Khi Mendonça xuất hiện triệu chứng nhẹ của Covid-19, không ai nghĩ rằng nhân viên quân cảnh cao lớn này sẽ bị khuất phục, dù ông hơi thừa cân một chút. Nhưng 4 ngày sau, ông bị sốt cao và phải nhập viện,
Theo khuyến cáo của Bộ Y tế Brazil, các bác sĩ cho Mendonça uống thuốc trị sốt rét hydroxychloroquine, cùng với thuốc kháng sinh, thuốc hạ sốt và adrenaline. "Trong hai ngày trước, các bác sĩ rất lạc quan", con gái Thais Saturnino Mendonça nói hôm 29/7. "Bố tôi cắt sốt. Tình trạng phổi và hô hấp tiến triển tốt".
Tuy nhiên, ông qua đời đột ngột ngày 28/7. "Đây là ý Chúa", Thais nói.
Xe chở linh cữu Jonas Mendonça tại lễ mai táng ở Brasilia ngày 29/7. Ảnh: CNN.
Ở Brazil, vùng dịch tồi tệ nhất Nam Mỹ, nơi ghi nhận hơn 2,5 triệu người nhiễm, hơn 90.000 người chết, ca nhiễm tăng tới 50.000 trường hợp mỗi ngày, hydroxychloroquine là tâm điểm của cuộc tranh luận về chính trị và đức tin. Khoa học chỉ ra rằng nó không có hiệu quả trong điều trị Covid-19, nhưng Bộ Y tế và Tổng thống Brazil khẳng định là có, khiến nhiều người Brazil đặt trọn niềm tin vào phương thuốc này.
Juraci, em của Mendonça, cũng đang dùng hydroxychloroquine chung với thuốc giun ivermectin và thuốc kháng sinh azithromycin để phòng bệnh. Phương thuốc này được chính phủ ủng hộ, mặc dù chưa được chứng minh về mặt khoa học.
"Tôi là minh chứng cho độ hiệu quả của thuốc", ông nói. "Những người bạn của tôi cũng dùng hydroxychloroquine đều rất ổn. Nhưng liệu có phải đôi khi một số vấn đề khác khiến vài người rơi vào tình trạng nghiêm trọng hơn?".
Nhiều nghiên cứu cho thấy hydroxychloroquine không hiệu quả trong điều trị Covid-19, thậm chí còn có thể gây hại. Giáo sư Flavia Machado, từ nhóm nghiên cứu Coalizao Covid-19 Brasil, đồng thời là giám đốc khoa điều trị tích cực của Bệnh viện Sao Paulo, đã thực hiện nghiên cứu lớn nhất về thuốc này với 55 bệnh viện ở Brazil. Bà nói rằng trong khi họ vẫn tiếp tục đánh giá tác động của nó trong giai đoạn đầu của bệnh, hiện tại nó chỉ nên được sử dụng trong các thử nghiệm lâm sàng.
"Chúng tôi đang nghiên cứu các tác động có hại và những dữ kiện thu được đến giờ cho thấy không nên sử dụng nó", bà nói.
Cựu tổng y sĩ Mỹ Vivek Murthy nói rằng các chính trị gia đang lãng phí thời gian khi tiếp tục thuyết phục mọi người rằng hydroxychloroquine có tác dụng. "Thời gian mà chúng ta bỏ ra để bác bỏ các quan niệm sai về hydroxychloroquine lẽ ra nên được dùng để giải quyết vấn đề thực tế ngay trước mắt", ông nói.
Giới khoa học toàn cầu nhìn chung kết luận hydroxychloroquine không có tác dụng trong điều trị Covid-19. Tuy nhiên, tại Brazil, những người ủng hộ thuốc bác bỏ các nghiên cứu này trong khi nhấn mạnh một nghiên cứu được công ty Hệ thống Y tế Henry Ford công bố hồi đầu tháng 7, nói rằng hydroxychloroquine có tác động tích cực trong giai đoạn đầu nhiễm virus. Nghiên cứu này đã bị nhiều bên chỉ trích và phản biện. Tổng thống Jair Bolsonaro thường xuyên ca ngợi hydroxychloroquine khi gặp những người ủng hộ, nhấn mạnh rằng nó giúp ông phục hồi sau khi nhiễm nCoV hai tuần.
Brazil đã nhập khẩu hàng triệu liều thuốc và một cuộc khảo sát do Hiệp hội Y khoa bang Sao Paulo công bố cuối tuần trước cho thấy 50% bác sĩ ở bang chịu áp lực phải kê thuốc này.
Gần đây, Bolsonaro đã tiết chế khi phát ngôn về hydroxychloroquine, nói rằng ông không khuyến nghị dùng nó nhưng đó là lựa chọn các bác sĩ và bệnh nhân có thể cân nhắc. Tuy nhiên, Bộ Y tế Brazil đã khuyến khích bệnh nhân thuộc mọi lứa tuổi, kể cả phụ nữ mang thai, sử dụng nó.
Những người ủng hộ Tổng thống Bolsonaro thường cũng ủng hộ thuốc sốt rét. Nhiều người ủng hộ tập trung bên ngoài dinh thự Tổng thống, Dinh Alvorada ở Brasilia ngày 28/7 để ăn mừng khi Bolsonaro thông báo ông đã âm tính với nCoV sau gần 20 ngày cách ly. Felipe, một trong những người ủng hộ, mô tả rất chi tiết về cách hydroxychloroquine ngăn chặn virus lây truyền trong các tế bào, dù giả thuyết này đã bị nhiều nghiên cứu bác bỏ.
Giáo dân ở nhà thờ Nucléo de Fé cầu nguyện cho Tổng thống Jair Bolsonaro trong tuần này. Ảnh: CNN.
Tuy nhiên, những người ủng hộ hydroxychloroquine không phải lúc nào cũng bác bỏ các biện pháp đã được khoa học chứng minh khác. Tại nhà thờ Nucléo da Fé ở Brasilia tuần này, tín đồ đeo khẩu trang, sử dụng gel khử trùng tay, mỗi nhóm gia đình ngồi cách nhau khoảng 2m, theo đúng khuyến cáo của các chuyên gia y tế trên thế giới.
Tuy nhiên, họ gạt khoa học sang một bên khi bày tỏ sự ủng hộ với Tổng thống và loại thuốc mà ông tuyên bố đã có tác dụng với mình.
Mục sư Wilbert Batista lên sân khấu, bắt đầu với những lời ca ngợi Bolsonaro, người mà ông thường cùng uống cà phê, ăn trưa và thậm chí còn từng đi chung trực thăng. "Vào thời Chúa Jesus, họ có các vị vua nhưng ở đất nước chúng ta, chúng ta có Tổng thống và nhiệm vụ của mỗi người là cầu nguyện cho Tổng thống", ông nói. Hình ảnh của Bolsonaro được chiếu trên màn hình sân khấu.
Batista nói rằng hydroxychloroquine được nhiều người ưa chuộng và dường như tìm cách thể hiện nó đã giúp nhiều tín đồ tránh được cái chết. "Y học không phải là trọng tâm của chúng tôi, nhưng trong nhà thờ, chúng tôi có các bác sĩ và họ đồng ý với cách điều trị mà Tổng thống nói đến", ông cho biết.
"Giáo đoàn của chúng tôi có 3.000 người và không một ai tử vong. Chỉ một người phải nhập viện, những người khác không có triệu chứng. Một số người đã sử dụng hydroxychloroquine kết hợp với kháng sinh azithromycin. Những người khác làm theo lời khuyên của bác sĩ".
Tại nghĩa trang ở Brasilia, việc hydroxychloroquine không có tác dụng với Jonas Mendonça hiển hiện rất rõ trước mặt người thân của ông. "Nhưng trong giai đoạn đen tối này của Brazil, hy vọng sai lầm dường như còn tốt hơn không có hy vọng nào", biên tập viên của CNN Nick Paton Walsh nói.
Phương Vũ (Theo CNN)