Sự kiện Vacharaesorn Vivacharawongse, con trai thứ hai trong số 7 người con của Vua Rama X Maha Vajiralongkorn, hồi giữa tháng về thăm quê hương sau gần ba thập kỷ sống trên đất Mỹ đã thu hút sự quan tâm đáng kể từ dư luận và giới quan sát nền quân chủ Thái Lan. Vacharaesorn về nước dù hoàng gia Thái Lan chưa ban bố bất kỳ quyết định nào về nối lại quan hệ với ông.
Sự bất ngờ và hiếu kỳ càng tăng cao khi ông được phép tham gia nhiều sự kiện có liên hệ với hoàng gia Thái Lan, dù ông bị tước bỏ thân phận hoàng tử từ năm 1996.
Vacharaesorn đến thăm một trung tâm chăm sóc trẻ em thiếu may mắn do hoàng gia bảo hộ. Không lâu sau, ông đến chùa hoàng gia Wat Yannawa xin lộc và làm lễ phóng sinh. Ông còn có cuộc gặp với Đức tăng thống Somdej Phra Maha Munivongse, lãnh đạo cao nhất của Giáo hội Phật giáo Thái Lan do Vua Rama X trực tiếp chỉ định.
Giới quan sát đánh giá những hoạt động này là cơ hội để Vacharaesorn chứng tỏ ông đủ năng lực thực hiện các nghĩa vụ nghi lễ và truyền thống của hoàng gia.
Theo Pavin Chachavalpongpin, chuyên gia tại Trung tâm Nghiên cứu Đông Nam Á và là phó giáo sư Đại học Kyoto của Nhật Bản, chuyến thăm quê của ông Vacharaesorn có thể là bước "dò đá qua sông" của hoàng gia Thái Lan. Sự trở về của người con trai 42 tuổi rõ ràng không thể diễn ra nếu không có sự chấp thuận của Vua Rama X, dù Quốc vương không bình luận về sự kiện này.
Vacharaesorn Vivacharawongse đến chùa Wat Yannawa ở Bangkok, Thái Lan vào ngày 10/8. Ảnh: Reuters
Vua Rama X, 71 tuổi, chưa chỉ định ai trong 7 người con sẽ kế thừa trọng trách dẫn dắt nền quân chủ. Hoàng gia Thái Lan chỉ mới sắc phong Dipangkorn Rasmijoti, 18 tuổi, con trai út của vua Rama X, làm hoàng tử.
Nhà vua Thái Lan còn hai người con gái đều được sắc phong công chúa là Bajrakitiyabha, 44 tuổi, và Sirivannavari, 36 tuổi. Công chúa Sirivannavari được chỉ định làm cố vấn đặc biệt cho quân đội, mang hàm thiếu tướng, song bà dành đam mê chủ yếu cho lĩnh vực thời trang.
Giới quan sát quân chủ Thái Lan vài năm qua cho rằng Công chúa Bajrakitiyabha sau này có thể đảm nhiệm vị trí nhiếp chính hoặc nữ vương. Hiến pháp Thái Lan sửa đổi năm 1974 cho phép công chúa kế thừa ngai vàng nếu nhà vua không chỉ định thái tử. Bà Bajrakitiyabha thường xuyên xuất hiện cùng phụ vương trong các sự kiện của hoàng gia, hoặc đại diện cho hoàng gia trong một số chương trình truyền hình.
Tuy nhiên, những dự báo này đều bị gác lại từ tháng 12/2022, khi công chúa 44 tuổi đột quỵ và nhập viện. Trong thông cáo gần nhất vào tháng 1, hoàng gia Thái Lan cho biết Công chúa Bajrakitiyabha vẫn hôn mê. Các bác sĩ phải "sử dụng thuốc và thiết bị đặc dụng để duy trì hoạt động tim, phổi và thận của công chúa".
Sự trở về của Vacharaesorn "cho thấy chuyển biến lớn trong hoàng gia Thái Lan xoay quanh vấn đề chọn người kế vị", theo Paul Handley, tác giả cuốn tiểu sử của cố vương Rama IX Bhumibol Adulyadej.
Vacharaesorn Vivacharawongse tại sân bay Bangkok hôm 14/8, khi kết thúc chuyến thăm quê. Ảnh: Reuters
Vacharaesorn không vấp phải sự chỉ trích từ truyền thông hay các nhóm bảo hoàng khi ông trở về Thái Lan, bất chấp những cáo buộc nặng nề mà mẹ mình từng gánh chịu. Cha ông khi còn là Thái tử từng cho in cáo thị dán khắp tường cung điện cáo buộc vợ mình dan díu với Anand Rotsamkhan, tướng không quân 60 tuổi, và cấm bà đặt chân trở lại Thái Lan.
"Chuyến thăm là một phép thử. Vacharaesorn tham gia một số hoạt động điển hình dành cho người được xã hội trọng vọng: thăm người nghèo, hành lễ ở chùa, gặp gỡ người dân ở mọi thành phần xã hội. Ông cũng tránh gặp công khai chính trị gia, quân đội, quan chức trong hoàng gia", Handley nhận định.
Chuyên gia về quân chủ Thái Lan lưu ý rằng Vacharaesorn đã cố gắng không vượt quá thân phận thường dân, nhưng các hoạt động tạo ra đồn đoán rằng ông "được phụ vương vừa lòng" và điều đó thể hiện vị thế mới của ông ấy.
Người con trai thứ hai của Vua Rama X đã tạo dựng được hình ảnh tích cực trong cộng đồng Thái Lan ở nước ngoài nhiều năm qua. Ông lập quỹ học bổng dành cho thanh thiếu niên Thái Lan đến Mỹ và giữ chức chủ tịch Hội Người Thái tại Mỹ Yêu kính Đức vua với nhiều hoạt động vinh danh hoàng gia. Ông còn cử đại diện về Thái Lan dự sự kiện Phật giáo ở tỉnh Sa Kaeo năm 2020, trùng với lễ giỗ lần thứ tư của cố vương Rama IX, mà không vấp phải phản đối nào từ phụ vương.
"Vài năm trước, Vacharaesorn đến Hong Kong gặp cộng đồng gốc Thái và được đón tiếp long trọng. Một vài người giàu có đã bay từ Bangkok đến đó để diện kiến. Những sự kiện này đều được truyền thông rầm rộ. Ông ấy ý thức rất rõ mình là con vua và có cơ hội giữ một vị trí quan trọng ở hoàng gia trong tương lai, thậm chí có thể là người thừa kế ngai vàng", Handley nhận xét.
Vacharaesorn Vivacharawongse, con trai thứ hai của Vua Rama X, thực hành nghi lễ phóng sinh cá ở chùa Wat Yannawa, Bangkok, ngày 10/8. Ảnh: Reuters.
Chuyên gia Pavin Chachavalpongpin cho rằng chuyến hồi hương lần này của ông Vacharaesorn không đơn thuần là một chuyến du lịch, mà thể hiện rõ mục tiêu nối lại quan hệ với hoàng gia.
Vacharaesorn không giấu mong muốn duy trì gắn kết lâu dài với Thái Lan và không dừng lại ở những chuyến thăm quê. Khi đến thăm bệnh viện Siriraj ở Bangkok cùng em trai Chakriwat Vivacharawongse, Vacharaesorn gợi ý rằng Chakriwat có thể làm cố vấn cho bệnh viện và làm giảng viên thỉnh giảng. Trong buổi họp báo ở sân bay quốc tế Suvarnabhumi trước khi sang Mỹ, ông gửi lời cảm ơn người dân và hoàng gia, đồng thời tuyên bố sẽ đưa gia đình trở về Thái Lan vào một ngày không xa.
"Khi trở lại Thái Lan lần này, tôi đã nhận được sự ấm áp từ tất cả người tôi gặp gỡ. Tôi đã gặp nhiều người dân Thái Lan và có thể nói chuyện gần gũi với họ", ông Vacharaesorn nói. "Được trở về Thái Lan sau khoảng thời gian dài xa cách đã giúp lấp đầy khoảng trống trong trái tim tôi. Đó là cảm giác tuyệt vời".
Thanh Danh (Theo CNN, BBC, Guardian, Daily Beast)