Một góc của hói Eo Bùi, nơi hàng chục hộ dân thôn Tiền Phong, xã Quang Vĩnh, huyện Đức Thọ sống trên thuyền, đến nay đã 3-4 thế hệ.
"Nhà" của các hộ dân vạn chài là những chiếc thuyền gỗ rộng hơn 2 m, dài 7 m, cao khoảng 1m, được mua hàng chục năm trước với giá 6-8 triệu đồng, neo đậu cố định một chỗ tại hói Eo Bù.
Không gian bên trong "nhà" của gia đình chị Cao Thị Ngại (37 tuổi, áo xanh, hàng thứ hai) rộng khoảng 12 m2, được chia làm 3 gian. Phía ngoài cửa ra vào là "phòng khách", ở giữa là "phòng ngủ", phía sau là "nhà bếp". Mái vòm làm bằng nan nứa, trên nóc phủ tấm bạt và tôn.
Em Ngô Thị Huyền Trâm, 10 tuổi, con thứ hai của chị Ngại đang học lớp 5, trường Tiểu học Quang Vĩnh. Góc học tập của em đặt tại "phòng khách", bên cạnh chiếc bình ga. Lúc không đến trường, bé gái tranh thủ thời gian rảnh mở cửa thuyền lấy ánh sáng để ôn bài, sau đó đi phụ bố đánh cá.
Anh Ngô Văn Hiệp (46 tuổi, chồng chị Ngại) thường đi thả lưới đánh cá tại hói Eo Bù và các khu vực xung quanh sông Lam đoạn chảy qua huyện Đức Thọ, lúc thủy triều dâng.
Chị Trương Thị Nhật (38 tuổi), ngồi trong "căn nhà" xuống cấp, được quây bởi tôn và tấm bạt, trống hơ trống hoắc, không có vật dụng đáng giá. Chị muốn sửa sang lại thuyền nhưng chưa có tiền.
Ngoài thuyền lớn dùng "làm nhà", mỗi gia đình tại hói Eo Bù còn sắm thêm một chiếc thuyền nhỏ rộng hơn 1m, dài 3 m để chèo đi đánh bắt thủy sản.
Một phụ nữ đang chuẩn bị bữa trưa tại "góc bếp" trên thuyền.
Dân vạn chài thôn Tiền Phong dùng nguồn điện từ ắc quy, chủ yếu để thắp sáng. Khoảng 7 đến 10 ngày, họ chèo thuyền chở bình ắc quy từ ngoài sông vào bờ để nạp điện, một lần hết 20.000 đồng.
Từ đường bê tông trên bờ tại thôn Tiền Phong ra địa điểm các hộ dân neo thuyền cư trú khoảng cách 100-300 m. Dân vạn chài thường đóng các cọc tre cao gần 2m xuống dưới bùn, sau đó làm giá ở phía trên. Lúc thủy triều rút, người dân khi lội bùn di chuyển từ bờ ra thuyền sẽ bám các cọc tre để không bị ngã. Giá phía trên họ tận dụng để phơi quần áo.
Các hộ dân luôn đặt những khối đá cỡ lớn ở trên khoang, buộc với dây thừng neo với thành thuyền. Khi chèo ra ngoài sâu, họ thả đá xuống để thuyền đứng im một chỗ, khỏi di chuyển chông chênh, lúc vào bờ thì kéo đá lên. Mực nước tại hói Eo Bù lúc thủy triều dâng sâu hơn 2 m.
Vùng khoanh đỏ trên ảnh là khu đất được chính quyền quy hoạch để làm nhà cho các hộ dân vạn chài, khởi công hồi đầu tháng 11, dự kiến cuối năm 2022 sẽ hoàn thành.