Nghệ sĩ Trịnh Kim Chi - Phó chủ tịch Hội sân khấu TP HCM (đơn vị quản lý chùa) cho biết Hội vừa hoàn thành cải tạo một số hạng mục. Vài chục năm qua, chùa không được tu sửa nên xuống cấp nhiều nơi. Công trình bị hư phần mái, nước mưa thấm vào nên tường mục, bong tróc nhiều mảng. Nhà vệ sinh bị hỏng, khuôn viên một số nơi không gọn gàng, nhiều cây cột bị bung. Chị quyết định cho sơn sửa lại tường và cột khu vực chánh điện, các chùa nhỏ ở sân sau, cổng chào, tường rào. Đường đi trong chùa cũng được lát gạch, cắt tỉa cây xanh.
Trịnh Kim Chi cải tạo khu vực sân khấu để thỉnh thoảng các đoàn về biểu diễn phục vụ khán giả hoặc làm lễ giỗ tổ. Đại diện Hội còn tận dụng một gian phòng trống để tu sửa, thiết kế lại thành nhà quàn trong chùa. Đơn vị sẽ tổ chức tang lễ miễn phí cho những nghệ sĩ nghèo, không đủ khả năng thuê nhà quàn.
Ngoài quỹ chùa, kinh phí còn do nhiều mạnh thường quân huy động, như gia đình Trịnh Kim Chi, Lý Hùng, Lý Hương, Đại Nghĩa, Hòa Hiệp, Bá Thắng, gia đình nghệ sĩ Kiều Tiên... Ban đầu, kinh phí dự tính lên đến 300 triệu đồng, song nhiều bên tình nguyện góp công, như gia đình cố nghệ sĩ Minh Phụng phụ sơn một khoảng tường, một số người vẽ lại các cột trong chùa miễn phí.
Khuôn viên bên trong chùa sau khi được sơn sửa. Ảnh: Duy England
Trịnh Kim Chi cho biết cải tạo chùa là tâm nguyện đã lâu của chị. Thường đến chùa thắp hương, viếng mộ nghệ sĩ, chị muốn không gian nơi đây thêm thoáng đãng hơn, nhưng nhiều năm qua chưa đủ điều kiện tu sửa. Sang năm mới, đại diện Hội dự định sửa thêm những hạng mục đã xuống cấp, với tinh thần vẫn giữ diện mạo cho chùa. Đơn vị chuẩn bị trao 250 phần quà Tết cho chùa và viện dưỡng lão nghệ sĩ (quận 8).
>>> Chùa Nghệ sĩ trang hoàng đón Tết sau khi được cải tạo
Hồi tháng 6/2022, sự việc đổi bảng tên Chùa Nghệ sĩ thành Nghĩa trang Nghệ sĩ gây ồn ào. Nhiều nghệ sĩ phản đối, cho rằng động thái này có thể khiến tên di tích bị xóa bỏ, dần biến mất trong tâm tưởng nhiều thế hệ. Hội sân khấu TP HCM sau đó nhận lỗi, trả lại bảng tên cũ. Hội lý giải đây là việc làm của Ban Ái hữu Nghệ sĩ (trực thuộc Hội) nhưng không thông qua ban chấp hành.
Chùa Nghệ sĩ (Nhựt Quang Tự, hoặc Phật Quang Tự) nằm ở địa chỉ 116/6 Thống Nhất, phường 11, quận Gò Vấp. Theo một số tư liệu, năm 1958, nghệ sĩ Phùng Há được Hội Nghệ sĩ Ái hữu Tương tế tài trợ mua đất làm nơi yên nghỉ cho nghệ sĩ cải lương. Sau khi bà Phùng Há mua mảnh đất 6.080 m2, gần 10 năm, chùa chưa được xây vì thiếu kinh phí.
Trịnh Kim Chi viếng mộ Nghệ sĩ Nhân dân Phùng Há ở chùa - người có công thành lập Chùa Nghệ sĩ. Ảnh: Duy England
Năm 1969, bầu Năm Công (Lê Minh Công) xin nghệ sĩ Phùng Há cho dựng am để tu hành. Năm 1970, sau khi am hoàn thành, bầu Năm Công quyết định bán vì không còn tiền trả nợ. Bầu Xuân (gánh Dạ Lý Hương) mua lại am với giá gần 100 cây vàng, xây thành chùa, một phần diện tích làm nơi mai táng của nhiều nghệ sĩ và thân nhân.
Hơn nửa thế kỷ, đây là nơi an nghỉ của nhiều tên tuổi nổi tiếng như soạn giả cải lương Hà Triều - Hoa Phượng, Thu An, nghệ sĩ Năm Châu, Phùng Há, Ba Vân, Út Trà Ôn,Thanh Nga, Hoàng Giang, Trường Xuân, Bảy Cao, Minh Phụng, Lương Tuấn, Lê Vũ Cầu, Lê Công Tuấn Anh... Tính đến năm 2008, khuôn viên nghĩa trang của chùa có 600 ngôi mộ, hơn 500 lọ cốt.
Mai Nhật