“Tôi là một người lạc quan. Nếu nhìn vào lịch sử nhân loại thì quy mô thất nghiệp trên toàn cầu hiện tại đang thấp nhất trong mọi thời kỳ, chỉ 5-7% thôi”, ông Nicolas Aguzin – Chủ tịch kiêm CEO của JP Morgan Châu Á – Thái Bình Dương tuyên bố trong buổi trao đổi về “Tương lai của việc làm” tại Hội nghị thượng đỉnh lãnh đạo doanh nghiệp APEC (APEC CEO Summit 2017).
Cách mạng công nghiệp 4.0 chắc chắn sẽ mở đường cho robot tiến vào nhà máy, văn phòng để thế chỗ cho người ở không ít công việc. Bản thân ông Nicolas cũng thừa nhận, thị trường lao động thế giới đang có dấu hiệu của một giai đoạn bất ổn. Sự phát triển của thương mại và công nghệ đang mang lại nhiều tốt đẹp cho con người nhưng cũng tạo ra không ít bất lợi. Tuy nhiên, quan điểm của vị CEO là robot không cướp việc của con người vì nhiều việc làm mới sẽ xuất hiện.
Các chuyên gia đồng thuận quan điểm robot thay thế nhiều chỗ làm của con người nhưng không cướp mất công ăn việc làm vì cơ hội nghề nghiệp mới cũng đang rất phát triển.
“Chúng ta sẽ thấy nhiều việc làm biến mất và nhiều hình thái việc làm mới xuất hiện. Tôi nghĩ ngành dệt may sẽ có nhiều việc làm bị mất đi, bị xóa bỏ. Thế nhưng có lẽ lao động trong lĩnh vực dệt may sẽ chuyển sang làm trong các lĩnh vực khác, ngành công nghiệp khác. Tôi tin tưởng rằng không lĩnh vực nào công việc cũng mất đi mà trong những lĩnh vực mới như thương mại điện tử chẳng hạn sẽ tạo ra rất nhiều cơ hội việc làm”, ông Nicolas nói.
Đồng quan điểm với đại diện từ JP Morgan, ông Aran Maree – Giám đốc phụ trách y tế Johnson & Johnson cho rằng một số việc làm trong ngành y tế sẽ sớm biến mất do tự động hóa.
“Các lĩnh vực như chẩn đoán xét nghiệm, chăm sóc sức khỏe thì quá trình tự động hóa sẽ diễn ra rất nhanh. Đấy cũng là một điều tốt vì với các trang thiết bị hiện đại, quá trình chẩn đoán sẽ nhanh hơn, giúp con người có biện pháp phòng ngừa bệnh tốt hơn. Thế nhưng, đến giai đoạn điều trị y tế thì tôi nghĩ trong vài năm tới công nghệ cũng không thể thay thế con người. Bởi vì có nhiều yếu tố trong giai đoạn này mà con người làm tốt hơn và chắc chắn công nghệ không thể thay thế được”, ông Aran Maree nói.
Dẫn số liệu của ILO dự báo sẽ có 10 triệu việc làm trong ngành may mặc biến mất ở khu vực Đông Nam Á vì robot, ông Nguyễn Đức Thuấn – Chủ tịch TBS Group cho rằng viễn cảnh này cũng có mặt tích cực là thúc đẩy các doanh nghiệp thay đổi các mô-đun nghề nghiệp, đầu tư lại khoa học công nghệ, hệ thống quản trị lao động tích hợp nhằm cải thiện năng suất lao động. Ông dẫn ví dụ tại doanh nghiệp mình.
“Chúng tôi may mắn là tiếp cận khoa học công nghệ từ lâu rồi. Chúng tôi đã xây dựng được công nghệ học của hệ thống, phân rã các cấu trúc chức năng sâu vào từng bộ máy của mình. Từ đó, chúng tôi đào tạo và tái đào tạo toàn bộ hệ thống để theo kịp tiến trình Cách mạng 4.0. Kinh phí đào tạo của chúng tôi phải chiếm từ 2% đến 3% tổng doanh số, tức 5 đến 10 triệu USD riêng dành cho đào tạo và phát triển”, ông Thuấn cho hay.
Tuy nhiên, về mặt bằng chung, để một nền kinh tế mà người lao động không phải lo sợ robot “cướp” công việc của mình trong thời đại 4.0 thì theo các chuyên gia, đào tạo là chìa khóa then chốt.
Theo chủ tịch TBS Group, hiện nhiều sinh viên tốt nghiệp các chương trình đại học mà doanh nghiệp muốn tuyển dụng lại phải tốn tối thiểu một năm để có kỹ năng cơ bản mà công việc yêu cầu. Do đó, chính phủ và doanh nghiệp phải phối hợp với nhau để rút ngắn khoảng cách này.
“Việt Nam hiện chỉ 17% trong 54 triệu lao động hiện hữu đã tạo ra giá trị thương mại gần 200 tỷ USD. Phần còn lại thì có năng suất lao động cực thấp. Một xã hội muốn phát triển và toàn cầu hóa được thì phải nâng cao năng suất đồng đều toàn xã hội chứ không phải 20 – 30%”, ông Thuấn nêu quan điểm.
Câu chuyện đào tạo cũng không phải vấn đề riêng của Việt Nam. Ông Nicolas Aguzin cho rằng, khi robot thay thế con người những công việc đơn giản thì nhiều công việc đòi hỏi trình độ, kỹ năng mới cũng mở ra. Vấn đề là các việc làm đó đang thiếu nhân lực vì chênh lệch giữa đào tạo và nhu cầu thực tế.
“Ngày nay, tiến trình chuyển đổi việc làm diễn ra rất nhanh chóng và nhanh nhất trong lịch sử mà chúng ta từng thấy. Hệ thống giáo dục của chúng ta đang có cũng như đủ để đáp ứng. Chúng ta thấy có nhiều việc làm mới nhưng các việc làm đó chưa được lấp đầy”, ông Nicolas Aguzin.
Viễn Thông