 |
|
Bà Benazir Bhutto những tháng ngày cuối đời. Ảnh: Reuters. |
Cũng giống như gia đình Nehru-Gandhi ở Ấn Độ, gia đình Bhutto ở Pakistan là một trong những triều đại chính trị nổi tiếng nhất trên thế giới. Cha của bà Benazir là Zulfikar Ali Bhutto cũng làm thủ tướng vào đầu thập kỷ 70 và chính phủ của ông là "của hiếm" ở Pakistan 30 năm sau độc lập, vì không phải do quân đội nắm giữ.
Nhưng định mệnh chính trị với dòng họ nhà Bhutto cũng không khá hơn triều đại Nehru-Gandhi với những cái chết do ám sát. Hai người anh trai của bà Bhutto cũng có những kết cục liên quan đến bạo lực.
Benazir Bhutto sinh năm 1953 tại tỉnh Sindh của Pakistan và thời trẻ từng theo học tại hai ngôi trường danh tiếng bậc nhất trên thế giới là Đại học Harvard của Mỹ và Đại học Oxford tại Anh. Bà nhận được sự tín nhiệm của quần chúng do ảnh hưởng quá lớn của người cha, nhưng ban đầu bà cũng tỏ ra miễn cưỡng bước vào chính trường.
Đỉnh cao quyền lực của Benazir Bhutto là quãng thời gian hai lần làm thủ tướng Pakistan, lần đầu từ 1988 đến 1990 và lần thứ hai từ năm 1993 đến 1996. Nhưng cả hai lần đứng đầu chính phủ này bà đều bị các tổng thống cách chức do các cáo buộc liên quan đến tham nhũng.
Kiên định theo con đường của cha
Sự nghiệp chính trị của Benazir Bhutto chứa đựng đầy những cơn sóng gió, với nhiều lần lên đến đỉnh cao quyền lực nhưng cũng không ít thời điểm bị sụp đổ. Vào thời điểm có nhiều ảnh hưởng nhất sau cuộc bầu cử đầu tiên để trở thành thủ tướng năm 1988, bà được coi là một trong những nữ lãnh đạo có nhiều quyền lực nhất thế giới.
Với sự trẻ trung và quyến rũ, Benzair Bhutto đã thành công trong việc tự xây dựng hình ảnh mình như là sự tương phản với nền chính chỉ do đàn ông thống lĩnh tại một quốc gia Hồi giáo. Nhưng sau khi bị mất chức lần thứ hai thì tên tuổi của bà đã bị không ít người nhìn nhận như sự đồng nghĩa với tham nhũng và quản lý yếu kém.
Quan điểm kiên định và không chịu nhượng bộ nổi tiếng của bà Bhutto lần đầu tiên được thấy rõ sau khi cha bị tướng Zia ul-Haq cầm tù và cáo buộc tội giết người năm 1977, sau một cuộc đảo chính quân sự. Hai năm sau đó, người cha bị hành quyết bằng cách treo cổ.
Ngay trước cái chết của cha, bà Bhutto cũng bị bắt và trải qua 5 năm tiếp theo chủ yếu trong sự biệt giam. Nữ chính trị gia này mô tả lại các điều kiện của sự giam cầm khi đó là cực kỳ hà khắc. Trong lần được ra khỏi nhà tù để đi chữa bệnh ở nước ngoài, bà đã kịp lập ra một văn phòng của đảng Nhân dân Pakistan (PPP) tại London và bắt đầu một chiến dịch chống lại tướng Zia ul-Haq.
Bà Bhutto quay trở lại Pakistan năm 1986 và thu hút những đám đông khổng lồ chào đón và biến thành các cuộc tuần hành chính trị. Sau khi tướng Zia ul-Haq chết trong một vụ nổ trên chiếc máy bay của ông năm 1988, bà trở thành một trong những nữ thủ tướng đầu tiên được bầu tại một quốc gia Hồi giáo trên thế giới.
 |
|
Benazir Bhutto thời gian theo học tại Đại học Oxford năm 1976. Ảnh: AP. |
Những cáo buộc tham nhũng
Trong cả hai lần Bhutto nắm quyền lực, vai trò của chồng bà là Asif Zardari đều gây ra những tranh cãi gay gắt. Ông đóng một vai trò nổi bật trong cả hai lần vợ đứng đầu chính phủ và bị các chính phủ sau đó ở Pakistan buộc tội đánh cắp hàng triệu USD từ ngân khố quốc gia, điều mà cả hai vợ chồng nhà Bhutto đều phủ nhận.
Nhiều nhà bình luận và phân tích cho rằng, sự sụp đổ của chính phủ do Bhutto đứng đầu đã diễn ra nhanh hơn do tính tham lam của chính chồng bà. Nhưng suốt 10 năm qua, tất cả 18 lời buộc tội tham nhũng và phạm tội hình sự nhằm vào ông Zardari đều không thể chứng minh trước tòa. Tuy vậy ông cũng đã phải trải qua ít nhất 8 năm trong nhà giam.
Zardari được bảo lãnh ra tù năm 2004 trong bối cảnh những cáo buộc chống lại ông đang yếu đi và có dấu hiệu sẽ chẳng đi đến đâu. Bản thân vợ ông là bà Bhutto cũng kiên quyết phủ nhận tất cả những lời buộc tội tham nhũng nhằm vào mình và cho rằng những điều này chỉ mang động cơ chính trị.
Bà Bhutto đối mặt với ít nhất 5 vụ án tham nhũng khác nhau nhưng tất cả đều không có lời tuyên án nào. Năm 1999, bà bị kết tội không xuất hiện trước tòa nhưng tòa án tối cao Pakistan sau đó hủy phán quyết này. Mãi tới tháng 10/2007 vừa qua, bà mới được đương kim Tổng thống Pakistan Pervez Musharraf ân xá và cho phép trở về đất nước.
Cựu thủ tướng Benazir Bhutto rời Pakistan năm 1999 để ra nước ngoài sống, nhưng những câu hỏi về sự giàu có của bản thân bà và chồng vẫn tiếp tục theo đuổi nữ chính trị gia này. Trong đó bà kiên quyết chống lại cáo buộc rằng bà phạm tội rửa tiền.
Trong những năm rời Pakistan, bà Bhutto sống cùng 3 người con của mình ở Dubai, nơi bà đoàn tụ cùng chồng sau khi ông được thả khỏi nhà tù ở trong nước năm 2004. Trong thời gian ở nước ngoài, bà thường xuyên đến thăm các thủ đô những nước lớn ở phương tây, thực hiện các bài giảng ở các trường đại học và gặp gỡ những quan chức chính phủ các nước.
Cựu thủ tướng Bhutto quay trở lại Pakistan ngày 18/10/2007 vừa qua sau khi Tổng thống Pervez Musharraf ký sắc lệnh ân xá bà và một số người khác khỏi những cáo buộc tham nhũng. Theo các nhà quan sát, chính quyền quân sự Pakistan nhìn nhận bà như một đồng minh tự nhiên trong nỗ lực cô lập các thế lực tôn giáo và chiến binh tôn giáo.
Trước đó vào năm 2002, bà từ chối lời đề nghị từ trong nước để đảng PPP của bà đứng đầu chính phủ dân tộc, sau cuộc tổng tuyển cử mà đảng này giành được nhiều phiếu nhất. Trong những tháng trước khi bị ám sát, bà lại nổi lên như một người có tiềm năng nắm quyền lực ở Pakistan.
 |
|
Benazir Bhutto (hàng trên bên phải) chụp ảnh cùng các thành viên trong gia đình tháng 7/1978. Ngồi cạnh bà là cha Zulfikar Ali Bhutto, em trai Shahnawaz và mẹ Nusrat Bhutto. Anh trai là Murtaza Bhutto ngồi hàng dưới và em gái Sanam Bhutto. Ảnh: AP. |
Một gia đình bất hạnh
Benazir Bhutto là người cuối cùng duy trì di sản chính trị của cha mình. Anh trai bà là Murtaza, người từng được coi là sẽ nắm quyền lãnh đạo đảng PPP, thì bỏ chạy khỏi Pakistan sang Afghanistan sống lưu vong sau khi chính phủ của cha sụp đổ năm 1977.
Từ Afghanistan và nhiều nước khác tại Trung Đông, Murtaza đã thực hiện một chiến dịch chống lại chính phủ quân sự Pakistan cùng với một nhóm chiến binh có tên Al-Zulfikar. Ông đắc cử từ nơi sống lưu vong năm 1993 và trở thành một nhà lập pháp cấp tỉnh. Murtaza trở về nước ngay sau đó và bị bắn chết trong một hoàn cảnh đầy bí ẩn vào năm 1996.
Một người em trai của bà Benazir Bhutto là Shahnawaz cũng là một nhà hoạt động chính trị năng nổ, nhưng theo cách thức ít bạo lực hơn so với ông Murtaza. Nhưng kết cục của Shahnawaz cũng không khá hơn khi ông được phát hiện đã chết tại căn hộ ở Riviera, Pháp, năm 1985.
Đình Chính (theo BBC)