Hình ảnh thời bé của Hamza bin Laden. Ảnh: AP
Đó là giọng nói nhẹ nhàng của một thanh niên 28 tuổi, nhưng thông điệp thì lại đậm chất Osama bin Laden: ra lệnh giết chóc. Khi đoạn ghi âm bắt đầu xuất hiện trên các trang web jihad cách đây hai tuần, nó như thể tên khủng bố khét tiếng đang truyền thông điệp thông qua đứa con trai cưng của mình, theo Washington Post.
"Hãy chuẩn bị thật kỹ để gây những thiệt hại nặng nề", Hamza bin Laden nói. "Hãy đi theo bước chân của những kẻ tử vì đạo".
Đoạn ghi âm được tung lên mạng vào ngày 13/5 là một trong một chuỗi tuyên bố gần đây của kẻ được coi là thái tử al-Qaeda. Y kêu gọi phần tử cực đoan thực hiện các cuộc tấn công vào thành phố châu Âu và Bắc Mỹ để trả thù cho cái chết của trẻ em Syria thiệt mạng trong các cuộc không kích.
Với đoạn ghi âm này, al-Qaeda, tổ chức đang bị lu mờ bởi đối thủ là Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) dường như báo hiệu sự khởi đầu của một chương mới dữ dội nhất trong lịch sử của nhóm, được cầm đầu bởi một bin Laden mới – kẻ thề sẽ trả thù cho cái chết của cha mình.
Khi IS đang yếu thế ở Syria và Iraq, al-Qaeda tìm cách lấy lòng những chiến binh bất mãn với IS. Việc thúc đẩy hình ảnh kẻ cầm đầu trẻ trung với một cái tên mang tính biểu tượng là yếu tố then chốt trong nỗ lực xác lập lại "thương hiệu" cho al-Qaeda.
Trùm khủng bố Osama bin Laden. Ảnh: AP
Giấu mặt
Tuy muốn trở thành ngôi sao mới của thế giới jihad, Hamza bin Laden lại giấu kín các thông tin cá nhân của mình, thậm chí cả khuôn mặt.
Không có hình ảnh nào của y ngoài ảnh từ hồi bé. Y được cho là đã kết hôn, có ít nhất hai con, từng sống ở khu vực bộ lạc tây bắc Pakistan, tung tích của y vẫn là ẩn số.
Việc không công bố hình ảnh có thể nhằm đảm bảo an toàn cho y nhưng điều đó cũng khiến Hamza khó trở thành "biểu tượng khủng bố", Steven Stalinsky, giám đốc điều hành của tổ chức phi lợi nhuận Viện Nghiên cứu Truyền thông Trung Đông có trụ sở tại Washington, nhận xét.
"Những kẻ trung thành với al-Qaeda và ghét bỏ IS đang tìm kiếm nguồn cảm hứng, họ nhận ra rằng y có thể cung cấp điều đó", Stalinsky nói. "Nhưng với giới trẻ ngày nay, y cần nhiều hơn đoạn ghi âm và một bức ảnh cũ".
Các thông tin mà phương Tây biết về Hamza bin Laden đến từ những bản ghi âm, thông tin tình báo và các tài liệu thu giữ trong cuộc đột kích năm 2011 của đặc nhiệm Mỹ vào khu nhà của Osama bin Laden ở Abbottabad, Pakistan.
Hamza là con trai thứ 15 trong khoảng 20 đứa con của Osama bin Laden, cũng là con trai duy nhất của bin Laden với người vợ thứ ba mà y hết mực sủng ái, Khairiah Sabar, một phụ nữ Arab Saudi thuộc dòng dõi nhà tiên tri Mohammed.
"Cậu ta thông minh sáng dạ, rất thích cưỡi ngựa giống như cha mình", một người bạn của của gia đình bin Laden nói. "Trong khi bố mẹ muốn cậu ta tránh xa chiến trường, cậu ta lại phản đối điều đó".
Sau vụ khủng bố 11/9, Osama bin Laden trở thành kẻ khủng bố bị truy nã gắt gao nhất trên thế giới. Y cho vợ và con đến Iran để trốn tránh các vụ không kích của Mỹ.
Hamza hiếm khi hoặc có thể không gặp lại bố mình sau đó. Y ở Iran vào những năm đầu tuổi 20. Năm 2009, y viết một lá thư cho bố để phàn nàn về cuộc sống "đằng sau những thanh sắt" và bày tỏ niềm khao khát tham gia cùng bố trong cuộc chiến chống lại phương Tây.
Vợ con bin Laden rời khỏi Iran vào năm 2010. Khi đặc nhiệm Mỹ đột kích tiêu diệt bin Laden năm 2011, mẹ của Hamza và các thành viên gia đình khác cũng có mặt ở khu nhà tại Pakistan nhưng Hamza thì không. Theo lệnh của Osama bin Laden, tay chân đã đưa y đến một nơi ẩn náu riêng biệt với ý định cho y đi học tại Qatar, theo các quan chức chống khủng bố của Mỹ và Pakistan.
Mô phỏng cuộc đột kích tiêu diệt bin Laden
Lợi thế
Năm 2015, thủ lĩnh mới của al-Qaeda sau khi bin Laden bị tiêu diệt, Zawahiri, giới thiệu Hamza với thế giới như một con "sư tử" của al-Qaeda. Hamza, khi đó 26 tuổi, đã thúc giục chiến binh thực hiện nhiều vụ tấn công vào các thành phố phương Tây như Washington hay Paris.
Một năm sau, y đưa ra một thông điệp cá nhân hơn với tiêu đề "Chúng ta đều là Osama", bản ghi âm 21 phút mang lời thề báo thù cho cha.
Các nhà phân tích khủng bố đã ghi nhận rằng Hamza có một số quan điểm khác bố mình và thủ lĩnh hiện giờ của al-Qaeda, Zawahiri. Không giống như Zawahiri, Hamza không công khai chỉ trích IS, có lẽ để tránh làm mếch lòng bất cứ kẻ nào ủng hộ nhóm này có khuynh hướng chuyển sang al-Qaeda.
Bạn của gia đình bin Laden cho rằng việc này là cố ý, nhằm xác định vị trí của Hamza là một hình tượng thống nhất cho các chiến binh Hồi giáo. Hamza có nhiều lợi thế vì y có thể tuyên bố mình vừa là hậu duệ của nhà tiên tri vừa là con trai của tên trùm jihad.
"Al-Qaeda tính toán rằng làm vậy sẽ khiến IS khó có thể nói xấu Hamza", bạn của gia đình bin Laden nhận xét.
Hamza cũng không đi theo phong cách jihad của bố mình. Osama bin Laden khét tiếng vì những tham vọng của y, những hoạt động khủng bố được lên kế hoạch một cách cẩn thận, đạo diễn bởi các tướng lĩnh của al-Qaeda và nhằm vào các mục tiêu chiến lược. Ngược lại, Hamza kêu gọi tín đồ nắm bắt mọi cơ hội để tấn công vào lợi ích của người Do Thái, người Mỹ, người châu Âu và người Hồi giáo thân phương Tây, sử dụng bất cứ loại vũ khí nào sẵn có. Đây là hình thức tấn công sói đơn độc giống như cách IS thường thúc giục phần tử cực đoan.
Bằng cách đó, Hamza dường như muốn gắn mình với một phong cách khủng bố quyết liệt hơn, dễ hấp dẫn các chiến binh Hồi giáo trẻ hơn, các nhà phân tích và chuyên gia đánh giá.
Những thông điệp này cũng để lại ấn tượng về một mạng lưới khủng bố đã suy yếu nhưng còn lâu mới bị đánh bại, Bruce Hoffman, cựu cố vấn Mỹ về chống khủng bố và là giám đốc của Trung tâm Nghiên cứu An ninh Đại học Georgetown, nói.
"Y mang lại sự đảm bảo rằng mặc dù al-Qaeda suy yếu trong những năm gần đây, tổ chức vẫn nằm trong tay hậu duệ của bin Laden và y là kẻ lý tưởng để tiếp nối cuộc chiến chống lại phương Tây", Hoffman nói. "Kể từ khi còn bé, Hamza đã muốn đi theo con đường của bố mình. Và theo quan điểm của al-Qaeda, bây giờ là thời điểm quan trọng cho y nắm quyền lực".
Phương Vũ