Brazil hiện là vùng dịch lớn thứ hai thế giới sau Mỹ, với hơn 2,6 triệu ca nhiễm và hơn 94.000 ca tử vong. Trong khi đó, Hệ thống Y tế Đơn nhất (SUS), một hệ thống được xây dựng theo mô hình Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh (NHS) từ năm 1988, lại đang chật vật chăm sóc cho những người phụ thuộc vào nó.
Hiến pháp Brazil quy định "sức khỏe là quyền của mọi người dân và trách nhiệm của nhà nước". SUS là một trong những hệ thống duy nhất ở Mỹ Latinh cung cấp bảo hiểm toàn dân, nghĩa là toàn bộ người Brazil trên lý thuyết sẽ được miễn phí chăm sóc sức khỏe. Hơn 70% trong số 212 triệu dân Brazil phụ thuộc hoàn toàn vào SUS.
"Trên giấy tờ, SUS là một hệ thống hoàn hảo. Nhưng thực tế, chúng tôi có rất nhiều vấn đề", Fred Nicacio, bác sĩ tại một phòng cấp cứu ở thành phố Bauru, phía đông nam Brazil, nói. "Chúng tôi cần thêm giường bệnh, nhân viên y tế và nhiều loại thuốc hơn".
Nhân viên y tế chăm sóc một bệnh nhân Covid-19 ở bệnh viện Lagoa-Barra, Rio de Janeiro, Brazil, ngày 2/7. Ảnh: Reuters.
Nicacio cho biết một số đồng nghiệp của ông bị nhiễm nCoV, khiến họ phải ngừng làm việc trong hai tuần mà không có người thay thế. "Các chuyên gia chăm sóc sức khỏe ở tuyến đầu ít được quan tâm, bị trả lương thấp và cảm thấy bị coi thường", ông nói, thêm rằng tham nhũng cũng là một vấn đề lớn khác trong hệ thống y tế cộng đồng.
Brazil trước đó chấn động bởi nhiều vụ bê bối liên quan đến đại dịch, bao gồm các hợp đồng mua máy thở bị kê khống giá và những bệnh viện dã chiến không bao giờ được xây dựng, dù đã được cấp kinh phí.
"Hiến pháp quy định nhà nước có nghĩa vụ đảm bảo quyền tiếp cận chăm sóc sức khỏe, nhưng ngân sách cho SUS thường xuyên thiếu thốn trầm trọng", Guilherme Werneck, phó chủ tịch Hiệp hội Y tế Cộng đồng Brazil (ABRASCO), nói.
Báo cáo năm 2019 của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cho thấy Brazil là một trong những quốc gia đầu tư ít nhất vào y tế, với ngân sách y tế bình quân đầu người thấp hơn 30% so với mức trung bình của các nước phát triển và mới nổi. Brazil cũng chỉ dành 4% GDP cho sức khỏe cộng đồng, chưa bằng một nửa ở các quốc gia như Đức, Pháp và Anh.
Luciana Dias Lima, nhà nghiên cứu tại Viện Y tế công cộng Fiocuz, trụ sở ở Rio de Janeiro, Brazil, cho rằng "từ khi SUS được thành lập cách đây hơn 30 năm, y tế chưa bao giờ là ưu tiên chiến lược trong chương trình nghị sự quốc gia". Bà Lima cho rằng chính quyền Tổng thống Jair Bolsonaro "không hết lòng" trong điều phối các dịch vụ y tế công.
Trong khi đó, chính phủ liên bang lại gián tiếp tài trợ cho hệ thống y tế tư nhân, thông qua việc giảm thuế cho những người mua bảo hiểm y tế tư. Phó chủ tịch ABRASCO Werneck cho rằng khoản tiền đó có thể dùng để tài trợ cho SUS.
Các báo cáo cho thấy tốc độ hồi phục của các bệnh nhân Covid-19 nhập viện trong hệ thống bệnh viện tư nhân cao hơn 50% so với những người điều trị trong bệnh viện công ở Brazil.
"Đại dịch đã làm sâu sắc thêm sự bất bình đẳng: Những người nghèo nhất bị phơi nhiễm nhiều nhất, vì họ thường sống trong điều kiện không phù hợp vệ sinh, mắc nhiều bệnh mãn tính và gặp nhiều vấn đề hơn khi nằm trên giường bệnh", Werneck nói.
"Nếu SUS được tài trợ nhiều hơn, phản ứng với COVID-19 sẽ tốt hơn nhiều", ông nhận định, thêm rằng nếu hệ thống y tế công ở Brazil không tồn tại, "thảm kịch sẽ còn lớn hơn nữa".
Mai Lâm (Theo AFP)