Theo quy hoạch được Chính phủ phê duyệt, hệ thống cảng hàng không theo mô hình trục nan với hai đầu mối vận tải chính tại Hà Nội và TP HCM.
Vùng Thủ đô Hà Nội có thêm sân bay nội địa
Thời kỳ 2021-2030, cả nước hình thành 30 cảng hàng không bao gồm 14 cảng quốc tế là Vân Đồn, Cát Bi, Nội Bài, Thọ Xuân, Vinh, Phú Bài, Đà Nẵng, Chu Lai, Cam Ranh, Liên Khương, Long Thành, Tân Sơn Nhất, Cần Thơ và Phú Quốc; 16 cảng quốc nội là Lai Châu, Điện Biên, Sa Pa, Nà Sản, Đồng Hới, Quảng Trị, Phù Cát, Tuy Hòa, Pleiku, Buôn Ma Thuột, Phan Thiết, Rạch Giá, Cà Mau, Côn Đảo, Thành Sơn và Biên Hòa.
Tầm nhìn đến năm 2050 cả nước có 33 cảng hàng không, bao gồm 14 cảng quốc tế đã có, trong đó sân bay quốc tế Hải Phòng thay thế Cát Bi; 19 cảng quốc nội, có thêm sân bay Cao Bằng, Cát Bi, Nam Hà Nội.
Vùng Thủ đô dự kiến bổ sung cảng nội địa thứ hai để hỗ trợ sân bay Nội Bài khi đạt quy mô khoảng 100 triệu hành khách mỗi năm, đáp ứng mục tiêu hình thành hai trung tâm vận tải hàng không đầu mối trung chuyển quốc tế tầm cỡ khu vực tại vùng Hà Nội và TP HCM.
Nội Bài là sân bay quốc tế duy nhất trong vùng Thủ đô. Ảnh: Giang Huy
Theo Bộ Giao thông Vận tải, số lượng cảng hàng không được quy hoạch như trên đảm bảo đến năm 2030 và tầm nhìn 2050 có trên 95% dân số có thể tiếp cận sân bay trong phạm vi 100 km, cao hơn mức trung bình của thế giới hiện nay là 75%, tương đương các nước trong khu vực.
Sân bay địa phương có cơ hội bổ sung quy hoạch
Quy hoạch được Chính phủ phê duyệt có tính mở cao, cho phép đề xuất danh mục cảng hàng không tiềm năng để nghiên cứu, đánh giá và báo cáo Thủ tướng xem xét bổ sung quy hoạch khi đủ điều kiện.
Danh sách đề xuất theo quy hoạch hiện nay có 12 sân bay gồm: Hà Giang (tại xã Tân Quang, huyện Bắc Quang); Yên Bái (phường Nam Cường, TP Yên Bái); Tuyên Quang (xã Năng Khả, huyện Na Hang); sân bay quân sự Gia Lâm (quận Long Biên, Hà Nội); Bắc Ninh (xã Xuân Lai, huyện Gia Bình); Hà Tĩnh (xã Cẩm Nam, huyện Cẩm Xuyên); Kon Tum (thị trấn Măng Đen, huyện Kon Plông); Quảng Ngãi (xã An Hải, huyện Lý Sơn); Bình Thuận (xã Ngũ Phụng, huyện Phú Quý); Khánh Hòa (xã Vạn Thắng, huyện Vạn Ninh); Đăk Nông (xã Quảng Khê, huyện Đăk Glong) và Tây Ninh (xã Phước Ninh, huyện Dương Minh Châu).
Quy hoạch cũng định hướng chuyển cảng quốc nội thành quốc tế khi có nhu cầu khai thác chuyến bay quốc tế thường lệ và cơ sở hạ tầng bảo đảm; phát triển hàng không chung theo hướng phát triển sân bay chuyên dùng (phục vụ hành khách, hàng hóa không phải vận chuyển công cộng) và sân bay quy mô nhỏ theo hướng địa phương chủ động xác định trong quy hoạch tỉnh, huy động nguồn lực đầu tư.
Một số sân bay quân sự còn được nghiên cứu theo mô hình chuyên dùng, lưỡng dụng (phục vụ dân sự và quốc phòng), đồng thời nghiên cứu chuyển sân bay chuyên dùng thành cảng hàng không khi có nhu cầu khai thác vận tải công cộng. Đây là một trong những xu hướng phát triển hàng không phổ biến trên thế giới.
Theo Cục trưởng Hàng không Đinh Việt Thắng, nhiều địa phương mong muốn có sân bay để thúc đẩy kinh tế xã hội, tuy nhiên vấn đề đầu tư và hoạt động hiệu quả là quan trọng nhất. Ngoài chi phí đầu tư, sân bay còn phải duy trì hoạt động. Sân bay được địa phương đánh giá hiệu quả, có nguồn lực đầu tư sẽ được đưa vào quy hoạch.
"Quy hoạch vừa đóng và vừa mở. Cảng nào không phát huy vai trò sẽ đưa ra khỏi quy hoạch, địa phương nào thu xếp được nguồn lực, khả thi, hiệu quả thì có thể bổ sung", ông Thắng nói.
Tại lễ công bố quy hoạch, Thứ trưởng Giao thông Vận tải Lê Anh Tuấn nhấn mạnh hệ thống cảng hàng không toàn quốc hiện nay với 22 sân bay, thời gian tới là 30 sân bay quan hệ mật thiết với quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế địa phương. Bộ Giao thông Vận tải đã phối hợp Bộ Quốc phòng và các địa phương rà soát từng sân bay và đưa ra bộ tiêu chí đánh giá sự cần thiết về nhu cầu khai thác, sản lượng hành khách, hàng hóa.
Để quy hoạch thành hiện thực, tạo động lực phát triển kinh tế xã hội, Thứ trưởng Lê Anh Tuấn đề nghị Cục Hàng không Việt Nam phối hợp chặt chẽ với các địa phương, Bộ Quốc phòng, cơ quan liên quan để triển khai và rà soát, tham mưu điều chỉnh vì quy hoạch có tính mở.
"Nếu kinh tế địa phương phát triển và có nhu cầu về cảng hàng không, Bộ Giao thông Vận tải sẽ báo cáo Chính phủ để bổ sung, điều chỉnh quy hoạch", ông Tuấn nói. Bộ Giao thông Vận tải sẽ hoàn thiện Đề án huy động các nguồn lực đầu tư cảng hàng không trình Thủ tướng.
Quy hoạch hệ thống cảng hàng không đến năm 2030, tầm nhìn 2050. Đồ hoạ: Đỗ Nam