Mikhail Gorbachev (giữa) chụp ảnh cùng ông bà nội khi 4 tuổi.
Gorbachev sinh ra trong một gia đình nghèo khó ở vùng Stavropol, miền nam nước Nga, ngày 2/3/1931. Cha mẹ ông đều làm việc trong các hợp tác xã.
Gorbachev (ngoài cùng bên phải) với các bạn cùng lớp trong bức ảnh chụp năm 1947.
Bức ảnh chụp Gorbachev ở tuổi 19, đeo huy chương Lao động Đỏ mà ông được nhận khi làm người lái máy gặt đập liên hoàn ở vùng đồng bằng miền nam nước Nga.
Gorbachev từng theo học chuyên ngành luật tại Đại học Tổng hợp Moskva. Trong thời gian học ở đây, ông đã gặp vợ Raisa và trở thành một thành viên tích cực của đảng Cộng sản Liên Xô.
Sau khi tốt nghiệp năm 1955, ông trở lại Stavropol và bắt đầu thăng tiến nhanh chóng trong sự nghiệp chính trị.
Ngày 10/4/1970, Gorbachev được bầu làm bí thư thứ nhất đảng ủy vùng Stavropol.
Năm 1971, ông trở thành ủy viên Ban chấp hành Trung ương đảng Cộng sản Liên Xô và bí thư đảng ủy Bộ Nông nghiệp năm 1978. Ông được bầu vào Bộ Chính trị năm 1979.
Bức ảnh chụp đảng viên đảng Cộng sản Liên Xô Mikhail Gorbachev vào ngày 21/10/1980.
Năm 1985, lãnh đạo Liên Xô Konstantin Chernenko qua đời, Gorbachev được bầu làm Tổng bí thư đảng Cộng sản Liên Xô ở tuổi 54, trở thành một trong những lãnh đạo trẻ nhất của đất nước.
Gorbachev tại đại hội đảng Cộng sản Liên Xô năm 1986, cuộc họp đầu tiên của các lãnh đạo mà ông chủ trì sau khi lên nắm quyền.
Ông muốn chấm dứt Chiến tranh Lạnh, vốn khiến Liên Xô tiêu tốn hàng tỷ USD mỗi năm để bắt kịp tốc độ chi tiêu quân sự ngày càng nhanh của Mỹ. Ông thực hiện các cải tổ lớn bằng các chính sách glasnost (cởi mở) và perestroika (đổi mới), thúc đẩy các cải cách kinh tế, chính trị, bao gồm tư nhân hóa tài sản nhà nước và hợp pháp hóa các doanh nghiệp tư.
Ông thay đổi cách tiếp cận giữa Liên Xô với phương Tây sau nhiều thập kỷ căng thẳng và đối đầu trong Chiến tranh Lạnh.
Vào năm 1985, ông gặp tổng thống Mỹ Ronald Reagan để đàm phán về hạn chế sản xuất tên lửa hạt nhân và thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai siêu cường.
Tới năm 1987, Gorbachev và Reagan ký Hiệp ước Lực lượng Hạt nhân tầm trung tại Nhà Trắng ở thủ đô Washington.
Từ trái qua phải: phó tổng thống Mỹ George H.W. Bush, tổng thống Mỹ Reagan và lãnh đạo Liên Xô Gorbachev trong bức ảnh chụp sau một cuộc họp ở New York, Mỹ, với khung cảnh phía sau là tòa tháp Trung tâm Thương mại Thế giới.
Lãnh đạo Liên Xô Gorbachev phát biểu cạnh thủ tướng Anh Margaret Thatcher tại Phố Downing, London ngày 6/4/1989.
Ông Gorbachev và phu nhân Raisa vẫy tay chào đám đông trong chuyến thăm Paris, Pháp ngày 5/7/1989.
Lãnh đạo Liên Xô Gorbachev vẫy chào người dân ở Quảng trường Đỏ tại Moskva trong lễ kỷ niệm Cách mạng Tháng Mười ngày 7/11/1989.
Ông Gorbachev được trao giải Nobel Hòa bình năm 1990.
Ông Gorbachev cầm ghi chú do ông Boris Yeltsin trao trong một phiên họp ở Moskva ngày 23/8/1991.
Ông Gorbachev khẳng định mục đích duy nhất của ông là hồi sinh nền kinh tế Liên Xô và cải cách hệ thống chính trị. Tuy nhiên, các chính sách và quan điểm của ông được cho là một phần nguyên nhân dẫn đến sự tan rã của Liên Xô. Ông từ chức tổng thống Liên Xô vào ngày 25/12/1991 và bàn giao vali chứa mật mã kích hoạt tên lửa hạt nhân chiến lược cho Tổng thống đầu tiên của Nga Boris Yeltsin.
Tổng thống Nga Vladimir Putin nói chuyện cùng cựu lãnh đạo Liên Xô Gorbachev trước khi bắt đầu một cuộc họp báo ở Schleswig, Đức vào ngày 21/12/2004.
Ông Gorbachev (giữa) được các trợ lý dìu khi tham dự lễ duyệt binh kỷ niệm Ngày Chiến thắng ở Quảng trường Đỏ, thủ đô Moskva, Nga ngày 9/5/2018.
Gorbachev phần lớn trải qua những năm tháng cuối đời trong bệnh viện khi sức khỏe ngày càng sút kém và phải tự cách ly trong thời gian dịch Covid-19 để tránh nhiễm virus. Ông qua đời ngày 30/8 ở tuổi 91.
Tổng thống Putin ngày 1/9 tới viếng tại Bệnh viện Trung ương Moskva, nơi ông Gorbachev qua đời.
Trong thông điệp chia buồn ngày 31/8, Tổng thống Putin cho rằng ông Gorbachev là "người có tác động lớn đến tiến trình lịch sử thế giới", đã lãnh đạo đất nước "trong thời kỳ có nhiều thay đổi phức tạp và mạnh mẽ".
Tang lễ ông Gorbachev được tổ chức hôm nay tại Sảnh Cột trong Ngôi nhà Liên bang ở Moskva. Hàng trăm người, trong đó có những nghệ sĩ và chính trị gia nổi tiếng, đã đến viếng lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô.
Sau lễ tang, ông Gorbachev sẽ được chôn cất tại nghĩa trang Novodevichy ở Moskva. Nguồn tin thân cận với gia đình cựu lãnh đạo Liên Xô nói rằng ông sẽ được chôn cạnh người vợ Raisa, qua đời năm 1999.
Ảnh: TASS, RIA, AP, Reuters.