 |
|
Bạt ngàn mía bị đốt cháy ở Gia Lai. |
Vùng mía Ayun Pa vào những ngày cuối tháng 4, vết tích của một vụ khủng hoảng thừa nguyên liệu vẫn còn. Những ruộng mía bạt ngàn bị cháy chỉ còn ở những cụm gốc đen nham nhở tấp dọc bờ lô. Nhiều hộ dân ở nơi này đã từng cày bỏ mía "thừa" giờ vẫn loay hoay cày ải chuẩn bị một vụ trồng mới. Nhưng trồng cây gì thì họ vẫn ngơ ngác hỏi nhau vì đã quá sợ "món nợ cây mía" xảy ra từ vụ trước...
Cuối năm 1998, lần đầu tiên Công ty Mía đường Bourbon tỏ thiện chí với nông dân vùng nguyên liệu bằng việc đầu tư trên 14 tỷ đồng cho việc trồng và chăm sóc trên 2.300 ha mía (suất đầu tư 6,5 triệu đồng/ha, lãi suất tiền vay được gọi là lệ phí đầu tư còn cao hơn lãi suất ngân hàng là 0,9%/tháng - thu hồi cả vốn lẫn lãi khi đến vụ thu hoạch. Ngoài ra, phần lớn nông dân còn vay lãi thêm 3-4 triệu đồng/ha của ngân hàng mới đủ đầu tư. Trong hợp đồng kinh tế ký với từng hộ, ngoài các cam kết chặt chẽ về thu hoạch vận chuyển về chất lượng, chữ đường..., điều làm nông dân phấn khởi nhất là cam kết giá mua tối thiểu đến 230.000 đồng/tấn cho loại mía 10 chữ đường và mua toàn bộ số mía nhà máy đã đầu tư. Sự chu đáo ấy lẽ ra đã tạo thế chủ động để nguyên liệu cho nhà máy công suất 1.200 tấn mía/ngày.
Thế nhưng, đến vụ ép 1999-2000, toàn vùng (gồm 2 huyện Ayun Pa và Krông Pa - Gia Lai) có đến trên 4.800 ha mía, năng suất bình quân đến 55 tấn/ha. Nhiều người chưa từng cầm cuốc cũng lao vào trồng mía. Nguy cơ thừa cả ngàn ha mía khiến nhà máy chỉ mua đến 180.000 đồng/tấn - không như cam kết. Và thay vì ưu tiên thu mua của những hộ có hợp đồng, thì lại mặc nhiên đẩy tất cả những người trồng mía vào cuộc chạy đua bán nguyên liệu, tạo nên một cuộc náo loạn bi hài: nông dân có người tự đốt mía của mình để được ưu tiên bán sớm, người thì mía bị đốt vì ganh tỵ, người thì "cháy thành vạ lây". Hàng đêm từng vạt mía cháy đỏ rực các xứ đồng.... Nhiều người đợi đến lượt nhận lệnh đốn mía thì... mưa, đường lầy không vận chuyển được. Và dù nhà máy có chạy vượt 40% công suất đến hết vụ mía vẫn có trên 800 ha mía phải ra tro, lớp khác thì bị bỏ mục, bỏ khô, mía lợp đen nhiều đoạn đường liên xã. Nông dân chỉ còn biết khóc mếu, nhiều người mất trắng gia sản, nợ nần chồng chất, phổ biến là món nợ 10-30 triệu đồng/hộ. Còn công ty hết vụ vẫn còn đến gần 1,7 tỷ đồng vốn đầu tư cho nông dân không thu hồi được do họ không bán được mía. Trừ 155 hộ với món nợ 475 triệu đồng nhưng vẫn còn mía lưu vụ 2001-2002 (còn khả năng thu hồi ), 267 hộ khác với món vay lên tới trên 1,2 tỷ đồng thì đã hoàn toàn không có khả năng trả nợ.
"Tôi sẽ kiện tất cả họ ra tòa "- Tổng Giám đốc Công ty Mía đường Bourbon - Gia Lai, ông Huber Rasolofomanana thản nhiên và tự tin tất thắng khi được hỏi về cách xử lý số nợ trên. Và đến ngày 2/5, ông Huber đã có 22 đơn kiện 22 hộ nông dân với tổng tiền nợ là trên 397 triệu đồng. Đây có thể là đợt kiện thứ nhất.
Trong danh sách những con nợ có anh Nguyễn Huy Kanh, thôn Quỳnh Phú 3 (xã Chư Rcăm, huyện Krông Pa). Căn nhà trống hoác, quá mỏng manh khi liên hệ với giá trị thế chấp. Anh Kanh thần mặt: "Đã kiện rồi sao?" rồi anh kể: Tôi nợ 7,87 triệu đồng, rồi cũng phải tính... nhưng mà ức lắm! Tôi lặn lội đến nhà máy 4 lần, lần nào cũng chưa đến lượt. Đến tháng 3 mía khô quá, anh Du (hộ trồng mía khác) mới cho mượn "lệnh" đốn nhưng anh Quy, anh Tiến (người của nhà máy) vẫn không chịu, lại bảo chưa đến lượt". Sau tôi liền chặt được 2 chuyến, còn gần 1 ha nữa chưa kịp chặt thì bị cháy. Tôi có báo với nhà máy nhưng đến 7 ngày sau họ mới xuống thử rồi thay vì thu mua ngay họ lại đòi nợ. Thậm chí, đã có lệnh chặt mía của anh Du nhưng nhà máy vẫn không cho xe chở, tôi phải tự thuê xe ngoài. tính ra mía chặt khô ngoài đồng đến 40 ngày, 12 chữ đường chỉ còn 7...
Trừ một số hộ nông dân bỏ chăm sóc hay bị nước lụt trôi mất, hầu hết các con nợ đều chung thảm cảnh: mía chín nhưng không được phân lệnh đốn, cho đốn quá muộn nên mía bị cháy khô, chết cháy hoặc gặp mưa không vận chuyển được.
Ông Ksor Keng, Bí thư huyện ủy Ayun Pa, cho biết: "Tôi cũng trồng thử 7 sào mía. Nhà máy cho vay 2,8 triệu đồng nhưng lại giải ngân đến 3 đợt, thủ tục phiền hà gấp nhiều lần ngân hàng. Khi đốn mía, có 1 ha cũng phải đốn trong nhiều tháng trời". Đó là chưa kể nhiều hộ bán được mía đều phẫn uất than rằng "mỗi chuyến chở mía về nhà máy còn phải mất cho lái xe 200.000 đồng bồi dưỡng".
Quan điểm của Công ty Mía đường Bourbon thì không được như vậy, mặc dù nguyên nhân là do tình trạng tiêu cực nội bộ khá trầm trọng. Ông Huber cũng thừa nhận đã "kỷ luật, buộc thôi việc đến 5-6 người". Tất cả sự việc sẽ được làm rõ ràng khi vụ kiện được xử vào tháng 6 tới.
(Theo Lao Động, 10/5)