Về trách nhiệm của cha mẹ khi con chưa đủ tuổi mà phải đi lao động, pháp luật hiện hành không quy định về vấn đề này. Tuy nhiên, trong lĩnh vực vi phạm hành chính, pháp luật sẽ xử lý khi cha mẹ có hành vi xâm phạm sức khỏe hoặc ngược đãi con cái. Do vậy, trường hợp cha mẹ bắt ép con cái làm việc nhằm hành hạ, ngược đãi con cái thì sẽ bị xem xét trách nhiệm pháp lý về hành vi này.
Về trách nhiệm của bên sử dụng lao động (công ty ký hợp đồng lao động với con bạn), Điều 143 Bộ luật Lao động, người lao động có thể là người chưa thành niên (chưa đủ 18 tuổi).
Song khi sử dụng lao động chưa thành niên, người sử dụng lao động phải có sự đồng ý của cha, mẹ hoặc người giám hộ; lập sổ theo dõi riêng, ghi đầy đủ họ tên, ngày tháng năm sinh, công việc đang làm, kết quả những lần kiểm tra sức khỏe định kỳ và xuất trình khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu.
Đối với người lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi không được làm công việc hoặc làm việc ở nơi làm việc quy định tại Điều 147 của Bộ luật này, cụ thể:
1. Cấm sử dụng người lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi làm các công việc sau đây:
a) Mang, vác, nâng các vật nặng vượt quá thể trạng của người chưa thành niên;
b) Sản xuất, kinh doanh cồn, rượu, bia, thuốc lá, chất tác động đến tinh thần hoặc chất gây nghiện khác;
c) Sản xuất, sử dụng hoặc vận chuyển hóa chất, khí gas, chất nổ;
d) Bảo trì, bảo dưỡng thiết bị, máy móc;
đ) Phá dỡ các công trình xây dựng;
e) Nấu, thổi, đúc, cán, dập, hàn kim loại;
g) Lặn biển, đánh bắt thủy, hải sản xa bờ;
h) Công việc khác gây tổn hại đến sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách của người chưa thành niên.
2. Cấm sử dụng người lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi làm việc ở các nơi sau:
a) Dưới nước, dưới lòng đất, trong hang động, trong đường hầm;
b) Công trường xây dựng;
c) Cơ sở giết mổ gia súc;
d) Sòng bạc, quán bar, vũ trường, phòng hát karaoke, khách sạn, nhà nghỉ, cơ sở tắm hơi, cơ sở xoa bóp; điểm kinh doanh xổ số, dịch vụ trò chơi điện tử;
đ) Nơi làm việc khác gây tổn hại đến sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách của người chưa thành niên.
Như vậy, với quy định nói trên, việc công ty tuyển dụng con bạn làm bảo vệ ca đêm là trái pháp luật bởi việc này ảnh hưởng đến sự phát triển thể lực, trí lực của con bạn.
Ngoài vi phạm nói trên, công ty còn vi phạm thời gian làm việc với người lao động. Khoản 2 Điều 146 Bộ luật Lao động quy định thời giờ làm việc của người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi không được quá 8 giờ trong 1 ngày và 40 giờ trong 1 tuần nhưng con bạn phải làm 12 giờ/ngày.
Để bảo vệ quyền lợi cho cháu, bạn có thể gửi đơn đến cơ quan lao động và thương binh xã hội cấp huyện nơi con bạn đã làm việc để được giải quyết. Đối với các vi phạm của công ty, sau khi thụ lý đơn, cơ quan chức năng sẽ tiến hành xác minh. Nếu đủ căn cứ chứng minh vi phạm thì sẽ ra quyết định xử phạt theo theo quy định tại Nghị định 12/2022/NĐ-CP.
Trường hợp không đồng ý với kết quả giải quyết của cơ quan lao động thì con bạn (nếu cháu đã từ đủ 15 tuổi trở lên) hoặc bạn với tư cách là người đại diện (nếu cháu chưa đủ 15 tuổi) có thể khởi kiện vụ án tranh chấp hợp đồng lao động tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền để được pháp luật bảo vệ.
Luật sư Vũ Tiến Vinh
Công ty luật Bảo An, Hà Nội