến khi nhà nước thoái vốn vào 2017, vốn nhà nước tại Sabeco chiếm 89,59% nên đây được coi là "doanh nghiệp nhà nước". Bộ Công Thương là đại diện chủ sở hữu nhà nước với phần vốn góp tại Sabeco, Vụ Công nghiệp nhẹ quản lý chính.
Sabeco quản lý khu đất số 2-4-6 Hai Bà Trưng, phường Bến Nghé, quận 1, TP HCM, rộng 6.080 m2. Từ năm 2012 đến 2016, ông Hoàng với vai trò người đứng đầu Bộ Công Thương đã chỉ đạo Thứ trưởng Hồ Thị Kim Thoa và ông Phan Chí Dũng, Vụ trưởng Công nghiệp nhẹ, ra các văn bản yêu cầu Sabeco dùng quyền sử dụng khu đất tại số 2-4-6 Hai Bà Trưng và tiền của Sabeco để góp vốn với các doanh nghiệp tư nhân thành lập Sabeco Pearl.
Sabeco sau đó dùng pháp nhân Sabeco Pearl để thực hiện dự án xây dựng khách sạn 6 sao, trung tâm thương mại, hội nghị, hội thảo và văn phòng cho thuê tại khu đất này.
Cơ quan công tố cáo buộc, Sabeco Pearl không thuộc đối tượng được thuê đất chỉ định. Tuy nhiên dựa vào đề nghị của Sabeco, ông Nguyễn Hữu Tín, Phó chủ tịch UBND TP HCM, cùng thuộc cấp đã giao cho Sabeco Pearl được làm chủ đầu tư dự án, nộp tiền thực hiện nghĩa vụ tài chính và thuê đất không qua đấu giá. Giá trị quyền sử dụng đất tại thời điểm ban hành quyết định cho thuê là 1.000 tỷ đồng, trong khi thực tế 3.800 tỷ đồng.
Cùng thời gian này, Chính phủ ban hành nghị quyết yêu cầu các tập đoàn kinh tế, tổng công ty Nhà nước tập trung vốn đầu tư vào các ngành kinh doanh chính, không đầu tư ngoài ngành nhất là các lĩnh vực tài chính, bất động sản. Với tổng công ty đã đầu tư vào các lĩnh vực này phải sớm có kế hoạch thoái vốn, tiến tới chấm dứt kinh doanh.
Có nghị quyết song ông Hoàng và hai thuộc cấp ở Bộ Công thương vẫn chỉ đạo Sabeco thực hiện đầu tư dự án bất động sản khi đây không phải ngành kinh doanh chính. Sau khi Sabeco thực hiện xong các thủ tục pháp lý đầu tư dự án cho liên danh Sabeco Pearl đã đề nghị UBND TP HCM chấp thuận bổ sung chức năng căn hộ ở cho dự án, VKS cáo buộc.
Ông Hoàng chỉ đạo Sabeco thoái toàn bộ vốn góp (chuyển nhượng vốn) của Sabeco trong dự án này để doanh nghiệp tư nhân tham gia liên doanh. Từ đó, Sabeco hoàn tất việc chuyển quyền quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước là khu đất 6.080 m2 có giá trị hơn 3.800 tỷ đồng sang cho tư nhân trái pháp luật; gây thiệt hại hơn 2.700 tỷ đồng.
Trong vụ án này, ông Hoàng bị cáo buộc có vai trò chính, trực tiếp gây ra thiệt hại trên. Bà Thoa và ông Dũng bị xác định là đồng phạm giúp sức cho ông Hoàng.
Hôm nay, TAND Hà Nội tiếp tục ngày thứ hai xét xử ông Vũ Huy Hoàng và Phan Chí Dũng về tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí theo khoản 3 điều 219 Bộ luật Hình sự. 8 bị cáo còn lại nguyên là cán bộ, lãnh đạo TP HCM bị xét xử về tội Vi phạm các quy định về quản lý đất đai, theo khoản 3 điều 229.
Phiên toà dự kiến kéo dài một tuần.