Chứng mất trí nhớ có thể là hệ quả của bệnh Alzheimer, ung thư, và của cả chấn thương thể chất hay tâm lý.
Chấn thương thể chất ảnh hưởng mạnh mẽ đến trí nhớ, đặc biệt là chấn thương sọ não. Người bị thương có khả năng mất phương hướng, thậm chí không nhớ ra tên tuổi, nơi ở của bản thân và lú lẫn về mặt thời gian. Mất trí nhớ sau chấn thương sọ não có thể là mất trí nhớ ngược chiều (quên các ký ức hình thành trước thời điểm xảy ra chấn thương), mất trí nhớ thuận chiều (không thể lưu giữ ký ức mới xảy ra sau chấn thương) hoặc cả hai.
Tổn thương tâm lý cũng tác động đáng kể đến trí nhớ. Mất trí nhớ là cơ chế phòng vệ con người phát triển để tự bảo vệ mình khỏi những tổn thương tâm lý. Đã có bằng chứng cho thấy các sự kiện gây căng thẳng dẫn đến sự giảm thể tích vùng hồi hải mã, khu vực tham gia vào việc tạo và xử lý ký ức.
Mất trí nhớ tạm thời có thể gây ra bởi chấn thương thể chất và tâm lý. Ảnh: Sacramento Injury Attorneys Blog.
Mất trí nhớ do chấn thương tâm lý bị gây ra bởi những sự kiện như chiến tranh, lạm dụng, tai nạn hoặc thiên tai. Người bị mất trí nhớ không nhất thiết phải trực tiếp trải qua các sự kiện này mà đôi khi là nhân chứng. Một nghiên cứu năm 1996 chỉ ra mất trí nhớ sau tổn thương tâm lý xảy ra nhiều nhất với cá nhân bị lạm dụng thời thơ ấu, chứng kiến thân nhân bị sát hại và sống trong cảnh chiến tranh. Những ký ức đau thương thường bị dồn nén cho đến khi bệnh nhân sẵn sàng xử lý chúng.
Dù bắt nguồn từ thể chất hay tinh thần, thời gian mất trí nhớ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương, có thể tự biến mất sau vài ngày nhưng không ít trường hợp kéo dài nhiều tháng.
Để điều trị chứng mất trí nhớ tạm thời do chấn thương thể chất, bệnh nhân có thể cần phẫu thuật, sau đó trị liệu tâm lý.
Người mất trí nhớ tạm thời do chấn thương tâm lý nên làm việc với nhà trị liệu để xử lý những cảm xúc và ký ức liên quan đến chấn thương, giảm mức độ căng thẳng về tâm lý, học cách kiểm soát cảm xúc và xây dựng lại niềm tin vào người khác.
Hỗ trợ từ người thân là rất cần thiết với bệnh nhân bị mất trí nhớ tạm thời do chấn thương. Gia đình, bạn bè có thể giúp đỡ quá trình điều trị bằng cách cho bệnh nhân xem lại ảnh chụp, ngửi các mùi hương quen thuộc, nghe bản nhạc ưa thích.
Minh Nguyên (Theo Casapalmera)