Trước một đời sống quá ư khác biệt, với không ít khó khăn trong việc thích nghi, anh chàng người Canada có lẽ đã tìm được một giải pháp tốt nhất để tồn tại: Tìm thấy sự hài hước và hạnh phúc trong thanh đạm.
Ngày kia, một người bạn ở VnExpress giới thiệu với tôi tập bản thảo khá lộn xộn, kèm theo lời nhắn: "Anh bạn Tây này viết khắp các báo Việt Nam, từ Tuổi Trẻ Cười đến mục Góc nhìn VnExpress, nhưng tính hơi ‘hâm’. Ông xem có biên tập thành cuốn sách được không. Anh ta đang cần tiền lấy vợ".
Viết báo nhiều với tôi không ấn tượng lắm. "Hâm" hay "khùng" cũng vậy, tôi đã gặp quá nhiều người như vậy trong đời. Nhưng in sách để có tiền lấy vợ thì với tôi là một tình tiết gây choáng váng. Đến nhà văn chuyên nghiệp ở Việt Nam, ít ai dám nghĩ rằng mình in một cuốn sách để lấy tiền nhuận bút ở đó mà lo được một cái đám cưới.
Giám đốc Phanbook, bà Phan Thị Lệ trao Jesse Peterson tác phẩm mới của anh vừa từ nhà in về. Ảnh: Vy.
Hiếu kỳ quá. Một hôm, sau khi đọc xong tập bản thảo, tôi gọi điện mời tác giả đến nhà trao đổi. Trước mặt tôi, một anh Tây cởi mở theo tuýp người dấn thân, có thể gần gũi ngay lần gặp đầu tiên. Anh ta có thể ăn từ mắm tôm đến mắm cà, cá khô đến phô mai lên men, uống rượu ngâm tắc kè cho đến vang đỏ. Anh ta có thể nói đủ thứ chuyện trên đời, từ gameshow truyền hình (dĩ nhiên, anh ta có làm người dẫn chương trình và tham gia gameshow trên mấy kênh truyền hình tại Việt Nam) đến các tác phẩm của Kafka (anh ta không ngại cho rằng khả năng viết văn bằng tiếng Việt của mình ngang ngửa với... Kafka!)
Kết thúc cuộc tán gẫu, anh ta lại chỉ nhắn gửi tôi: "Jesse sắp lấy vợ, nếu sách được in sớm, có một số tiền..."
Sống ở Việt Nam gần chục năm, làm đủ thứ nghề kiếm mưu sinh: đi dạy tiếng Anh ở trung tâm, dạy kèm, theo đuổi dự án, rồi cuối cùng là nuôi mộng trở thành một tác giả. Một tác giả viết bằng tiếng Việt hẳn hoi.
Bìa sách.
Jesse Peterson xuất hiện trên các báo trong Nam ngoài Bắc, rồi cuối cùng được sự giúp đỡ của một nhà báo tại Tuổi Trẻ Cười, anh ta có chân cộng tác viên giữ mục trong tờ báo. Mỗi tháng viết hai bài trên mục Jesse cười. Khi rảnh, anh viết mục Góc nhìn trên VnExpress, tham gia diễn kịch hài độc thoại trong club của cộng đồng người nước ngoài sống tại Sài Gòn, cộng tác các chương trình ẩm thực đường phố trên một số kênh truyền hình... Nhưng như vậy vẫn không thể nào đủ tiền thuê nhà và lo liệu các nhu cầu thiết yếu giữa một Sài Gòn đắt đỏ.
Người yêu anh quê ở Gia Lai; là một họa sĩ thiết kế tự do. Họ thuê nhà ở quận 7, nuôi mèo, trồng cây, sống thong thả và thanh đạm.
Jesse Peterson ấp ủ ước mơ trở thành nhà văn viết bằng tiếng Việt.
Ở đây vui quá, xin lỗi, cười hết nổi là cuốn sách thứ hai, tập hợp từ những bài viết trên báo của Jesse Peterson. Cuốn sách này kể về ký ức tuổi thơ của anh chàng Canada lớn lên trong một nông trại ngựa, ba tuổi đã biết cưỡi ngựa, có nhiều kinh nghiệm đi săn thú hoang với cha và đặc biệt, là kinh nghiệm trận mạc có được trong thời gian nhập ngũ, đánh trận ở Afghanistan cho đến cách nhìn, cách thích ứng với đời sống khác biệt về văn hóa và kinh nghiệm đối diện với nhiều khó khăn ở Việt Nam.
Trên trang viết, tôi thấy một Jesse nhiệt huyết, hăng say nhập cuộc. Một người viết luôn thấy mình trong cuộc và có trách nhiệm, có mơ ước, chưa hề than thở hay dè bĩu phê phán bất cứ điều gì. Một Jesse nói về cái bất toàn của người Việt như đang nói về cái bất toàn của bản thân mình, để tự trào và tìm một giải pháp vượt qua giới hạn.
Sực nhớ cái câu mà gần đây dân mạng hay bêu lên để giễu nhại một nhân vật - "Tiền để làm gì?", lại là một tên bài viết của Jesse trước đó trong sách mới. Trong bài này, chàng Tây giải thích cho những việc làm "bao đồng" của mình, như dạy Anh văn miễn phí hay bưng hủ tiếu phụ cho quán ăn của ông già hàng xóm... Anh ta viết rằng: "Tôi đã và sẽ chọn một cuộc sống vui vẻ và hạnh phúc. Tôi làm công việc tôi yêu thích chứ không phải làm để kiếm tiền. Tôi giúp đỡ mọi người xuất phát từ lòng tốt chứ không phải mong họ trả công cho tôi.
Tuy nhiên, thỉnh thoảng tôi cũng chiến đấu để có tiền, vì xã hội này đã được thiết kế như thế. Cứ đến cuối năm là tôi phải làm việc rất nhiều lần để kiếm đủ tiền "mua visa", tiếp tục sống ở Việt Nam." (trang 125).
Cầm cuốn sách mới in trên tay, Jesse hỏi tôi: "Ông nói cho tôi biết, khi nào thì tôi có thể trở thành một nhà văn Việt Nam?". Tôi không biết trả lời thế nào trước đôi mắt đang háo hức và nhiệt thành đến vậy.
Tôi định trả lời kẻ "u mê" kia bằng một câu hài hước nào nó, nhưng không hiểu sao, xin lỗi, cười hết nổi!
Sáng 3/3, Jesse Peterson sẽ gặp gỡ độc giả tại Đường sách TP HCM, nhân dịp anh ra sách mới.
Nguyễn Vĩnh Nguyên