Những ngày gần Tết, gia đình ông Nguyễn Văn Vinh (Thọ Xuân, Thành Hoá) tất bật chuẩn bị cho các đơn hàng nem nướng, nem thính.
Mỗi ngày gia đình ông sử dụng hàng tạ lá chuối để làm nem, trong đó 4 người được phân công làm công đoạn phân loại, tước và lau rửa lá chuối.
Người thợ rang thính để chuẩn bị làm nem. Thính làm bằng gạo chỉ xay bỏ vỏ trấu, chưa được xát lớp cám gạo, giàu dinh dưỡng.
Thính rang vừa chín tới, nếu cháy quá sẽ có vị đắng, còn rang chưa chín thì không thơm.
Thịt để làm nem tuyển chọn phần mông, vai, thăn (sống lưng) con lợn để lấy được phần nạc nhất; cắt bằng máy. "Trước kia, công đoạn làm thịt mất rất nhiều công sức, nay sử dụng máy cắt tiết kiệm 80% thời gian so với trước", ông Vinh nói.
Ngoài thịt, gia vị đóng vai trò tạo hương vị cho nem còn có hạt tiêu, tỏi, mì chính, muối.
Thịt được trộn đều trước khi người thợ làm nem nắm thành quả. Khoảng 70 kg thịt sẽ làm được 700 quả nem.
Mỗi quả nem khoảng 100 g, tuỳ khách đặt hàng, trọng lượng có thể tăng hoặc giảm.
Nem nướng và nem thính là tên gọi truyền thống của người dân Thanh Hoá. Nem trộn với thính để vài ngày sẽ lên men có vị chua, người dùng muốn tăng mùi thơm và vị chua có thể mang nướng để thay đổi khẩu vị.
Khoảng một tháng trước Tết, mỗi ngày gia đình ông Vinh huy động tới 25 người làm để phục vụ hết đơn hàng khách đặt.
Nem được gói bằng tay. Một người có thể gói được khoảng 75 quả nem mỗi giờ.
Ngày thường gia đình ông Vinh làm khoảng 700 chiếc nem, còn giáp Tết số lượng tăng lên 1.200 chiếc. Mỗi quả nem gói xong, để từ 2 ngày đến 4 ngày tuỳ thời tiết. Nem khi chín (chua), có thể giữ trong tủ lạnh khoảng 10 ngày để ăn dần.
Nem thường được ăn kèm với lá đinh lăng, tỏi và ớt.
Nem được đưa đi tiêu thụ ở nhiều tỉnh, thành trong Nam ngoài Bắc, giúp gia đình ông Vinh có thu nhập trung bình hơn một triệu đồng mỗi ngày; dịp gần Tết có thể lên đến cả chục triệu đồng.
Ngọc Thành