Các chỉ huy Mỹ tìm ra nơi ẩn náu cuối cùng của thủ lĩnh tối cao Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng Abu Bakr al-Baghdadi nhờ một nguồn tin nội gián cực kỳ chuẩn xác, người từng là thành viên IS, chịu trách nhiệm điều phối mọi di chuyển của "ông trùm" quanh Syria và thậm chí còn tham gia giám sát việc xây dựng nơi trú ẩn an toàn cho Baghdadi, theo các nguồn tin Mỹ và Trung Đông am hiểu vấn đề.
Đống đổ nát tại nơi ẩn náu của thủ lĩnh IS Baghdadi sau khi bị quân đội Mỹ đột kích ngày 26/10. Ảnh: NYTimes.
Thông tin chi tiết mà nguồn tin nội gián, người được tình báo Mỹ gọi là "chuột chũi", cung cấp về vị trí của Baghdadi cũng như sơ đồ đường hầm trú ẩn của y dưới tòa nhà được cho là một trong những yếu tố then chốt dẫn tới chiến dịch đột kích kết liễu tính mạng Baghdadi hôm 26/10.
"Chuột chũi" đã có mặt trong cuộc đột kích vào nơi ẩn náu của Baghdadi ở tỉnh Idlib, tây bắc Syria, và hai ngày sau, người này đã được đưa khỏi khu vực cùng gia đình. Người đàn ông, chưa rõ quốc tịch, được cho là sẽ nhận một phần hoặc toàn bộ số tiền 25 triệu USD mà Mỹ treo thưởng để bắt hoặc tiêu diệt Baghdadi.
Một quan chức cho biết nguồn tin là người Arab theo dòng Hồi giáo Sunni, phản bội IS vì nhiều người thân của anh ta đã bị nhóm khủng bố này sát hại.
Ban đầu, Các lực lượng Dân chủ Syria (SDF) của người Kurd là bên tiếp cận và thuyết phục nguồn tin trở thành nội gián, sau đó bàn giao "chuột chũi" cho tình báo Mỹ. Các đặc vụ Mỹ đã thẩm tra người này suốt nhiều tuần để chắc chắn rằng anh ta cung cấp tin thật.
Tình báo Mỹ từ giữa năm nay đã nỗ lực tìm mọi cách thu thập thông tin về tung tích của Baghdadi, nhưng những dữ liệu mà "chuột chũi" cung cấp trong tháng 9 được coi là bước đột phá tạo ra cơ hội hành động cho phía Mỹ.
"Chúng tôi đã đánh giá rằng người này có thể nắm giữ chìa khóa giúp giải quyết bế tắc", một quan chức Mỹ am hiểu vấn đề nói. "Mọi việc chỉ bắt đầu trở nên rõ ràng trong vài tuần qua". Những mô tả về nguồn tin nội gián và những đóng góp của anh ta đã được hai cựu quan chức Mỹ và một quan chức Trung Đông, những người giấu tên biết rõ về cuộc đột kích Baghdadi, cung cấp.
Các quan chức Mỹ và Trung Đông cho biết chiến dịch đột kích tiêu diệt Baghdadi thực tế là kết quả từ nỗ lực phối hợp nhiều năm với các đối tác nước ngoài và đồng minh. Kể từ ít nhất là năm 2015, các biệt kích Mỹ, cùng với những đơn vị Iraq và người Kurd, đã tham gia các chiến dịch đặc biệt nhằm tìm kiếm Baghdadi cùng những thủ lĩnh cấp cao khác của IS. Họ đã gặt hái không ít thành công, ví dụ tiêu diệt thủ lĩnh tuyên truyền IS Abu Muhammad al-Adnani hồi năm 2016. Tuy nhiên, Baghdadi là một mục tiêu khó nắm bắt hơn nhiều bởi y thường xuyên di chuyển và không sử dụng điện thoại di động hay các thiết bị có thể theo dõi khác.
Theo một quan chức Trung Đông biết chi tiết về cuộc tìm kiếm, mục tiêu tập trung của chiến dịch săn lùng đã chuyển sang khoanh vùng khu vực Idlib vào mùa hè năm nay. Chiến dịch có sự tham gia của những đặc vụ hàng đầu Mỹ và Pháp cùng thiết bị giám sát hiện đại bậc nhất.
Idlib, một tỉnh đang bị các nhóm dân quân chiếm đóng và nằm cách xa căn cứ của IS, ban đầu không được tình báo Mỹ chú ý. "Không ai có thể vào khu vực", đặc biệt là những phần tử Hồi giáo cực đoan, quan chức Mỹ nói. "Người Nga kiểm soát không phận".
Nhưng với sự trợ giúp của nguồn tin, giới chức Mỹ đã thu hẹp phạm vi tập trung vào thị trấn Barisha ở phía tây bắc Idlib, nơi Baghdadi ẩn náu trong một khu phức hợp an ninh nghiêm ngặt với vô số đường hầm. Kế hoạch cho chiến dịch được lên từ ngày 23/10 với kỳ vọng rằng có thể bắt sống thủ lĩnh IS.
Một quan chức cho biết "chuột chũi" là một người đàn ông có vai trò cố vấn và hỗ trợ hậu cần đáng tin cậy trong nội bộ IS, từng giúp Baghdadi di chuyển qua lại giữa những nơi ẩn náu an toàn ở Idlib trước khi chuyển đến khu nhà nơi y bị tiêu diệt.
Nguồn tin nội gián, được mô tả là người tham gia tích cực và nhiệt tình trong nhiệm vụ, đã tiết lộ những thông tin cá nhân rất quan trọng về thủ lĩnh ẩn dật của IS, bao gồm việc y luôn mặc đai bom mỗi khi di chuyển để có thể tự sát nếu bị dồn vào chân tường. "Chuột chũi" được thủ lĩnh IS tin tưởng đến mức thỉnh thoảng anh ta còn hộ tống các thành viên gia đình Baghdadi tới trung tâm y tế.
Sau khi thu thập đủ thông tin quan trọng, các thành viên Lực lượng Delta và Trung đoàn Biệt kích 75 quân đội Mỹ cùng đội chó nghiệp vụ đêm 26/10 tiến hành cuộc đột kích.
Lực lượng tấn công đã bao vây khu nhà và kêu gọi Baghdadi đầu hàng. Hơn 10 trẻ em cùng một vài người lớn lần lượt chạy ra từ nơi ẩn náu nhưng Baghdadi vẫn cố thủ bên trong. Y chạy xuống đường hầm cùng ba con song cuối cùng vẫn bị dồn vào ngõ cụt.
Các biệt kích đã xông vào nơi trú ẩn của Baghdadi sau một cuộc đấu súng rồi dồn y xuống một đường hầm phía dưới tòa nhà. Baghdadi kích nổ đai bom tự sát vì bị chó nghiệp vụ đuổi sát. Y và ba con đều bị vùi dưới đống đổ nát của đường hầm. Hai vợ của Baghdadi cũng thiệt mạng trong chiến dịch.
Theo các quan chức Mỹ, người cung cấp thông tin luôn được chăm sóc đặc biệt nhằm tránh lặp lại thảm kịch của Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) tại Khost, Afghanistan, hồi năm 2009, khi một nội gián Jordan được cho là có thông tin về lãnh đạo al-Qaeda kích hoạt bom tự sát khiến 7 đặc vụ tình báo Mỹ cùng một tài xế Afghanistan thiệt mạng.
Một quan chức Mỹ cho hay nguồn tin đổi phe vì anh ta "đã mất niềm tin" vào IS. Dù với sự trợ giúp của nguồn tin, kế hoạch bắt sống hoặc tiêu diệt Baghdadi đã bị hủy và trì hoãn không ít lần bởi tình hình thực địa thay đổi nhanh chóng.
"Tôi không thể nhớ bao nhiêu lần chúng tôi tưởng chừng sắp bắt được y", quan chức Mỹ nói. "Vài tháng qua, chúng tôi cảm nhận được mình sắp đến đích nhưng chỉ tháng trước thôi, chúng tôi mới nhận thức rõ ràng 'lần này là thật'".
Thủ lĩnh tối cao Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng Abu Bakr al-Baghdadi xuất hiện trong video tuyên truyền hồi tháng 4. Ảnh: AFP.
Chiếc đầu của Baghdadi dường như vẫn nguyên vẹn sau khi y kích nổ đai bom tự sát nên các nhà điều hành chiến dịch tin y thực sự đã bị tiêu diệt trước cả khi có kết quả kiểm tra ADN. Một chỉ huy lúc bấy giờ nói trên bộ đàm với giọng phấn khích: "Nhìn kìa, đó là Baghdadi. Trúng mánh rồi".
Vũ Hoàng (Theo Washington Post)