Lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un bước xuống từ chiếc xe được cho là thuộc dòng xe Rolls-Royce khi gặp Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hồi tháng 10 năm ngoái. Ảnh: Twitter.
Năm ngoái, Hugh Griffiths, điều phối viên nhóm chuyên gia Liên Hợp Quốc phụ trách các vụ vi phạm lệnh trừng phạt của Triều Tiên, nhận được bằng chứng mới đáng kinh ngạc về việc Bình Nhưỡng vi phạm các lệnh trừng phạt quốc tế: Bức ảnh chụp lãnh đạo Kim Jong-un trên chiếc xe limousine Rolls-Royce đen sáng bóng trên đường tới gặp Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo ở thủ đô Triều Tiên.
Lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc cấm Triều Tiên mua một số mặt hàng xa xỉ như trang sức, du thuyền hay xe sang, giống chiếc limousine mà Kim sử dụng ở Bình Nhưỡng hồi tháng 10/2018, khi Ngoại trưởng Pompeo tới Triều Tiên để thuyết phục ông thực hiện cam kết từ bỏ vũ khí hạt nhân.
Những bức ảnh Kim trong chiếc xe Rolls-Royce đã mở ra một cuộc điều tra mới cho Griffiths và nhóm chuyên gia tại Liên Hợp Quốc. Nếu lãnh đạo Triều Tiên có thể né lệnh trừng phạt quốc tế để bí mật mua về những hàng hóa có giá trị như chiếc xe Rolls-Royce, Triều Tiên gần như chắc chắn có khả năng nhập những thiết bị tinh vi hơn.
"Nếu bạn có thể đưa lậu vào Triều Tiên cả một chiếc xe limousine, thường được vận chuyển bằng container, bạn cũng có thể nhập lậu các bộ phận nhỏ hơn như những linh kiện vừa dùng cho tên lửa đạn đạo vừa dùng cho chương trình hạt nhân... Điều này thật sự gây quan ngại", Griffiths cho hay.
Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang theo đuổi chính sách "gây áp lực tối đa lên Triều Tiên" thông qua các biện pháp trừng phạt, cấm vận, coi đây là cách hữu hiệu để buộc Bình Nhưỡng ngồi vào bàn đàm phán với Washington về chương trình vũ khí. Tuy nhiên, hai cuộc gặp thượng đỉnh chưa giúp Mỹ đạt được bước tiến đáng kể nào trong việc thuyết phục Triều Tiên từ bỏ vũ khí hạt nhân. Trong khi đó, Triều Tiên đã tìm ra rất nhiều cách để làm chệch chiến lược "gây áp lực tối đa" của Mỹ, theo các nhà điều tra Liên Hợp Quốc.
"Triều Tiên tiếp tục chống lại những nghị quyết của Hội đồng Bảo an thông qua việc giao dịch trái phép các sản phẩm dầu mỏ và than đá", Liên Hợp Quốc hồi tháng ba kết luận. "Những vi phạm này khiến các lệnh trừng phạt mới nhất của Liên Hợp Quốc áp đặt lên lĩnh vực nhập khẩu dầu mỏ và than đá ở Triều Tiên không thể phát huy tác dụng".
Sung-Yon Lee, giáo sư nghiên cứu Triều Tiên tại Đại học Tufts, Mỹ, cho rằng Triều Tiên đã chi 650-700 triệu USD một năm để nhập khẩu xa xỉ phẩm, từ rượu thượng hạng đến ván trượt tuyết, và Trung Quốc là "đối tác lớn nhất" giúp Triều Tiên né các biện pháp trừng phạt.
Biểu tượng chữ "R" quen thuộc của hãng Rolls-Royce được nhìn thấy rõ ràng trên xe chở lãnh đạo Triều Tiên. Bên cạnh đó, đội ngũ của Liên Hợp Quốc còn tìm thấy một số chi tiết đặc biệt khác. Họ đã gửi yêu cầu điều tra xuất xứ chiếc xe tới Rolls-Royce và chỉ nhận được câu trả lời rằng xe được sản xuất từ tháng 8/2012 đến tháng 2/2017 tại một cơ sở ở Anh.
Theo Griffiths, việc lãnh đạo Triều Tiên năm ngoái quyết định dùng chiếc xe limousine tới gặp Ngoại trưởng Mỹ là cách để ông gửi đi thông điệp rằng Triều Tiên thừa sức đối phó với các biện pháp trừng phạt.
Tuy nhiên, hành động của Kim cũng mang tới cho các nhà điều tra Liên Hợp Quốc một manh mối mới. Chuyên gia Liên Hợp Quốc trước đây đã lần theo dấu vết một chiếc xe limousine Mercedes-Benz mà lãnh đạo Triều Tiên sử dụng, qua đó dẫn tới một doanh nhân Trung Quốc. Griffiths hy vọng sẽ đạt được kết quả tương tự với chiếc Rolls-Royce.
Lúc bấy giờ, bước đầu tiên họ thực hiện là lấy các bức hình công khai từ Bình Nhưỡng và tìm kiếm mọi đặc điểm nhận dạng nổi bật của chiếc xe sang. Theo tạp chí Car and Driver, nó có giá ít nhất là 450.000 USD. Liên hệ với công ty Mercedes-Benz để truy cập cơ sở dữ liệu sản phẩm, qua quá trình phân tích, sàng lọc, các nhà điều tra đã phát hiện ra công ty cuối cùng sở hữu chiếc xe trước khi nó được đưa vào Triều Tiên.
Chiếc xe Mercedes S600 Pullman Guard chống đạn được đội vệ sĩ 12 người bảo vệ của lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un. Ảnh: AFP.
Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc, chiếc xe được chuyển bằng container từ cảng Long Beach, California, tới Đại Liên, Trung Quốc, theo đề nghị từ George Ma, một doanh nhân Trung Quốc. Báo cáo năm 2016 từ Liên Hợp Quốc cho hay công ty của Ma từng dính líu tới các vụ vận chuyển "vật liệu liên quan đến vũ khí" cho Congo. Hồi tháng ba, Trump áp lệnh trừng phạt lên một trong các công ty vận chuyển chiếc Mercedes là Liaoning Danxing International Forwarding.
Nhưng các quan chức Liên Hợp Quốc khó có thể tiến hành cuộc điều tra về chiếc Rolls-Royce khi không có thông tin nhận dạng về chiếc xe. Đến đầu năm nay, họ lại chứng kiến lãnh đạo Kim Jong-un ngồi trên một chiếc Mercedes-Maybach S600 chống đạn có giá ít nhất là 500.000 USD. "Rõ ràng họ có một hệ thống để nhập lậu hàng hóa xa xỉ bị cấm", Griffiths nhận định.
Luật sư Joshua Stanton, người tham gia giúp quốc hội Mỹ soạn thảo luật trừng phạt Triều Tiên, đồng tình với ý kiến cho rằng sự xuất hiện của những chiếc xe limousine ở Triều Tiên là dấu hiệu cho thấy cách thực thi lệnh trừng phạt đang tồn tại lỗ hổng, song không có nghĩa là các biện pháp trừng phạt vô tác dụng.
Theo Stanton, việc Kim Jong-un "khoe" những chiếc xe sang trọng dường như là cách để che đậy những khó khăn mà Triều Tiên đang phải đối mặt. "Họ chắc chắn đang cố thuyết phục thế giới rằng các biện pháp trừng phạt không phát huy tác dụng nhưng thực tế, lệnh trừng phạt có ý nghĩa nhất là trong lĩnh vực tài chính và chúng thực sự có hiệu quả", ông nhấn mạnh.
Vũ Hoàng (Theo SCMP)