Những phát ngôn nổi bật trong họp báo Trump - Putin. Video: ABC.
Trump và Putin ngày 16/7 gặp nhau tại Helsinki, Phần Lan vào thời điểm Mỹ - Nga căng thẳng vì cáo buộc Nga can thiệp bầu cử Mỹ, khủng hoảng Syria và Ukraine. Sau cuộc họp riêng kéo dài hơn hai tiếng, Trump và Putin họp báo trong 45 phút, trả lời một loạt câu hỏi của phóng viên hai nước và quốc tế.
Dưới đây là toàn văn phần hỏi đáp trong cuộc họp báo:
Alexei Meshkov, Interfax: Tôi có câu hỏi cho Tổng thống Trump. Trong chuyến công du châu Âu, ông đề cập rằng Nga giữ châu Âu làm con tin với việc triển khai đường ống dẫn khí Nord Stream 2 (Dòng chảy phương bắc 2 - đường ống từ đông Nga qua biển Baltic đến bắc Đức dài 1.200 km dự kiến hoàn thành vào năm sau). Ông đề xuất rằng ông có thể cứu châu Âu bằng cách cung cấp khí hóa lỏng (LNG) Mỹ. Nhưng thực tế, châu Âu cần mô hình, cơ chế cung cấp nhiên liệu hiện tại để vượt qua mùa đông lạnh giá. Đồng thời, theo tôi biết, Mỹ còn phải mua khí đốt Nga cho thành phố Boston.
Câu hỏi của tôi là đề xuất của ông chỉ là thủ thuật chính trị hay ông cho rằng nó thiết thực? Bởi vì sẽ có khoảng cách trong cung cầu và các nước tiêu thụ sẽ gánh chịu hậu quả trước tiên. Câu hỏi thứ hai là trước cuộc gặp với Tổng thống Putin, ông gọi ông ấy là "đối thủ" nhưng vẫn bày tỏ hy vọng đưa quan hệ lên tầm cao mới. Ông có khả năng làm được việc đó không?
Dự án đường ống đưa khí đốt từ Nga đến châu Âu. Đồ họa: Gazprom.
Trump: Không, tôi gọi ông ấy là "đối thủ cạnh tranh" và đó là một lời khen. Tôi không chắc chắn rằng đường ống đó có phải là giải pháp tốt nhất cho Đức hay không nhưng họ đã ra quyết định đó. Chúng tôi sẽ cạnh tranh. Các bạn biết đấy, Mỹ hiện là hoặc sẽ sớm là cường quốc mạnh nhất trong thế giới dầu khí.
Vì vậy, chúng tôi sẽ bán LNG và chúng tôi sẽ cạnh tranh với đường ống. Chúng tôi sẽ cạnh tranh thành công, dù có ít lợi thế về mặt địa lý.
Tôi chúc họ may mắn. Tôi đã hơi nặng lời với Angela Merkel nhưng tôi cũng hiểu được tư duy của họ. Hãy chờ xem mọi việc diễn ra như thế nào. Chúng tôi có rất nhiều nguồn và Mỹ giờ đây khác nhiều so với thời điểm vài năm trước. Chúng tôi giờ là số một thế giới và sẽ cạnh tranh rất quyết liệt.
Putin: Tôi muốn bày tỏ quan điểm. Chúng tôi đã bàn về chủ đề này. Nga hiểu lập trường của Tổng thống Trump. Nga và Mỹ đều là cường quốc dầu khí, chúng tôi có thể phối hợp với nhau để điều tiết thị trường. Chẳng ai muốn giảm giá dầu đột ngột - ngành sản xuất sẽ hứng đòn vì không kiếm được lời. Nhưng chúng tôi cũng không muốn tăng giá vì làm vậy sẽ giống như "hút máu" các lĩnh vực kinh tế khác.
Trước hết, chúng tôi có triển vọng hợp tác. Còn về Nord Stream 2 - ngài Tổng thống đã bày tỏ lo ngại rằng chúng tôi sẽ dừng đưa khí đốt qua Ukraine và tôi cam đoan với ngài Tổng thống rằng Nga vẫn sẵn sàng duy trì tuyến đó. Hợp đồng sẽ hết hạn vào năm tới nhưng chúng tôi sẵn sàng gia hạn. Các tranh chấp sẽ được Tòa án Trọng tài Stockholm phán xử.
Jeff Mason, Reuters: Sáng nay ông đăng trên Twiter rằng sự ngớ ngẩn, ngu ngốc của Mỹ và cuộc điều tra cáo buộc Nga can thiệp bầu cử Mỹ của công tố viên đặc biệt Mueller đã khiến quan hệ Mỹ - Nga suy giảm. Ông có nghĩ Nga phải chịu trách nhiệm không? Nếu có thì là gì?
Trump: Cả hai quốc gia phải chịu trách nhiệm. Tôi nghĩ Mỹ đã ngu ngốc, tất cả chúng ta đều ngu ngốc. Lẽ ra cuộc đối thoại này phải diễn ra từ lâu rồi, phải từ trước khi tôi nhậm chức. Tất cả chúng ta đều có lỗi.
Mỹ đang cùng Nga tiến về phía trước. Chúng tôi đang xích lại gần nhau và có cơ hội làm việc lớn, chẳng hạn như ngăn chặn vũ khí hạt nhân - đó có thể là điều quan trọng nhất chúng tôi phối hợp làm việc.
Nhưng tôi cảm thấy rằng cả hai đã phạm một số sai lầm. Cuộc điều tra là một thảm họa khiến chúng ta bị chia rẽ.
Không có sự cấu kết, thông đồng nào cả. Mọi người đều biết điều đó. Nhiều người đã bị đưa ra điều tra nhưng không có chứng cứ nào cho thấy họ liên quan đến chiến dịch tranh cử của tôi. Chắc phải cố gắng lắm thì may ra họ mới tìm được người liên quan đến chiến dịch. Vì chiến dịch của tôi trong sạch. Tôi đã dễ dàng đánh bại Hillary Clinton. Thật tiếc là vẫn có người nghi ngờ về sự thật đó.
Điều quan trọng nhất là không có sự thông đồng nào và cuộc điều tra đã gây tác động tiêu cực đến quan hệ của hai cường quốc hạt nhân lớn nhất thế giới. Hai nước sở hữu 90% năng lượng hạt nhân toàn thế giới. Thật nực cười khi nhìn vào cuộc điều tra đó!
Jeff Mason: Tôi muốn hỏi ông Putin rằng tại sao người Mỹ và Tổng thống Trump phải tin rằng ông không can thiệp vào bầu cử tổng thống năm 2016, trong khi tình báo Mỹ đã đưa ra bằng chứng? Ông có cân nhắc việc dẫn độ 12 viên chức Nga bị Mỹ buộc tội tuần trước không?
Trump: Tôi sẽ để ông Putin trả lời phần hai của câu hỏi. Thực ra, những cáo buộc này đã có từ trước nhưng đảng Dân chủ đã vin vào đó để giải thích thất bại của họ. Đảng Dân chủ vốn có nhiều khả năng thắng hơn vì cách bầu cử bằng đại cử tri có lợi cho phe Dân chủ hơn Cộng hòa. Thế nhưng, cuối cùng chúng tôi đã giành được rất nhiều phiếu đại cử tri, tôi nhớ là 306 so với 223.
Chúng tôi đã làm rất tốt. Tôi xin khẳng định lần nữa rằng không có sự thông đồng nào cả. Tôi còn chẳng quen biết ông Putin thì làm sao có thể thông đồng được chứ.
Các bạn nghe thấy những tin tức như 12 hay 14 người bị cáo buộc nhưng thực tế thì đây không phải là những người tham gia vào chiến dịch của tôi, họ cũng thừa nhận vậy. Độc giả thông thường có thể bị dắt mũi rằng những người đó có liên quan đến chiến dịch nhưng thực tế không phải vậy.
Những người có liên quan và FBI đều nói rằng không có gian dối. Chúng tôi đã tiến hành một chiến dịch xuất sắc và đó là lý do tôi trở thành tổng thống.
Putin: Về câu hỏi tin ai, không tin ai thì tôi xin nói rằng không nên tin ai cả. Sao anh có thể nghĩ được rằng Trump tin tôi hay tôi tin ông ấy? Ông ấy bảo vệ quyền lợi nước Mỹ còn tôi bảo vệ quyền lợi nước Nga. Chúng tôi có lợi ích chung và tìm kiếm cách hợp tác. Chúng tôi cũng có những khác biệt và tìm cách hòa giải.
Nhưng chúng tôi không thể làm việc dựa theo những mâu thuẫn chính trị nội bộ mà phải dựa vào bằng chứng. Anh có thấy bằng chứng nào về sự thông đồng không? Thật là ngớ ngẩn.
Như ngài Tổng thống đã đề cập, công chúng Mỹ nhìn chung có quan điểm nhất định về các ứng viên trong chiến dịch. Nhưng đó là điều hết sức bình thường. Khi tranh cử, Trump nhắc đến việc khôi phục quan hệ Nga - Mỹ. Rõ ràng rằng một bộ phận xã hội Mỹ ủng hộ điều đó và họ có thể bày tỏ sự ủng hộ theo những cách khác nhau.
Chẳng phải việc chúng tôi có cảm tình với người sẵn sàng khôi phục quan hệ, hợp tác với nước mình là điều tự nhiên sao? Chúng tôi đã nghe những cáo buộc về công ty Concord (công ty Nga bị cáo buộc tài trợ cho chiến dịch mạng để tác động bầu cử Mỹ). Theo tôi biết thì họ đã thuê luật sư Mỹ và những cáo buộc đó chắc chắn sẽ bị bác bỏ ở tòa án Mỹ.
Vì vậy, không có bằng chứng nào. Chúng ta phải dựa vào bằng chứng, không phải những lời đồn đại.
Quay lại vấn đề 12 nhân viên tình báo bị buộc tội, tôi chưa nắm rõ tình hình nhưng Tổng thống Trump đã đề cập vấn đề này và tôi sẽ xem xét. Hiện tôi chỉ có thể nói rằng Mỹ và Liên bang Nga từ năm 1999 có thỏa thuận Hỗ trợ lẫn nhau về các vụ án hình sự. Hiệp ước này vẫn còn hiệu lực và nó rất hiệu quả.
Trung bình mỗi năm chúng tôi khởi tố khoảng 100 -150 vụ án hình sự theo yêu cầu của các quốc gia nước ngoài. Ví dụ, năm ngoái, đã có một trường hợp dẫn độ theo yêu cầu được gửi bởi Mỹ. Hiệp ước này bao gồm các thủ tục pháp lý cụ thể. Chúng tôi có thể hỗ trợ cho ủy ban của công tố viên đặc biệt Mueller.
Ông Mueller có thể gửi yêu cầu chính thức cho chúng tôi. Sau đó chúng tôi sẽ thẩm vấn các nghi phạm và gửi tài liệu thích hợp cho Mỹ. Chúng tôi sẵn sàng để đại diện chính thức của Mỹ, bao gồm các thành viên của ủy ban do ông Mueller đứng đầu, đến Nga và theo dõi cuộc thẩm vấn.
Nhưng phải có một điều kiện: có đi có lại. Nga muốn Mỹ cũng phải thẩm vấn các quan chức hành pháp và tình báo nước họ mà chúng tôi tin rằng có liên quan đến hành động bất hợp pháp tại Nga. Giới chức Nga cũng phải được theo dõi cuộc thẩm vấn đó.
Chẳng hạn như trường hợp của Browder (Bill Bowder, nhà đầu tư Anh gốc Mỹ hoạt động nhiều ở Nga). Các cộng sự kinh doanh của ông Browder đã kiếm được hơn 1,5 tỷ USD ở Nga nhưng không nộp thuế cho cả Nga lẫn Mỹ. Số tiền đó đã được chuyển đến Mỹ.
Họ đã đóng góp số tiền khổng lồ - 400 triệu USD cho chiến dịch của Hillary Clinton. Việc đóng góp có thể hợp pháp nhưng cách kiếm tiền thì phi pháp. Vì vậy, chúng tôi có lý do xác đáng để tin rằng một số nhân viên tình báo đã hỗ trợ và hướng dẫn cho các giao dịch này. Chúng tôi muốn thẩm vấn họ. Đó có thể là bước đầu tiên để mở đường cho nhiều bước khác. Tất cả có thể thực hiện được trong một khuôn khổ pháp lý thích hợp.
Jeff Mason: Ông có muốn Tổng thống Trump đắc cử không và ông có chỉ đạo quan chức nào giúp ông ấy làm được điều đó không?
Putin: Tôi có muốn, bởi vì ông ấy đã nói về việc bình thường hóa quan hệ Nga - Mỹ.
Ilya Petrenko, RT TV: Tổng thống Trump, xin ông cho biết liệu có sự hợp tác cụ thể nào giữa Mỹ và Nga ở Syria hay không, vấn đề đó có được thống nhất hay thảo luận trong buổi hôm nay không?
Câu hỏi của tôi với Tổng thống Putin bằng tiếng Nga: Vì chúng ta đã nhắc đến bóng đá nhiều lần, tôi muốn sử dụng ngôn ngữ bóng đá: Ông Pompeo đề cập rằng trong vấn đề hợp tác ở Syria thì bóng nằm trong sân Syria. Ông Putin nghĩ điều này có đúng không? Và ông sẽ tận dụng việc đó như thế nào?
Trump: Tôi sẽ trả lời phần đầu tiên. Chúng tôi đã làm việc chặt chẽ với Israel trong nhiều năm, nhiều thập kỷ. Tôi nghĩ Mỹ không gần gũi với quốc gia nào hơn vậy. Tổng thống Putin cũng đang giúp Israel và hai chúng tôi đã nói chuyện với Bibi Netanyahu (Thủ tướng Israel). Họ muốn làm những điều nhất định liên quan đến Syria để đảm bảo an toàn của Israel. Vì vậy, chúng tôi hoàn toàn muốn làm việc để giúp Israel và Israel cũng sẽ làm việc với chúng tôi. Hai quốc gia sẽ làm việc cùng nhau.
Hãy nhìn vào tiến bộ trong việc diệt trừ nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, chúng tôi đã hoàn thành khoảng 98%, 99%. Thẳng thắn mà nói, Nga đã giúp chúng tôi trong một số khía cạnh nhất định.
Một điều nhỏ tôi muốn nói thêm là việc giúp đỡ của mọi người. Các bạn đã nhìn thấy những bức ảnh, bản tin khủng khiếp về tình hình ở đó. Nếu chúng ta có thể giúp người dân Syria về mặt nhân đạo thì điều đó rất có ý nghĩa. Tôi nghĩ rằng cả hai chúng tôi đều muốn làm việc đó. Chúng tôi sẽ làm vậy.
Ilya Petrenko: Như vậy là hiện không có thỏa thuận cụ thể nào giữa hai quân đội…
Trump: Thực tế, quân đội hai bên trong nhiều năm qua đã có quan hệ tốt hơn giới lãnh đạo chính trị. Chúng tôi có phối hợp ở Syria và những nơi khác. Anh rõ chưa? Cảm ơn.
Putin: Có, chúng tôi đã đề cập đến vấn đề nhân đạo. Hôm qua tôi đã thảo luận điều này với Tổng thống Pháp Macron và chúng tôi đạt được thỏa thuận với các nước châu Âu để đẩy mạnh nỗ lực.
Nga sẽ cung cấp máy bay chở hàng quân sự để chuyển hàng hóa nhân đạo. Hôm nay tôi đã nhắc đến vấn đề này với Tổng thống Trump. Có rất nhiều điều cần xem xét.
Vấn đề quan trọng là số lượng người tị nạn khổng lồ ở Thổ Nhĩ Kỳ, Lebanon, ở Jordan và các nước tiếp giáp với Syria. Nếu chúng ta giúp họ, áp lực di dân đối với các quốc gia châu Âu sẽ giảm đi nhiều lần.
Xét về các mặt nhân đạo và giúp đỡ người tị nạn thì tôi đồng ý với Tổng thống Trump rằng quân đội hai bên đã hợp tác khá thành công. Họ có quan hệ tốt và tôi hy vọng điều này sẽ tiếp diễn trong tương lai.
Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc theo mô hình Astana - ý tôi là Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran mà tôi đã thông báo cho Tổng thống Trump. Chúng tôi sẵn sàng liên kết các nỗ lực với nhau để quá trình trở nên rộng khắp, đa chiều hơn. Chúng tôi có thể tối đa hóa cơ hội chiến đấu để giành được thành công tột cùng trong vấn đề Syria.
Còn về việc bóng ở sân ai, Tổng thống Trump vừa đề cập rằng chúng tôi đã tổ chức thành công World Cup. Tôi tặng quả bóng này cho ngài Tổng thống. Bây giờ quả bóng đang ở trong sân của ông. Mỹ sẽ tổ chức World Cup vào năm 2026.
Trump: Đúng vậy. Cảm ơn nhiều. Chúng tôi hy vọng sẽ tổ chức thật tốt. Tôi sẽ chuyển quả bóng này cho con trai tôi, Barron. Melania, đỡ lấy này.
Trump tung cho vợ quả bóng Putin tặng. Video: Sun.
Jonathan Lemire, AP: Trước hết, tôi muốn hỏi ông Trump. Tổng thống Putin vừa bác bỏ liên quan đến việc can thiệp bầu cử Mỹ năm 2016. Nhưng tất cả cơ quan tình báo Mỹ đều kết luận ngược lại. Câu hỏi đầu tiên của tôi là ông tin ai? Câu hỏi thứ hai là ngay bây giờ, khi cả thế giới đang theo dõi, liệu ông có nói với Tổng thống Putin rằng ông lên án điều đã xảy ra vào năm 2016 và cảnh báo ông ấy không lặp lại không?
Trump: Có hai luồng ý kiến. Có một nhóm giống như tôi tự hỏi tại sao FBI không tịch thu máy chủ của đảng Dân chủ để điều tra. Tại sao FBI lại bị yêu cầu rời khỏi văn phòng Ủy ban Quốc gia đảng Dân chủ (DNC)?
Tôi đã đặt câu hỏi đó trong nhiều tháng. Tôi viết lên Twitter, nhắc đến nó trên các trang mạng xã hội. Tôi muốn biết máy chủ ở đâu và chúng chứa gì. Tất cả những gì tôi có thể làm là đặt câu hỏi.
Các cấp dưới của tôi, Dan Coates (Giám đốc Tình báo Quốc gia) và một số người khác cho rằng Nga đã làm. Nhưng Tổng thống Putin thì bác bỏ. Tôi phải nói rằng tôi không thấy lý do Nga cần làm vậy. Nhưng tôi thực sự muốn nhìn thấy máy chủ, tôi tin tưởng vào cả hai bên.
Vấn đề này có thể kéo dài thêm nhưng chúng ta cần phải tìm hiểu chuyện gì đã xảy ra với máy chủ của những người Pakistan đã làm việc cho DNC?
Các máy chủ đó ở đâu? Chúng biến mất. Chuyện gì xảy ra với các email của Hillary Clinton? 33.000 email bốc hơi. Tôi nghĩ là ở Nga họ sẽ không để mọi chuyện trôi qua dễ dàng vậy đâu. Thật đáng hổ thẹn khi không thể thấy 33.000 email của Hillary Clinton.
Tôi rất tin vào cộng đồng tình báo Mỹ nhưng Tổng thống Putin đã bác bỏ rất mạnh mẽ và ông ấy đưa ra một đề nghị đáng kinh ngạc. Ông ấy đề xuất giới chức Mỹ đến làm việc cùng các nhà điều tra Nga trong vụ 12 người Nga bị buộc tội. Tôi nghĩ đó là một đề nghị đáng kinh ngạc.
Putin: Tôi muốn nói thêm. Tôi từng là một nhân viên tình báo và tôi biết cách thức người ta bịa ra hồ sơ. Thứ hai là tôi tin rằng Nga là một quốc gia dân chủ, các anh cũng không phủ nhận rằng Mỹ là một nền dân chủ, các anh có tin Mỹ là một nền dân chủ không?
Nếu là một nhà nước dân chủ thì kết luận cuối cùng phải được đưa ra trong một phiên tòa, bởi tòa án, chứ không phải bởi cơ quan hành pháp. Chẳng hạn, công ty Concord bị cáo buộc nhưng họ không đại diện cho nước Nga. Hay như George Soros, ông ấy có nhiều tỷ USD nhưng điều đó không khiến ông ấy thay mặt cho nước Mỹ.
Chúng ta đang nói về các cá nhân chứ không phải các quốc gia. Đối với cáo buộc về quan chức tình báo Nga, chúng tôi đã có hiệp ước liên chính phủ. Hãy gửi yêu cầu rồi chúng tôi sẽ phân tích và gửi phản hồi chính thức. Chúng ta có thể mở rộng hợp tác nhưng phải làm điều đó trên cơ sở có đi có lại.
Hãy thảo luận các vấn đề cụ thể chứ đừng đánh đồng rắc rối chính trị nội bộ thành vấn đề quan hệ Nga - Mỹ.
Jonathan Lemire: Tôi có hai câu hỏi cho ông Putin. Ông Trump có ám chỉ về việc chính thức công nhận Crimea là một phần của Nga không? Thứ hai là chính phủ Nga có nắm giữ tài liệu nào có thể dùng để "nắm thóp" Tổng thống Trump hay gia đình ông ấy không?
Putin: (cười) Lập trường của Trump về Crimea đã được thể hiện rõ và ông ấy vẫn giữ quan điểm rằng việc Nga sáp nhập bán đảo là bất hợp pháp. Chúng tôi thì có quan điểm khác. Chúng tôi đã tổ chức trưng cầu dân ý đúng với quy định của Hiến chương Liên Hợp Quốc và pháp luật quốc tế.
Còn về tài liệu "nắm thóp", tôi đã nghe những tin đồn rằng chúng tôi thu thập được tài liệu bất lợi cho ông Trump khi ông ấy đến Moskva (năm 2013).
Hồi đó tôi còn chẳng biết việc ông Trump đến Moskva. Tôi rất tôn trọng Tổng thống Trump nhưng hồi đó ông ấy là một doanh nhân, không ai thông báo với tôi rằng ông ấy ở Moskva.
Hãy lấy diễn đàn kinh tế St. Petersburg làm ví dụ. Có hơn 500 doanh nhân Mỹ, rất nhiều người có vai vế nhưng tôi chẳng thể nhớ nổi họ của từng người. Các bạn nghĩ rằng chúng tôi cố gắng do thám từng người? Chẳng có điều gì ngớ ngẩn hơn thế. Xin đừng nghĩ về vấn đề này nữa.
Trump: Và tôi phải nói rằng nếu họ có tài liệu thì chúng đã bị công bố từ lâu rồi.
Có ai xem Peter Strzok (đặc vụ FBI bị Mueller loại khỏi cuộc điều tra cáo buộc Nga can thiệp bầu cử sau khi phát hiện ra anh này gửi một loạt tin nhắn nói xấu Trump cho đồng nghiệp) ra điều trần trước quốc hội trong vài ngày qua không? Tôi đã xem lúc ở Brussels. Thật là nỗi ô nhục cho FBI, ô nhục cho đất nước chúng ta. Đúng là một cuộc săn phù thủy.
Cảm ơn mọi người rất nhiều. Cảm ơn.