Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 21/3 thông báo tập đoàn Boeing đã được trao hợp đồng chế tạo tiêm kích thế hệ 6 thuộc dự án Làm chủ Bầu trời Thế hệ mới (NGAD). Phi cơ có tên là F-47 và sẽ dần thay thế chiến đấu cơ tàng hình F-22 đã hoạt động hơn 20 năm.
Trong sự kiện này, giới chức Mỹ cũng công bố những hình ảnh mô phỏng đầu tiên của F-47. Chỉ có phần mũi, khoang lái, càng đáp và một phần cụm cánh máy bay được hé lộ, dường như nhằm bảo đảm bí mật về thiết kế trong dự án.
Tyler Rogoway, biên tập viên của chuyên trang quân sự Mỹ War Zone, cho rằng điểm nổi bật và khó hiểu nhất trong ảnh F-47 là cụm cánh mũi ở hai bên buồng lái. "Đây là yếu tố gây bất ngờ, do tiêm kích F-47 cần được tối ưu cho tính tàng hình, tầm bay, tải trọng và tốc độ, thay vì tập trung vào khả năng cơ động. Nó đặt ra rất nhiều dấu hỏi", chuyên gia Mỹ nói.
Cánh mũi trên tiêm kích F-47 trong đồ họa mô phỏng được công bố ngày 21/3. Đồ họa: USAF
Phần lớn giới chuyên gia đến nay vẫn nhận định F-47 ứng dụng thiết kế không cánh đuôi, tương tự oanh tạc cơ B-2 và B-21. Các hình ảnh mô phỏng về dự án NGAD đều cho thấy tiêm kích dùng cánh tam giác, không có cánh đuôi đứng và đuôi ngang, cũng như không có cánh mũi.
"Thiết kế không cánh đuôi giúp tăng khả năng tàng hình so với các máy bay truyền thống, nhưng rất khó duy trì độ ổn định khi bay, đặc biệt là với tiêm kích chiến thuật phải hoạt động ở nhiều dải tốc độ và độ cao khác nhau. Nhà sản xuất sẽ phải hy sinh một số tính năng để giải quyết thách thức này", Rogoway nhận xét.
Động cơ trang bị hệ thống đẩy vector có thể giải quyết một phần vấn đề, nhưng tính năng này sẽ làm tăng chi phí, khối lượng máy bay, độ phức tạp cơ khí và thời gian bảo dưỡng.
"F-47 có cánh mũi dường như xuất phát từ yêu cầu bảo đảm khả năng cơ động cao cho tiêm kích. Thiết kế này cũng cho thấy giới chức Mỹ dường như đã đưa ra quyết định rộng hơn đối với hệ sinh thái của dự án NGAD, trong đó F-47 đóng vai trò trung tâm", Rogoway nêu quan điểm.
Nhiều tiêm kích hiện đại trên thế giới cũng sở hữu cánh mũi, trong đó có Eurofighter Typhoon, Dassault Rafale, JAS 39 Gripen của châu Âu, một số biến thể thuộc họ Su-27 của Nga như Su-30SM, Su-33 và Su-34, cùng tiêm kích J-10 và J-20 Trung Quốc.
Nhược điểm lớn nhất của cánh mũi tăng đáng kể diện tích phản xạ radar và giảm khả năng tàng hình, đặc biệt là ở bán cầu trước. Tiêm kích tàng hình đầu tiên của Trung Quốc là J-20 bị đánh giá có khả năng tàng hình thấp hơn các máy bay tương tự vì cụm cánh mũi với kích thước lớn.
Hình ảnh mô phỏng cho thấy nhiều khả năng F-47 dùng cánh mũi cố định, chủ yếu giúp tăng lực nâng trong một số điều kiện bay nhất định, thay vì cánh chuyển động như J-20 và các tiêm kích thế hệ 4.
"Phương án cánh mũi cố định sẽ loại bỏ một biến số khi tính toán diện tích phản xạ radar của máy bay, đơn giản hóa quá trình tối ưu tàng hình so với cánh mũi chuyển động. Tuy nhiên, nó đánh đổi nhiều thứ mà không mang lại hiệu quả rõ ràng. Điều đó càng khiến thiết kế F-47 gây khó hiểu", chuyên gia Mỹ nói.
Một số quốc gia từng thiết kế tiêm kích tàng hình với cánh mũi, song tới nay chỉ duy nhất mẫu J-20 Trung Quốc đã xuất xưởng và đưa vào biên chế. Mỹ từng phát triển biến thể F-22 và F-35 với cánh mũi, song đã từ bỏ thiết kế này khi chế tạo nguyên mẫu và sản xuất hàng loạt.
Theo các chuyên gia, cánh mũi không phù hợp với mục đích chế tạo tiêm kích có khả năng tàng hình cao. "Liệu Boeing có tạo ra được những đột phá để giảm thiểu tác động của thiết kế cánh mũi đến khả năng tàng hình, trong khi vẫn giữ được ưu thế của bộ phận này hay không?", Rogoway đặt câu hỏi.
Tiêm kích tàng hình J-20 của Trung Quốc tại triển lãm hàng không Chu Hải tháng 10/2021. Ảnh: CNS
Chuyên gia Mỹ nhận định F-47 có thể được mô-đun hóa ở mức độ nào đó, do chương trình NGAD từ đầu dự định phát triển hai mẫu tiêm kích với cấu hình khác nhau, một phục vụ chiến trường châu Âu với kích thước nhỏ và tầm hoạt động ngắn, mẫu còn lại có kích thước lớn hơn và tối ưu cho khu vực Thái Bình Dương rộng lớn với nhiều thách thức chiến thuật.
"Biến thể châu Âu của tiêm kích NGAD được trang bị cánh mũi là điều hợp lý. Cấu hình này phù hợp với vai trò truyền thống của tiêm kích là không chiến và duy trì tính cơ động cao, đổi lại là hạn chế về tầm bay", Rogoway nói.
Thiết kế cánh mũi và khung thân nhẹ cũng giúp tiêm kích có thể cất hạ cánh trên đường băng ngắn là một trong các mục tiêu mà không quân Mỹ xem xét trong chương trình NGAD.
Không quân Mỹ có thể ít ưu tiên hơn cho tàng hình, tìm cách tăng hiệu suất chiến đấu và đầu tư lớn vào năng lực tác chiến điện tử, dường như nhằm phòng ngừa khả năng công nghệ tàng hình trở nên kém hiệu quả với các mạng lưới phòng không tiên tiến trong vài thập kỷ tới.
Theo Rogoway, thực tế này sẽ khiến máy bay không người lái (UAV) và vũ khí tầm xa sẽ là những hệ thống đầu tiên tham chiến trong các cuộc xung đột quy mô lớn, thay vì tiêm kích và oanh tạc cơ có người lái.
"Chưa rõ vì sao F-47 được chọn thay vì phương án khác. Rõ ràng thiết kế của Boeing rất khác với những gì mọi người nghĩ về NGAD, trong đó phần cánh mũi là yếu tố nổi bật. Câu hỏi lúc này là liệu đây có phải giải pháp giá rẻ cho dự án NGAD, thay thế mẫu máy bay dùng cánh tam giác hỗn hợp được không quân Mỹ công bố trước đây hay không", Rogoway nêu quan điểm.
Nguyễn Tiến (Theo War Zone, AP)