Trái ngược với các dự đoán thế giới sẽ tiến vào thời kỳ coi Covid-19 là mầm bệnh thông thường như cảm lạnh, hiện virus liên tục quay trở lại và gây tác động lớn. Một số người tái nhiễm virus nhiều lần, chỉ cách nhau vài tuần, có nguy cơ gặp các di chứng kéo dài.
Theo số liệu công bố ngày 1/7, Anh có thêm hơn nửa triệu ca mắc Covid-19 mới trong tuần qua, ước tính tổng số người nhiễm virus vào khoảng 3% đến 4% dân số. Nhiều người có triệu chứng nặng và phải nghỉ làm, nghỉ học, kèm theo những gián đoạn liên quan đến giáo dục, y tế và các dịch vụ quan trọng khác. Bên cạnh đó, số ca mắc Covid-19 kéo dài cũng sẽ tăng lên. Phân tích của Văn phòng Dữ liệu Quốc gia Anh (ONS) cho thấy các đợt bùng phát Omicron được cho là "nhẹ" trong năm 2022 đã khiến 619.000 người gặp các triệu chứng hậu Covid.
Danny Altmann, giáo sư miễn dịch học tại Đại học Imperial College London, cho rằng chỉ "sống chung với Covid-19" là một công thức quá lỏng lẻo và bất khả thi, đặc biệt khi biến chủng phụ của Omicron là BA.4 và BA.5 đang lây lan mạnh mẽ.
Để chứng minh điều này, giáo sư Altmann và các đồng nghiệp đã thực hiện nghiên cứu xem xét khả năng miễn dịch của người đã tiêm chủng ba liều vaccine, người từng tiêm chủng và nhiễm nCoV với các phiên bản của Omicron. Nghiên cứu xuất bản trên tạp chí Science.
Các chuyên gia đánh giá nhiều khía cạnh của khả năng miễn dịch, bao gồm kháng thể trung hòa, bộ nhớ miễn dịch trong các tế bào bạch cầu. Theo nghiên cứu, hiệu quả của ba liều vaccine trước chủng Omicron thấp hơn 20 lần so với chủng nCoV đầu tiên xuất hiện tại Vũ Hán. Quan trọng hơn, miễn dịch từ lần nhiễm Omicron trước đây không giúp ngăn ngừa tái nhiễm.
Một bé gái 5 tuổi được tiêm vaccine Covid-19 tại Pittsburgh, Mỹ. Ảnh: AP
Giáo sư Altmann gọi đây là loại "virus tàng hình, xâm nhập cơ thể và vượt qua tầm ngắm của các hệ thống phòng thủ". Ngay cả khi đã nhiễm Omicron, người dân vẫn dễ dàng mắc các chủng nCoV khác.
Các nhà khoa học đề cập đến yếu tố khác là "dấu ấn miễn dịch" - khả năng bảo vệ lâu dài của vaccine hoặc nhiễm bệnh tự nhiên. Nghiên cứu cho thấy phản ứng miễn dịch của từng người với Covid-19 được định hình rất khác nhau, tùy thuộc vào tình trạng tiêm chủng và các lần mắc bệnh trước đó.
Ví dụ, người nhiễm nCoV từ đợt bùng phát đầu tiên sau đó nhiễm Omicron có phản ứng tế bào T đặc biệt kém, không tăng cường kháng thể.
Theo giáo sư Altmann, thế hệ vaccine đầu tiên đã đưa con người thoát khỏi cuộc khủng hoảng Covid-19, nhưng cuộc chạy đua vẫn tiếp diễn. Ngay cả khi có chương trình tiêm chủng tốt, hiệu quả của vaccine sẽ giảm dần theo thời gian. Báo cáo đăng tải trên Tạp chí Y khoa Anh tuần trước cho thấy độ bảo vệ của liều vaccine thứ 4 sẽ suy yếu nhanh hơn các liều trước đó. Điều này khiến các nước gặp phải trở ngại. Các quốc gia phải tiếp tục tiêm bổ sung, trong khi người dân không còn quan tâm đến Covid-19 nữa.
Trong bối cảnh này, Cơ quan Dược phẩm châu Âu (EMA) và Cơ quan Quản lý Thực phẩm Dược phẩm Mỹ (FDA) đang có động thái thúc đẩy các hãng dược chế tạo loại vaccine mới nhắm đến mục tiêu Omicron, sau khi thừa nhận hiệu quả phòng bệnh của vaccine hiện tại bị ảnh hưởng trước sự tiến hóa không ngừng của nCoV.
"Theo quan điểm của tôi, chiến lược 'sống chung với virus' đang gặp nhiều khó khăn. Cuộc chiến này còn lâu mới kết thúc. Học cách giải quyết vấn đề là quá trình đòi hỏi sự nỗ lực, các hành động cụ thể và sự khéo léo", giáo sư Altmann nhận định.
Thục Linh (Theo Guardian)