Tổng thống Donald Trump hôm 10/10 để vuột mất giải Nobel Hòa bình mà ông rất mong chờ. Ngay lập tức, những người ủng hộ ông trong phong trào "Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại" (MAGA) đã bày tỏ giận dữ sau khi Ủy ban Nobel ở Na Uy thông báo lãnh đạo phe đối lập Venezuela Maria Corina Machado mới là người được trao giải năm nay.
Chiến dịch vận động trao Nobel Hòa bình cho Tổng thống Mỹ đã gia tăng mạnh mẽ trong tuần qua, khi ông Trump thành công trong việc thúc đẩy Israel và Hamas đạt lệnh ngừng bắn và thỏa thuận hòa bình giai đoạn một.
Tổng thống Donald Trump tại bãi cỏ phía nam Nhà Trắng ngày 10/10. Ảnh: AP
Tổng thống từ lâu đã thể hiện rằng ông khao khát giải thưởng này. Vì thế, khi thông tin được công bố, nhiều thành viên MAGA, vốn xem ông Trump như nhà kiến tạo hòa bình đã giúp chấm dứt các cuộc xung đột trên toàn cầu, ngay lập tức lên tiếng, cáo buộc Ủy ban Nobel thiên vị và Tổng thống đã bị "cướp" mất giải.
"Ủy ban Nobel từng trao giải hòa bình cho ông Obama vì không làm gì cả", thượng nghị sĩ Cộng hòa John Barrasso viết trên X. "Họ sẽ không thể nhận ra đâu là hòa bình ngay cả khi nó ở trước mắt họ".
"Ông Trump xứng đáng với giải Nobel Hòa bình, nhưng kẻ thua cuộc ở đây là Ủy ban Nobel, những người đã làm ô uế thêm thương hiệu từng lừng lẫy của mình", cựu MC kênh Fox News kiêm người dẫn chương trình podcast Megyn Kelly viết.
Katie Miller, vợ của Phó chánh Văn phòng Nhà Trắng Stephen Miller, gọi quyết định không trao giải cho Tổng thống Trump là minh chứng cho thấy Ủy ban Nobel đặt "chính trị lên trên hòa bình".
Tài khoản X MAGA Voice trong khi đó tweet: "Maria Machado, một người nào đó không ai biết, vừa đoạt giải Nobel Hòa bình. Bất cứ ai biết suy nghĩ thấu đáo đều cho rằng Donald Trump đáng lẽ phải thắng".
Tương tự, nhà hoạt động chính trị cánh hữu Laura Loomer cũng chỉ trích kết quả được Ủy ban Nobel Na Uy công bố. "Người duy nhất xứng đáng với giải thưởng này là Tổng thống Trump", bà viết trên X.
Về phần mình, Ủy ban Nobel cho biết họ trao giải cho Machado "vì những nỗ lực không mệt mỏi của bà nhằm thúc đẩy các quyền dân chủ cho người dân Venezuela".
Sau thông báo từ Ủy ban, Machado không chỉ bày tỏ lòng biết ơn mà còn dành tặng giải thưởng của mình cho cả người dân Venezuela và chính Tổng thống Trump. Bà cũng bày tỏ "tin tưởng vào Tổng thống Trump cùng người dân Mỹ" trong nỗ lực hướng đến tự do, dân chủ.
Ông chủ Nhà Trắng khen ngợi bà Machado đã có "hành động rất đẹp". "Tôi không nói 'vậy thì trao giải cho tôi đi', dù tôi tin bà ấy có thể đã muốn như vậy. Bà ấy thật tốt bụng", ông nói đùa.
Tuy nhiên, điều đó không ngăn được nỗi bất bình của MAGA. Hạ nghị sĩ Cộng hòa Richard Hudson trong một bài đăng trên X đã đề cao thỏa thuận hòa bình giữa Israel và Hamas, kèm theo hình ảnh, dường như do AI tạo, ông và Tổng thống Trump đang giơ cao giải Nobel Hòa bình tại tòa nhà quốc hội, giữa các nhà lập quốc Mỹ.
"Các đời tổng thống Mỹ trong nhiều thập kỷ qua đã không giúp lập lại hòa bình ở Trung Đông", Hudson viết. "Thật đáng hổ thẹn khi Tổng thống Trump không nhận được Nobel Hòa bình vì tất cả những gì ông đã làm cho hòa bình khu vực. Do Ủy ban Nobel không làm điều đó, tôi sẽ làm!".
Giám đốc Truyền thông Nhà Trắng Steven Cheung cũng cáo buộc Ủy ban Nobel ưu tiên "chính trị hơn hòa bình" trong quyết định của mình.
"Tổng thống Donald Trump sẽ tiếp tục kiến tạo các thỏa thuận hòa bình, chấm dứt chiến sự và cứu lấy sinh mạng con người. Ông ấy có trái tim nhân đạo và sẽ không bao giờ có ai như vậy, có thể dùng ý chí để lay chuyển cả ngọn núi", ông viết.
Hạ nghị sĩ Cộng hòa Buddy Carter, người đang tìm kiếm ủng hộ từ Tổng thống Trump trong nỗ lực giành đề cử của đảng Cộng hòa cho cuộc đua vào Thượng viện bang Georgia, nói với Fox Business rằng ông sẽ trình một dự thảo nghị quyết lên quốc hội thúc đẩy nỗ lực "vinh danh Tổng thống bằng giải Nobel Hòa bình", bất chấp việc quốc hội Mỹ không có vai trò thực tế trong việc chọn ra người chiến thắng của giải thưởng này.
Carter đồng thời bày tỏ tin tưởng rằng Tổng thống Trump "sẽ là một ứng viên mạnh vào năm tới".
"Lẽ ra năm nay ông ấy phải là một người chiến thắng hiển nhiên, nhưng thật không may, Ủy ban đã đưa ra quyết định sai lầm", hạ nghị sĩ đến từ bang Georgia trả lời phỏng vấn. "Nhưng họ đã đưa ra quyết định, vì vậy, năm tới họ sẽ có cơ hội sửa sai".
Thượng nghị sĩ Roger Marshall cũng cho hay ông đã nghĩ về những việc cần làm để Tổng thống có thể giành Nobel Hòa bình cho năm tới. "Đó là hy vọng của tôi", Marshall nói. "Chắc chắn Tổng thống xứng đáng vì những việc ông ấy đã làm".
"Di sản giải Nobel Hòa bình sẽ bị tổn hại không thể khắc phục nếu nó không được trao cho Tổng thống Trump vào năm 2026", Jason Miller, cựu quan chức cấp cao trong chiến dịch tranh cử của ông Trump, nói. "Những lời kêu gọi trao Nobel Hòa bình 2026 cho Tổng thống Trump sẽ chỉ ngày càng lớn hơn".
Nhưng nhiều điều có thể xảy ra trong khoảng thời gian một năm. Các nhà phân tích chính sách đối ngoại cho rằng nếu thỏa thuận hòa bình ở Gaza không được duy trì, nếu giao tranh tiếp diễn và người dân Gaza vẫn thiệt mạng giữa làn đạn, Tổng thống Trump khó có thể được ghi nhận là đã xây dựng một thỏa thuận, mà chỉ thắp lên "hy vọng hão huyền" về hòa bình cận kề.
"Ủy ban sẽ muốn xem liệu thỏa thuận hòa bình mà ông Trump mô tả giống như một chiến thắng lịch sử là thật hay chỉ nhất thời", bình luận viên Peter Nicholas và Monica Alba từ NBC News nhận xét.
Bà Maria Corina Machado phát biểu trước người ủng hộ tại Caracas hồi tháng 1. Ảnh: AFP
"Chúng tôi không biết liệu kế hoạch hòa bình này có bền vững và lâu dài hay không", Nina Graeger, giám đốc Viện Nghiên cứu Hòa bình Oslo, người chuyên dự đoán các ứng viên hàng đầu cho giải Nobel Hòa bình, nói. "Tổng thống Trump chắc chắn nên được ghi nhận vì những nỗ lực chấm dứt xung đột và thực sự dấn thân vào quá trình đó. Nhưng còn rất nhiều trở ngại đối với việc thực hiện kế hoạch".
Ngoài ra, vấn đề thứ hai tác động tới triển vọng đạt Nobel Hòa bình năm tới của Tổng thống Trump, người luôn đề cao chủ nghĩa "Nước Mỹ trên hết", còn nằm ở câu hỏi là liệu ông có chọn hợp tác sâu rộng hơn với các nước khác hay không. Khi lập ra giải thưởng, Alfred Nobel đã nhấn mạnh rằng ứng viên chiến thắng phải là người "làm được nhiều nhất hoặc tốt nhất cho tình anh em giữa các quốc gia", bên cạnh nhiều tiêu chí khác.
Theo giới phân tích, nếu Tổng thống Trump tiếp tục đe dọa sáp nhập Canada, mua lại Greenland hay tiếp quản kênh đào Panama như đã làm trong năm qua, ông sẽ không đáp ứng tiêu chí này. Mặt khác, Ủy ban Nobel nhiều khả năng cũng xem xét việc Tổng thống rút Mỹ khỏi các nỗ lực hợp tác xuyên quốc gia, như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hay thỏa thuận khí hậu Paris, khi đưa ra quyết định.
Kare Aas, cựu đại sứ Na Uy tại Mỹ, cho biết Tổng thống Trump sẽ là một "ứng viên nặng ký" cho giải thưởng nếu ông chấm dứt được xung đột Nga - Ukraine hay Israel - Hamas. Tuy nhiên, ông nói thêm Tổng thống không phải người chắc chắn thắng cuộc. "Nếu hòa bình thực sự được lập lại ở Gaza và Ukraine vào năm tới, Ủy ban cũng không nhất thiết phải trao giải Nobel Hòa bình cho ông ấy", Aas lưu ý.
Vũ Hoàng (Theo Politico, NBC News, AFP, Reuters)