Căn cứ Khoản 1 Điều 70 Luật bảo hiểm xã hội 2024 có hiệu lực áp dụng kể từ ngày 1/7/2025 quy định các trường hợp được hưởng BHXH một lần đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc xác định thời hạn từ đủ một tháng trở lên như sau:
- Đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng chưa đủ 15 năm đóng BHXH. Trong đó, tuổi nghỉ hưu hiện tại (năm 2025) đối với lao động nam là 61 tuổi 3 tháng và lao động nữ là 56 tuổi 8 tháng, theo hướng dẫn tại Nghị định 135/2020/NĐ-CP quy định về tuổi nghỉ hưu. Trường hợp không hưởng BHXH một lần thì có thể chọn hưởng trợ cấp hằng tháng theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội.
- Ra nước ngoài để định cư.
- Người đang mắc một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS.
- Người có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; người khuyết tật đặc biệt nặng.
- Người lao động có thời gian đóng BHXH trước 1/7/2025, sau 12 tháng không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc mà cũng không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm.
Đối chiếu với trường hợp của bạn, nếu nghỉ việc thì bạn không đủ điều kiện để hưởng BHXH một lần. Trường hợp này, bạn có thể chọn thực hiện theo một trong hai cách sau để được hưởng lương hưu hàng tháng:
Cách 1: Bảo lưu thời gian đóng BHXH cho đến khi đủ tuổi nghỉ hưu theo luật định
Căn cứ Điều 71 Luật bảo hiểm xã hội 2024 quy định người lao động nghỉ việc mà chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu (trường hợp của bạn là do chưa đủ tuổi nghỉ hưu) thì được bảo lưu thời gian đóng BHXH. Đến khi đủ tuổi nghỉ hưu, bạn có thể làm thủ tục hưởng lương hưu hằng tháng theo quy định của pháp luật về BHXH.
Cụ thể, trong vòng 20 ngày trước thời điểm đủ điều kiện hưởng lương hưu, bạn cần chuẩn bị các giấy tờ sau đây nộp cho cơ quan BHXH nơi cư trú:
- Sổ BHXH.
- Văn bản đề nghị.
Trong thời hạn 20 ngày, không bao gồm ngày nghỉ lễ, tết, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định, cơ quan BHXH có trách nhiệm giải quyết cho bạn hưởng chế độ theo quy định. Trường hợp không giải quyết thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.
Cách 2: Tiếp tục đóng BHXH tự nguyện cho đến khi đủ tuổi nghỉ hưu theo luật định
Bạn có thể tiếp tục đóng BHXH tự nguyện đối với khoảng thời gian còn lại cho đến khi đủ tuổi nghỉ hưu để được hưởng lương hưu hằng tháng theo luật định. Thủ tục hưởng lương hưu hằng tháng tương tự như vừa nêu trên.
Căn cứ Điều 36 Luật bảo hiểm xã hội 2024 quy định mức đóng BHXH của người tham gia BHXH tự nguyện là 22% mức thu nhập làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện vào quỹ hưu trí và tử tuất. Tuy nhiên, hiện tại chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể về mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng BHXH thấp nhất theo luật mới.
Thêm nữa, căn cứ vào điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, khả năng ngân sách nhà nước từng thời kỳ, Chính phủ sẽ quy định mức hỗ trợ, đối tượng hỗ trợ và thời gian thực hiện chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH cho người tham gia BHXH tự nguyện.
Thạc sĩ luật Nguyễn Trúc Anh